قمار گردابی که کامیابی را می‌بلعد

به گزارش مجله خبری نگار، قمار پدیده‌ای نیست که مربوط به چند سال اخیر یا حتی قرن جدید باشد، اما عاقبت قمارباز‌ها در همه ادوار تاریخ، یکسان بوده و داستان زندگی بعضی از آن‌ها، معروف است. قمار در برگیرنده یک چیز با ارزش (معمولا پول) در فعالیت یا رویدادی است که عاقبت آن معلوم نیست.

در این بازی، فرد کنترلی روی نتیجه ندارد و امکان برد و باخت با احتمالی غیرقابل پیش‌بینی وجود دارد. این ریسک با این امید توسط فرد قمارباز قبول می‌شود که بلافاصله با پاداشی همراه باشد. البته گاهی مهارت یا شانس می‌تواند در آن دخیل باشد؛ هر چند در انتها پول برده شده احتمالی معمولا صرف قمار مجدد یا خرید چیز‌هایی می‌شود که تنها برای دیده شدن فرد از جانب دیگران صورت می‌گیرد.

به همین دلیل است که می‌گویند در قمار شما چه برنده باشید و چه بازنده، در نهایت بازنده محسوب می‌شوید. سه شنبه و چهارشنبه نخستین جلسات دادگاه متهم «میلاد حاتم‌آبادی‌فراهانی» معروف به «میلاد حاتمی» از گردانندگان سایت‌های شرط‌بندی برگزار شد. بر اساس کیفرخواست صادر شده، او به افساد فی‌الارض از طریق اشاعه فساد به صورت گسترده و اخلال در نظام پولی و ارزی کشور و پول شویی و دایر کردن مرکز قمار و تشویق به فساد متهم شده است.

«حاتمی» که از گردانندگان سایت‌های قمار و شرط‌بندی در خارج از کشور بود، پس از صدور اعلان قرمز اینترپل در اسفند سال ۱۳۹۹ و در کشور ترکیه شناسایی، بازداشت و به کشور مسترد شد.

متهم با راه‌اندازی سایت‌های قمار و شرط‌بندی و با به‌دست آوردن اموالی از این طریق، در صفحات مجازی تبلیغات سبک زندگی اشرافی و تجملاتی را می‌کرد و مخاطبان خود را برای به دست آوردن چنین امکاناتی به انجام قمار و شرط‌بندی، تشویق می‌کرد که متاسفانه به دلیل شرایط بد اقتصادی، کمبود شغل و تفریح مناسب و سودای ثروت یک‌شبه، سایت او هم مثل خیلی از موارد مشابه بعد از فریب برخی مخاطبان با استقبال مواجه شده بود. حضور نمایشی و در خیلی موارد مبتذل او و شبکه‌ای از آدم‌های مشابه در شبکه‌های اجتماعی هم ابزاری بود برای جذب مخاطب به فعالیت‌های مرتبط با شرط بندی.

جلسات دادگاه حاتمی فرصتی شد تا با کمک یک روان‌شناس و جامعه‌شناس از دلایل جذابیت قمار و درگیر شدن ذهن با آن، اعتیادآور بودنش، آسیب‌های فردی و اجتماعی و اقصادی‌اش، راهکار‌های ترک این اعتیاد و ... بگوییم.

گول پاداش متناوب متغیر را نخورید

از منظر روان‌شناسی به این سوال پاسخ دادیم که چرا قمار اعتیاد‌آور است و نباید در دامش افتاد؟
دکتر مهدی سودآوری | روان شناس و مدرس دانشگاه

قمار و شرط‌بندی یکی از اعتیادآورترین چیزهاست. بار‌ها ثابت شده که با محاسبات ساده ریاضی می‌توان نشان داد که همیشه سایت شرط‌بندی یا کازینو در بلندمدت برنده است و افرادی که به قمار عادت می‌کنند، معمولا در نهایت همه چیز خود را از دست می‌دهند. برای همین در ادبیات فارسی از کلماتی، چون پاک‌باز برای قماربازان استفاده می‌شده، چون حاضر بودند همه چیز خود را ببازند، اما چرا قمار این قدر اعتیاد‌آور است؟ در ادامه از منظر روان‌شناسی به این رفتار اشتباه، علایم آن و راه‌های ترک آن اشاره خواهد شد.

دلایل تشویق‌شدن به ادامه قمار بعد از باخت

یکی از مهم‌ترین سوالات در همین باره، واکاوی اعتیادآور بودن قمار است که باید گفت به‌دلیل نوع پاداشی است که از بازی می‌گیریم. شما به عنوان فردی که متاسفانه مرتکب قمار شده، هیچ‌وقت نمی‌دانید چه زمانی ممکن است برنده شوید. به این نوع از پاداش، متناوب متغیر گفته می‌شود. شما ممکن است یک مبلغ بالا در اولین بار برنده شوید یا ممکن است ده بار بازی کنید و چیزی برنده نشوید، اما این امکان که ممکن است بار یازدهم تمام باخت‌ها جبران شود، شما را به ادامه کار تشویق می‌کند. در واقع مغز شما با جریان غیر قابل پیش بینی از دوپامین، ماده شادی، تشویق می‌شود. پس حاضر است تا بی نهایت ادامه دهد تا شادی بیشتری کسب کند.

