چند نکته درباره میزان کسب و کار‌های مجازی در کشور

به گزارش مجله خبری نگار، ایجاد محدودیت برای دو پلتفرم اینستاگرام و واتس‌آپ به دلیل شرایط کشور، موافقان و مخالفانی دارد و در این میان یکی از دلایلی که از سوی برخی منتقدان و به طور ویژه مطرح می‌شود، مشکلاتی است که پس از اعمال محدودیت، برای کسب و کار‌های حاضر در اینستاگرام بوجود آمده است.

بررسی دقیق آمار‌ها از میزان کسب و کار‌های فعال در اینستاگرام نشان می‌دهد که تعداد کسب و کار‌های فعال و حلال در این پلتفرم پایین‌تر از عدد ۹ میلیونی است که بعضا مطرح شده است، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیک می‌گوید تعداد این کسب و کار‌ها در حدود ۳۰۰ هزار برآورد می‌شود و عدد اشتغال آن بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. هرچند که به دلیل نامشخص بودن سازوکار‌های موجود در فضای مجازی و عدم ساماندهی این کسب و کار‌ها در خلال برخی از این صفحات شاهد کسب و کار‌های ممنوعه و فروش خدمات غیرمجاز هستیم.

نکته جالب توجه آنجاست که فعالیت چنین کسب و کار‌هایی براساس قوانین خود اینستاگرام ممنوع است، اما به دلیل عدم ارتباط این پلتفرم با دولت ایران، این کسب و کار‌ها در ایران فعالیت می‌کنند و این پلتفرم هیچ محدودیتی برای آن‌ها قائل نمی‌شود. این بخش از کسب و کار‌های ذکر شده، دارای محتوای مجرمانه هستند و ضمن فرار مالیاتی، به فروش اقلامی، چون ابزار جاسوسی همچون خودکار‌های دوربین دار، کالا‌های ممنوعه ارشاد، چون ابزار و کتاب‌های رمالی و فالگیری، فروش کالا‌های قاچاق، فروش مشروبات الکلی و موادمخدر و دارو‌های و محصولات ممنوعه حوزه بهداشت، اقدام می‌کنند.

از سوی دیگر براساس آمار وزارت صمت (اینماد) حدود ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزار کسب و کار در چارچوب قانون فعالیت می‌کنند که از میان آن‌ها کمتر از ۱۰۰ هزار کسب و کار فعال هستند و این در حالی است که از سال‌ها قبل همواره کسب و کار‌های دارای اینماد از نبود نظارت بر کسب و کار‌های اینستاگرامی شکایت داشتند و از این بابت ضرر می‌دیدند و خواهان برخورد با این دست از کسب و کار‌های اینستاگرامی بودند که تعدادشان کم هم نبود. از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد یکی از گلایه‌هایی که از سوی برخی کسب وکار‌ها و متقاضیان کسب‌وکار‌های اینستاگرامی در پلیس فتا ثبت شده، تخلفات مالی و جرائم حقوقی است که اتفاقا در بیشتر پرونده‌ها به دلیل عدم همراهی اینستاگرام به سرانجام مطلوب نرسیده است، اما زمینه تخلف در پلتفرم‌های داخلی بسیار کم است.

بر اساس آخرین نظرسنجی‌های معتبر در شهریورماه ۵۸.۵ درصد از مردم تمایلی به خرید آنلاین نداشتند. از میان کاربرانی هم که خرید آنلاین کردند ۲۴.۵ درصد از دیجی‌کالا خرید کرده‌اند و ۶.۴ درصد جمعیت کاربران کشور هم به خرید از اینستاگرام تمایل داشتند.

با این حال این موضوع که بخشی از کسب و کار‌های فعال در اینستاگرام بعد از محدودیت‌ها، با ضرر و زیان مواجه شده‌اند و هنوز بستر‌های ایرانی را برای فعالیت پیدا نکرده‌اند، قابل چشم پوشی نیست. در حال حاضر کاربران از سوی مسئولان به سمت پلتفرم‌های داخلی تشویق می‌شوند. به عنوان مثال بر اساس آمار‌های اعلامی «کسبینو»، در مهرماه روزانه شاهد مهاجرت ۲ تا ۳ هزار کسب و کار از اینستاگرام و دیگر پلتفرم‌های خارجی به سکو‌های داخلی است و از این بابت فروشگاه‌های اینترنتی و همچنین ابزار مدیریت کسب و کار همچون «باسلام» و «دیجی‌کالا» با افزایش فروش روبرو هستند.

شاید اگر مسیر تعامل اینستاگرام با ایران متفاوت از مسیر امروز بود و مانند بسیاری از کشور‌ها در مسیر راه اندازی دفتر رسمی و پذیرش شرایط کشور میزبان رفتار می‌کرد؛ امروز اتفاقات متفاوتی رخ داده بود. برخی نیز موضوع فیلترینگ دائمی اینستاگرام و واتس‌آپ در کشور را پررنگ دانسته و تاکید دارند که پلتفرم‌های خارجی قطعا حاضر به پذیرفتن این قوانین نیستند و این در حالی است که به گفته برخی کارشناسان امکان رایزنی و تعامل وجود دارد و با وجود حضور تعداد زیادی از کاربران ایرانی در این فضا، اینستاگرام می‌تواند قوانین حداقلی خود درخصوص خشونت و ... را در ایران نیز اجرا کند. در غیر این صورت چرا باید ایران اجازه فعالیت به پلتفرمی را بدهد که حتی حاضر نیست قوانین خودش را هم بپذیرد و اعمال کند؟