تغییر ساعت در ساعت صفر

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: امشب آخرین باری است که باید ساعت‌ها را برای تنظیم شدن با ساعت رسمی کشور یک ساعت به عقب کشید. از سال ۱۳۸۶ برای کاهش مصرف انرژی و استفاده بیشتر از نور خورشید اول بهار ساعت‌ها یک ساعت به جلو کشیده می‌شد و در انتهای شهریور هم ساعت‌ها مجدد یک ساعت به عقب بر می‌گشت تا این که در اردیبهشت امسال رئیس مجلس در نامه‌ای به رئیس جمهوری، قانون نسخ تغییر ساعت رسمی کشور را برای اجرا ابلاغ کرد و این شهریور آخرین باری خواهد بود که دولت مجاز به تغییر ساعت رسمی کشور است و بعد از این دیگر باید با واژه ساعت «قدیم یا جدید» خداحافظی کنیم. امروز ضمن بررسی تاریخچه تغییر ساعت از دلایل منسوخ شدن این قانون و راه‌هایی که دیگر کشور‌ها برای کاهش مصرف انرژی به جای تغییر ساعت برگزیده اند، نوشته ایم.

اولین بار تغییر ساعت کجا اجرا شد

اولین بار ایده استفاده بیشتر از نور خورشید در سال ۱۷۸۴ در فرانسه مطرح شد تا شب‌ها شمع کمتری مصرف شود، اما پیشنهادی مبنی بر تغییر ساعت رسمی کشور ارائه نشد و این پیشنهاد، برای اولین بار در سال ۱۹۰۷ در انگلستان مطرح شد که در آن مقطع هم عملی نشد، اما تغییر ساعت رسمی برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی، برای اولین بار در سال ۱۹۱۶ در کشور آلمان عملی شد. بعداً برخی دیگر از کشور‌ها از جمله آمریکا، انگلستان و برخی از کشور‌های اروپایی نیز دست به اقدام مشابهی زدند. علت جهانی شدن این اتفاق در آن زمان، کمبود شدید انرژی در اروپای جنگ زده بعد از جنگ جهانی اول بود، اما در سال‌های اخیر بیشتر این کشور‌ها به دلایلی که در ادامه این گزارش آمده از تغییر ساعت منصرف شده اند.

نتیجه تحقیقات درباره مزایا و معایب تغییر ساعت

در کل ۷۲ کشور تا به حال به تغییر ساعت رسمی شان با هدف کاهش مصرف انرژی اقدام کرده اند که برخی از آن‌ها خیلی زود از این اقدام پشیمان شدند و برخی از کشور‌ها همچون اتحادیه اروپا و ایران هم به تازگی خواستار تغییر نکردن ساعت رسمی شده اند. در بنگلادش سال ۲۰۰۹ تغییر ساعت به طور آزمایشی اجرا شد که به دلیل نارضایتی مردم بعد از شش ماه متوقف شد. مصر هم سال ۲۰۱۴ «تغییر ساعت تابستانی» را اجرا کرد، اما بی‌نتیجه بودن آن در بهینه‌سازی مصرف انرژی باعث شد از سال بعد این طرح اجرایی نشود.

در کشوری مثل انگلستان هم به دلیل این که نتوانست مصرف انرژی را کاهش دهد خیلی زود تغییر ساعت تعطیل شد. اتحادیه اروپا هم بعد از تحقیقاتی که در این زمینه انجام داده بود برای آخرین بار در آبان سال گذشته ساعت خود را یک ساعت عقب کشید. تحقیقات اتحادیه اروپا نشان می‌دهد تغییر ساعت تاثیر چندانی بر کاهش مصرف انرژی نداشته و باعث اختلال در خواب و فعالیت‌های روزانه شده که میزان مرگ و میر را هم افزایش داده است. به گزارش یورونیوز، در این تحقیقات آمده است: تغییر ساعت، باعث کاهش خواب در شب، بالا رفتن ۶ تا ۱۷ درصدی خطر تصادف، افزایش ۱۷ درصدی مرگ، افت یادگیری کودکان، ارتکاب رفتار‌های خشن و مجرمانه، افزایش حمله قلبی (سکته) و ... می‌شود.