از رویای یک‌شبه پولدار شدن تا ورشکستگی کامل

همان‌طور که گفته شد قمار اعتیادآور است و مانند هر اعتیاد دیگری، زندگی سالم را نقض می‌کند. همچنین آسیب‌های روان شناختی آن مانند هر اعتیاد دیگری است و فرد در صورت بازی نکردن دچار خماری، اضطراب، بی‌قراری و ...، خواهد شد. رویای یک شبه پولدار شدن افراد را در وهله اول جذب قمار می‌کند، اما در نهایت لذت برنده شدن باعث ادامه مسیر می‌شود و متاسفانه انتهای مسیر ورشکستگی کامل مالی و اعتباری است، چون قمارباز همیشه فکر می‌کند دفعه بعدی برنده می‌شود پس تا سرحد امکان پول قرض می‌کند.

ردپای باور‌های خرافی و دردسرهایش در این ماجرا

باور به خرافات هم یکی از جنبه‌های قمار است. قماربازان معمولا ابزار شانس مثل کلاه، پیراهن، مداد و ... دارند. یک سری رفتار‌ها را خوش یمن و شانس آور می‌دانند و با هرکسی که باعث بدشانسی آن‌ها بشود به‌شدت و گاه خشونت رفتار خواهند کرد. برای همین است که خانواده آن‌ها ممکن است تحت خشونت خانگی قرار گیرند، چون مثلا حضور بی‌هنگام بچه باعث بدشانسی و باخت طرف شده است!

آسیب‌های شخصی و خانوادگی قمار

معتاد به قمار شخصی است که وقت و پول خود را صرف قمار به طریقی می‌کند که برای وی مضر است. کسی که به شدت به قمار اعتیاد دارد، به عنوان یک قمار باز اجباری یا پاتولوژیک شناخته می‌شود. آسیب‌های قمار عبارتند از:

فرد برای بازی کردن بیشتر و جبران ضرر‌های قبلی به پول بیشتری احتیاج پیدا می‌کند، بنابراین شروع به قرض گرفتن، فروختن اشیای قیمتی مثل طلا و حتی در مواردی دزدی می‌کند.

فرد هربار بعد از باخت تصمیم به ترک قمار می‌گیرد، اما به تصمیمش عمل نمی‌کند و دچار ترک ناموفق می‌شود.

فرد مدام به خانواده‌اش دروغ می‌گوید و پنهان کاری می‌کند.

زمانی که بازی نمی‌کند یا می‌بازد بی قرار و بدخلق است تا جایی که دست به فحاشی و پرخاشگری می‌زند.

فکر فرد مدام درگیر قمار است و هر بار برای جبران ضرر‌های قبلی قمار می‌کند و در نتیجه درون این چرخه معیوب گیر می‌افتد.

موقعیت‌های مالی و روابط عاطفی فرد با بحران‌های بسیار جدی مواجه می‌شود.

ارتباط اعتیاد به قمار و افسردگی چیست؟

افسردگی ممکن است فرد را به قمار بکشاند تا فرد علاوه بر فراموشی درگیری‌های ذهنی‌اش، لذت را هم تجربه کند؛ بنابراین اگر ریشه اعتیاد به قمار، افسردگی باشد می‌توان با درمان افسردگی اعتیاد را هم حل کرد، اما تمایل به قمار، ممکن است دلایل دیگری هم داشته باشد که به بررسی فرد توسط روان‌شناس نیاز دارد.

ترک اعتیاد به قمار، سخت، اما شدنی

ترک اعتیاد به قمار هم مانند دیگر اعتیاد‌ها شدنی و سخت است. مهم‌ترین عامل خواست واقعی فرد معتاد است و قبول این که مشکلی وجود دارد که باید حل شود. معمولا معتادان به قمار مشکل را بدشانسی موقتی می‌دانند و فکر می‌کنند که به زودی رفع خواهد شد. برای درمان چنین افرادی که گاهی تمام زندگی خویش را در یک قمار از دست می‌دهند همانند یک فرد معتاد نیازمند حمایت اجتماعی و همراهی یک راهنما هستیم که فرد را از چنین موقعیت‌هایی (شرط‌بندی یا همان قمار) دور کند. در کنار این مسئله، فرد، نیازمند یک زندگی هیجانی است که معمولا چنین افرادی تمام نیاز هیجانی خود را در بازی‌های شرط‌بندی جست‌وجو می‌کنند. از این رو بهتر است آن‌ها را درگیر بازی‌های هیجانی دیگری کرد که بتوانند هیجان‌های لذت و درد را با هم دریافت و از شرط بندی پرهیز کنند.

