گردشگران شیشه‌های حافظ را شکستند و گفت: به فصل گل به مزارم بیا و شیشه شکن

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: سال‌ها است که حافظیه شیراز در لحظه تحویل سال نو، پذیرای تعداد زیادی از گردشگران و میهمانان نوروزی است؛ جمعیتی که امسال به جای پاسداشت حرمت مقبره «حافظ» شاعر بزرگ پارسی‌زبان، به آن آسیب جدی زدند! فیلم‌ها و عکس‌های منتشر شده، از ازدحام جمعیت گردشگران در حافظیه و شکسته شدن شیشه‌های محافظ سنگ مزار آرامگاه حافظ و آسیب دیدن تعدادی از شهروندان حکایت دارد؛ اما کاش بی‌حرمتی‌ها به زیارتگاه صاحبنظران و عاشقان شعر و ادب پارسی به همین‌جا ختم می‌شد! در این میان عده‌ای حتی پا را فراتر گذاشته و با ایستادن روی سنگ قبر حافظ، عکس سلفی گرفتند! اگر حتی بپذیریم تمام این اتفاقات به دلیل ازدحام جمعیت رخ داده است، بالا رفتن از سنگ‌نوشته‌های اطراف بنای تاریخی حافظیه و آسیب زدن به آن را چگونه می‌توان توجیه کرد! آیا له کردن باغچه و گل‌های اطراف مقبره و پرت کردن آشغال و زباله روی فضای سبز آرامگاه نیز به دلیل ازدحام جمعیت رخ داده است؟! آیا تمام این بی‌حرمتی‌ها و نادیده گرفتن بنا‌های ارزشمند تاریخی نشان نمی‌دهد که ظرفیت تحمل برخی از مراکز گردشگری در ایام تعطیلات تمام شده و باید در اولین فرصت تدبیری درست اندیشیده شود؟!

«علی شادلو» مدرس گردشگری، با اشاره به مفهومی به نام «مدیریت مقصد» در گردشگری می‌گوید: ورود حجم زیادی از گردشگران برای بازدید از بنا‌های تاریخی در یک بازه زمانی مشخص و محدود، کاملاً اشتباه است. واقعیت این است که گردشگری در کشور ما صنعتی جوان بوده و دوران گذار خود را پشت سر می‌گذارد. زمانی که یک مقصد گردشگری به درستی مدیریت نشود، مسائلی نظیر عدم رعایت ظرفیت تحمل و ورود خارج از ظرفیت به بنا‌های تاریخی نمود پیدا می‌کند.

گشت و گذار وندال‌ها

طبق گفته این مدرس گردشگری، وندالیسم یا تخریب اموال فرهنگی باارزش یا عمومی یکی از انواع آسیب‌های اجتماعی است که سالیانه هزینه‌های گزافی را به کشور‌های در حال توسعه و میراث مختلف بشری تحمیل می‌کند. مردم به دلیل گسست فرهنگی و تاریخی با پیشینه خود به چنین رفتار غلطی گرایش پیدا می‌کنند و به دیگر سخن، نسبت به داشته‌های میراثی خود بی‌مسئولیت می‌شوند. به طور مثال بخشی از مردم روی آثار ارزشمند تاریخی، یادگاری نوشته و حتی بخشی از آن را تخریب می‌کنند. آن‌ها در چنین شرایطی احساس مسئولیت نکرده و تلاش می‌کنند با تمام قدرت به خودخواهی‌ها و نیاز‌های برآورده نشده خود پاسخ داده و این خلأ‌ها را به شکل تخریب آثار تاریخی نشان دهند. به همین دلیل آنان برای فخرفروشی، بالای یک بنای تاریخی رفته و عکس سلفی می‌گیرند یا وسیله‌ای تیز به‌دست گرفته و نامشان را بر بنای تاریخی حک می‌کنند. اگر در سیاستگذاری‌های توسعه متوازن و توزیع منابع مالی، غیرمالی و طبیعی اشتباهاتی رخ دهد، کم کم سرمایه اجتماعی در واحد ملی از بین رفته و وندالیسم و مصادیق آن در خراشیدن تخت جمشید، شکستن شیشه‌های محافظ آرامگاه حافظ، له کردن گل‌های حافظیه و... نمود پیدا می‌کند که ناشی از ضعف سرمایه اجتماعی و گسست تاریخی و فرهنگی با پیشه‌ها و پیشینه‌ها است.

