وجود یک باکتری مزاحم در شیر!

به گزارش مجله خبری نگار، شیر یکی از معدود مواد مغذی است که روزانه توسـط میلیون‌ها نفر مصرف می‌شود. از زمان دوشیدن شیر از پستان دام تا زمان ورود آن به کارخانجات و همچنین عرضه به صورت شیر خام در مراکز فروش، امکـان بروز آلودگی میکروبی شیر، دور از انتظار نیست. آلودگی شیر خام ممکن اسـت در زمان دوشش در اثر انتقال آلودگی از پشم، پوست و حتی مدفوع دام، دست آلوده کارکنان مراکز شیردوشی و همچنین در زمان انتقال شیر بـه مراکز فروش و کارخانجات اتفاق افتد. توجه به این موضوع و بررسی راه‌های کاهش چنین آلودگی‌هایی به میکروب‌های مختلف، دارای اهمیت زیادی در حفظ سلامت عموم مردم است.

بنابر گفته‌های محققان، هلیکوباکتر پیلوری، یک باکتری اصطلاحا گرم منفی و تاژک دار است که به عنوان عامل احتمالی برای بروز زخم معده، گاستریت مزمن فعال، زخم دئودنوم، سرطان و لنفوم معده، کم خونی ناشی از فقر آهن در انسـان شناخته می‌شود. با وجود این که مطالعات، روش‌های مدفوعی-دهانی و دهانی-دهانی را به عنوان راه‌های اصلی انتقال باکتری در جوامع بشری معرفی کرده اند، تحقیقات زیادی حضور باکتری فوق در موادغذایی و خصوصا شیر و فراورده‌های لبنی را نشان داده اند.

برخی از این مطالعات حاکی از آن هستند کـه عـلاوه بـر معـده انـسـان کـه مـخـزن قطعـی هلیکوباکترپیلوری است، باکتری فوق در نمونه‌های بایوپسی اخذ شده از دستگاه گوارش گاو، گوسفند و بز نیز شیوع بالایی داشته است؛ بنابراین به نظر می‌رسد مواد غذایی با منشا دامی از جمله شیر و لبنیات می‌توانند به عنوان یک حامـل بـرای انتقال هلیکوباکتر پیلوری در نظر گرفته شوند..

در این زمینه، یک مطالعه پژوهشی توسط محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی کازرون انجام شده است که در آن سویه‌های هلیکوباکتر پیلوری جدا شده از نمونه‌های شیر خام مورد بررسی قرار گرفته اند.

در این مطالعه، ۱۸۰ نمونه شیر خام گاو، گوسفند و بز از استان فارس به صورت تصادفی جمع آوری شده و با استفاده از کشت میکروبی، برای حضور هلیکوباکتر پیلوری مورد بررسی قرار گرفتند.

بر اساس نتایج این تحقیق که در فصلنامه میکروب شناسی مواد غذائی وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد منتشر شده اند، شیر خام و خصوصا شیر خام گوسفند به عنوان حاملی برای انتقال سویه‌های شدید هلیکوباکتر پیلوری در نظر گرفته شدند. تشابه در الگوی ژنتیکی این جدایه‌ها احتمالا نشان دهنده مشابهت در منبع آلودگی نمونه‌ها به هلیکوباکتر پیلوری است.

در این خصوص، محمدحسین مرحمتی زاده، دانشیار و محقق گروه بهداشت مواد غذایی دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی کازرون و همکارش می‌گویند: در مطالعـه ما، شـیـوع نسبتا بالای هلیکوباکترپیلوری در نمونه‌های شیر خام گاو، گوسفند و بز و همچنین فراوانی بالای انواع VacA و OipA این باکتری گزارش گردید؛ لذا شیر خام می‌تواند به عنوان یک حامل برای انتقال سویه‌های مشکل زای هلیکوباکتر پیلوری مطرح باشد.

آن‌ها می‌افزایند: علیرغم این نتایج، تفسیری برای این موضوع که آیا آلودگی به شکل اولیه از نمونه‌های شیر خام بوده یا توسط کارکنان مراکز شیردوشی، به آن انتقال یافته است، وجود ندارد. با این وجود، جوشـاندن کـامـل شـیـر قـبـل از مصرف و استفاده از شیر پاستوریزه و استریلیزه می‌تواند از انتقال هلیکوباکتر پیلوری به انسان جلوگیری کند.

هلیکوباکتر پیلوری، گونه‌ای از باکتری هلیکوباکتر و شایع‌ترین موجود ذره‌بینی است که انسان‌ها را در بُعد جهانی مبتلا به عفونت می‌کند، به طوری که بیش از نیمی از مردم دنیا آلوده به این باکتری هستند. باکتری مذکور عامل اصلی بیماری‌هایی مثل زخم معده و ناراحتی‌های معده و ابتدای روده محسوب می‌شود.

هلیکوباکتر پیلوری اصولاً باکتری مارپیچی است، اما می‌تواند به شکل کروی هم تغییر شکل پیدا کند که این شکل هم قابل زیستن و بیماری زاست.