راه‌های جایگزین تغییر ساعت

هرچند برخی از کشور‌ها تغییر ساعت رسمی را که با هدف کاهش مصرف انرژی و استفاده بیشتر از نور و گرمای خورشید اجرایی شده بود کنار گذاشته اند، اما همچنان راه‌های دیگری را که هم به بهره وری و سلامت مردم کمک کرده و هم کاهش مصرف انرژی را در پی داشته مورد توجه قرار داده اند. در این مطلب به تعدادی از این روش‌ها اشاره کرده ایم.

۱- افزایش تعطیلات

برخی از کشور‌ها برای این که در هزینه‌های اداری به‌ویژه در حوزه برق و گاز صرفه جویی کنند طرح چهار روز کاری و سه روز تعطیلی را اجرایی کرده اند. البته تحقیقات نشان داده کاهش روز‌های کاری به افزایش بهره وری هم منجر شده است و گزارش‌ها و خبر‌ها حکایت از این دارد که کشور‌های متعددی طرح چهار روز کاری و سه روز تعطیلی در هفته را پذیرفته‌اند و اغلب نتایج مثبتی به دست آورده اند. البته برخی کشور‌ها دلایل دیگری هم برای اجرای این طرح دارند؛ مثلا چندی پیش دولت ژاپن از این طرح حمایت کرد؛ به این دلیل که می‌توان گردشگری داخلی را گسترش داد که می‌تواند اقتصاد را پویا کند یا از میزان خودکشی نیروی کار به خاطر ساعات کار زیاد جلوگیری کند.

۲- شناور کردن ساعت کار

یکی دیگر از موضوعاتی که برخی کشور‌ها برای کاهش مصرف انرژی در نظر گرفته اند منعطف کردن ساعت کاری ادارات است. ترافیک بالا و گره خوردن ماشین‌ها در ساعت شروع و پایانی کار ادارات باعث هدر رفتن مقدار زیادی سوخت می‌شود که بسیاری از کشور‌ها برای این که این مشکل را حل کنند به شناورکردن ساعت کاری اقدام کرده اند. در این روش هم فرد هشت ساعت کار می‌کند، اما ساعت شروع و پایان کاری او تا دو ساعت شناور است. یعنی لازم نیست حتما همه کارمند‌ها ساعت ۷ صبح در محل کارشان حاضر باشند بلکه می‌توانند بین ۷ تا ۹ صبح در محل کار حاضر باشند که این کار به کاهش ترافیک کمک می‌کند. البته در کشور ما هم قرار است از ابتدای مهر به مدت دو هفته برای درمان ترافیک، ساعت کاری در پایتخت شناور شود.

۳- دورکاری

نتایج یک بررسی تازه که در نشریه ژول آمریکا به چاپ رسیده، نشان می‌دهد دورکاری در شرکت‌ها و ادارات باعث کاهش قابل توجه انرژی می‌شود. بر اساس نتایج این بررسی، دورکاری هم کاهش مصرف سوخت را به دنبال دارد و هم با کاهش مصرف انرژی برق در ادارات همراه است آن هم به این دلیل که کارمندی که دور کار بوده در خانه مانده هم ماشین از خانه بیرون نیاورده و هم شرکتی که در آن کار می‌کرده نیاز بوده که برق و گرمایش و سرمایشی برای این کارمند مهیا کند. به گزارش فاکس بیزینس، مقامات اروپا هم با تصویب یک طرح ۹ ماده‌ای «Playing My Part» از شهروندان اروپایی خواسته اند تا کمتر رانندگی و از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند و تلاش کنند، حداقل سه روز در هفته دورکاری کنند تا با این کار به کاهش مصرف انرژی کمک کنند.