مدیریت زمانی سفر

او با اشاره به رابطه معنادار توسعه‌یافتگی با میزان آموزش‌های همگانی می‌گوید: متأسفانه ما در این زمینه نیز کم‌کاری‌های زیادی داشته‌ایم. البته باید تأکید کرد که همه توسعه‌یافتگی‌ها ابتدا از توسعه‌نیافتگی‌ها عبور می‌کنند. در چنین بستری ظواهر آشکار شده و مشکلات از دل آن بیرون می‌آید و تازه آن زمان متوجه می‌شویم که مسائلی وجود دارد و باید سال بعد آن‌ها را حل کنیم. به یاد دارم سال گذشته ۲ مشکل کمبود نان و سرویس بهداشتی در جزیره قشم مشکلات عدیده‌ای را برای گردشگران ایجاد کرد. امسال قطعاً این مشکلات کمرنگ‌تر شده‌اند، اما مسائل دیگری نمود پیدا کرده‌اند. واقعیت این است که ما در حال عبور از مرحله توسعه‌نیافتگی هستیم و وجود چنین مسائل و مشکلاتی نیز از مصادیق عبور از مرحله توسعه‌نیافتگی به توسعه‌یافتگی به شمار می‌رود.

طبق گفته علی شادلو، فارغ از رفتار درست و غلط گردشگران، آیا درست است که ۸۰ میلیون نفر در یک بازه زمانی تعطیل شده و به یکباره عزم سفر به مناطق تاریخی و ارزشمند کشور کنند؟ آیا رفتار‌های نامناسب برخی از گردشگران در بنا‌های تاریخی به عدم مدیریت نابسامان تعطیلات باز‌نمی‌گردد؟ بهتر نیست تعطیلات را ۲ بخش کرده و بخشی از استان‌ها و ادارات در ۱۵ روز نخست نوروز و بخشی دیگر در ۱۵ روز بعد تعطیل شوند؟ بهتر نیست موضوع تعطیلات زمستانه را به سامان برسانیم؟ با مدیریت توزیع زمانی تعطیلات قطعاً شاهد کاهش هجوم مردم به مقاصد گردشگری خواهیم بود.

به باور این کارشناس‌ارشد اکوتوریسم، یکی دیگر از مشکلات موجود در حوزه گردشگری به عدم تناسب توزیع زمانی تعطیلات با وضعیت اقلیمی مناطق گردشگری بازمی‌گردد. مردم در تعطیلات تابستانه به شمال کشور سفر کرده و شهر‌های کویری بی‌بهره از حضور گردشگران می‌مانند. اگر تعطیلات زمستانه وجود داشت، حتماً گردشگران در زمستان به شهر‌های کویری سفر می‌کردند، اما این اتفاق تاکنون رخ نداده است و ما شاهد مدیریت صحیح گردشگری در کشور نیستیم. نتیجه چنین بی‌تدبیری نیز در رشد ویلاسازی‌ها در شمال، تغییر کاربری زمین‌ها و تولید انبوهی از زباله‌ها نمود پیدا کرده است.

جای تعطیلات زمستانه خالی است

در همین حال «محمدرضا کارگر» استاد دانشگاه و مشاور معاونت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز اتفاق رخ داده در حافظیه شیراز را یک ناهنجاری تلقی کرده و می‌گوید: در تاریخ بازدید از این مکان تاریخی و فرهنگی هرگز چنین اتفاقی رخ نداده و این اولین‌بار است که شیشه‌های حفاظ آرامگاه شکسته می‌شود! او ایام نوروز را متمرکزترین تعطیلات در کشور دانسته و تأکید می‌کند که سال‌ها است صحبت از گنجاندن تعطیلات زمستانه در کنار تعطیلات غالب و یکپارچه ۱۳ روزه عید می‌شود؛ ایامی که تمامی دوایر دولتی و آموزشی در سراسر کشور تعطیل شده و به یکباره جمعیت کثیری عازم سفر می‌شوند. اگرچه مدیریت کلان اوقات‌فراغت مردم خارج از اختیار سازمان میراث فرهنگی است، اما این سازمان در تلاش است تا از استقبال و شور و شوق گردشگران حفاظت کرده و اجازه تبدیل این اشتیاق به تلخی را ندهد. به همین دلیل در ایام نوروز شاهد افزایش ساعت کار و تعداد پرسنل و همکاران در موزه‌ها و ابنیه‌های تاریخی و فرهنگی بودیم. همچنین برای رفاه حال گردشگران بلیت اماکن پربازدید به صورت الکترونیکی در اختیار میهمانان نوروزی قرار داده شد.