نابود شدن اقتصاد و خانواده زیر سایه قمار

یادداشت شفاهی دکتر «امان‌ا... قرائی‌مقدم» جامعه‌شناس، درباره این‌که قمار و قمار‌بازی چه آسیب‌های جامعه‌شناختی را به فرد و جامعه تحمیل می‌کند؟

قمار و قماربازی پدیده جدیدی نیست، اما این روز‌ها با تبلیغات ماهواره‌ای و رسانه‌های فضای مجازی افزایش یافته و شدت گرفته است. قماربازی از گذشته در جامعه وجود داشته است، ولی نه به شکل مدرن. قدیم‌تر‌ها مثلا با بجل (استخوان مهره پای گوسفند) بازی و قمار می‌کردند یا قمارباز‌ها اصطلاحی به نام «لیلاج» داشتند که به معنی قمارباز حرفه‌ای و ماهر است. بعد‌ها تاس و تخته‌نرد اضافه شد و بعد هم که ورق‌بازی آمد و جوانان به آن روی آوردند، اما امروز قماربازی به دلیل این که کانال‌ها و افراد خاصی را به تبلیغات آن اختصاص داده‌اند، افزایش یافته و به همین دلیل آسیب‌های جامعه‌شناختی زیان‌آوری را با خود به همراه آورده است.

جدایی و خودکشی؛ پیشکش نامطلوب قمار

قمار خانمان برانداز است. وقتی فردی به این کار روی می‌آورد ممکن است در نهایت همه چیزش را ببازد و این در رفتار و آینده همسر و فرزندان تاثیر مستقیم می‌گذارد. وقتی فردی به این کار روی می‌آورد از کار، کوشش و فکر کردن به دغدغه و سلامت خانواده‌اش باز می‌ماند و تمام فکر‌و‌ذکرش مشغول پدیده قمار می‌شود. در واقع فرد هم از کار و زندگی غافل می‌شود هم از آینده فرزندان و خانواده. در نهایت، قماربازی در مواردی عاملی برای جدایی و حتی رفتار‌های پرخطر فرد در قبال خودش می‌شود به ویژه افرادی که بیش از اندازه می‌بازند و کل درآمدشان را صرف قمار می‌کنند و حتی زندگی‌شان را می‌بازند؛ بنابراین از همه ابعاد و زاویا مسئله قمار، مضر و زیان‌آور است. [لازم است خود فرد و اطرافیانش در صورت بروز رفتار پرخطر با اورژانس اجتماعی به شماره ۱۲۳ تماس بگیرند].

ضرر به اقتصاد جامعه با قمار

در وضعیت اقتصادی جامعه، وقتی فردی به جای آن که به کار و تلاش بپردازد بیشتر اوقات عمرش را صرف هدر دادن آن با قمار می‌کند به اقتصاد جامعه هم ضرر می‌زند. این فرد از نظر روحی و روانی به خانواده و جامعه آسیب می‌زند و از نظر اجتماعی هم انواع ناگواری و آسیب‌های اجتماعی از طلاق و خودکشی گرفته تا هرزه‌گری و اعتیاد را به جامعه اضافه می‌کند. ناچار وقتی فرد درمانده می‌شود و هرچه که در زندگی داشته است، می‌بازد ممکن است به سرقت و خلاف‌های زیان‌آور دیگر هم روی آورد.

قمارباز از جامعه بریده می‌شود

شاید یکی از سوال‌های مهم این باشد که چطور می‌شود جلوی قمار را گرفت؟ به نظرم باید سرگرمی‌ها را در جامعه افزایش بدهیم و آن‌ها را غنی کنیم. با قمار هم می‌توان اوقات‌فراغت را پر کرد، ولی قمار، غنی نیست. به طور مثال، تئاتر، کنسرت‌های موسیقی، کتابخانه‌های کاربردی، جشن‌های شهری و ملی، اماکنی که در آن شور و نشاط حاکم باشد، باشگاه‌های ورزشی و کلوب‌های بازی‌های هیجانی یا فکری مثل شطرنج در جامعه ما بسیار ضعیف است در نتیجه به جای این که فرد به ورزش و باشگاه‌های ورزشی یا کتاب خوانی و دیگر مسائل علاقه‌مند شود به قمار و پدیده‌هایی از این دست روی می‌آورد که برایش هیجان‌انگیز است.

با چندبار بازی، آلوده قمار می‌شود و به آن عادت می‌کند. در واقع در چنین شرایطی از جامعه می‌برد و به قمار، اعتیاد و ... پناه می‌برد. در تمام دنیا، جامعه‌شناسی اوقات فراغت به ویژه برای نسل نوجوان و جوان یکی از مهم‌ترین بخش‌هاست، چون با پیشرفت صنعت و فناوری در جامعه، بخش زیادی از کار انسان را فناوری انجام می‌دهد و فراغت مردم زیاد می‌شود و اگر این اوقات‌فراغت، پر و غنی نشود ممکن است افراد به انواع آسیب‌های اجتماعی روی آورند.

منبع: خراسان