طاالبان آب سد کمال خان را به سوی ایران روانه کرد

به گزارش مجله خبری نگار، برخی منابع محلی در ولایت نیمروز اظهار داشتند دولت موقت طالبان آب بیشتری از سد «کمال‌خان» به سوی ایران آزاد کرده است.

همچنین در شبکه‌های اجتماعی فیلم‌ها و تصاویری از رهاسازی آب سد کمال‌خان به سمت ایران منتشر شده است. در این ویدیو‌ها مشاهده می‌شود مقدار قابل توجهی آب از دریچه‌های سد کمال‌خان سرازیر می‌شود.

با لبریز شدن سد کمال‌خان در غرب افغانستان، این کشور ملزم به رهاسازی آب در رودخانه «هیرمند» و تامین حقابه «تالاب هامون» است.

دولت موقت طالبان به تازگی اعلام کرده بود، دریچه‌های آب سد کمال خان به سوی ایران گشوده می‌شود.

گفته می‌شود، افزایش رهاسازی آب سد کمال خان نتیجه رایزنی و دیدار چند روز گذشته مقامات ایران و طالبان در مرز «میلک» پیرامون تامین حقابه ایران از رود «هلمند» است.

یک مقام وزارت انرژی ایران اظهار امیدواری کرده بود با همکاری دولت موقت طالبان، در اولین فرصت ایران به حقابه خود دست یابد.

پیش‌تر نیز «محسن موسوی خوانساری» یکی از فعالان حوزه آب، در رابطه با تامین نیاز آبی «تالاب هامون» از سد کمال‌خان در افغانستان گفته بود: بر اساس پروتکلی که در سال ۱۳۵۱ میان ایران و افغانستان امضا شده است، حقابه ایران از «هیرمند» ۸۲۰ میلیون مترمکعب در سال است و به عنوان آب شرب و کشاورزی استفاده می‌شود.

به گفته کارشناسان، ساخت بند کمال خان در مسیر‌های اصلی رود هیرمند مانع از جاری شدن حتی سیلاب‌های فصلی به سوی دشت سیستان شده و عملا ایران را از حق آبی طبیعی و قانونی محروم کرده است.

جدایی هرات از ایران در سال ۱۸۵۷ میلادی بر اساس معاهده ننگین پاریس و به دنبال آن خودداری حاکمان افغانستان از جاری شدن رود هیرمند به سوی ایران باعث شد تا مشکلات زیست محیطی زیادی در فرودست رود هیرمند و دریاچه هامون در سیستان و بلوچستان ایران به وجود اید. به همین دلیل از همان سال‌ها مسئله حق آبه ایران از رود هیرمند دغدغه سیاسیون و کشاورزان ایرانی بود.

از همان زمان معاهدات متعددی میان ایران و حاکمان افغانستان برای تامین آب دریاچه هامون بسته شد که هر از گاهی دولت‌های مستقر در کابل به روش‌های مختلف آن را زیر پا گذاشتند.

در اواخر سال ۱۳۵۱ هجری شمسی قرارداد حق آبه ایران از رود هیرمند میان دولت‌های وقت افغانستان و ایران به امضا رسید که بر اساس آن مقرر شد در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب (معادل ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال) سهم سیستان و بلوچستان و دریاچه هامون ایران باشد.

این قرار داد همچنان به قوت خود باقی است، اما در سال‌های گذشته به ویژه در دهه اخیر به دلائل مختلفی از جمله خشکسالی، نبود دولت قدرتمند و اراده سیاسی در افغانستان و تغییر مسیر رود هیرمند در فرادست متاسفانه عملی نشده است.

از اواخر سال ۱۳۷۰ هجری شمسی و با کاهش نزولات آسمانی، استفاده‌های غیر حرفه‌ای از آب هامون و ساخت سیل بند و سد‌های انحرافی از جمله سد کجکی و کمال خان در افغانستان هر سال میزان ورودی آب به ایران کاهش یافت به طوری که منجر به خشک شدن دریاچه بزرگ هامون (هفتمین تالاب بزرگ جهان) شد.

سد یا بندکمال خان یکی از پروژه‌های آبی و برقی افغانستان است که به شدت محل اختلاف با جمهوری اسلامی به دلیل کاهش آبگیری دریاچه هامون است.

این سد که بیشتر آن خاکی است در ۹۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر زرنج افغانستان و حدود ۸۰ کیلومتری مرز با ایران ساخته شده است. کار ساخت این سد از سال ۱۳۴۵ هجری شمسی آغاز شد، اما به دلایل سیاسی از جمله حمله شوروی سابق به افغانستان و حملات آمریکا و متحدانش، سال‌ها نیه کاره رها شد تا اینکه در سال ۱۳۹۰ مجددا کار ساخت ان شروع شد و ۵ سال پیش به بهره برداری رسید.

سال قبل نیز آخرین مرحله ساخت سد کمال خان به پایان رسید که در مراسم افتتاح آن اشرف غنی رئیس جمهور وقت (فراری) افغانستان در سخنانی جنجالی خطاب به ایران گفت اگر آب می‌خواهید باید نفت بدهید و اکنون کلید در دست افغانستان است.

ارتفاع این سد ۱۶ متر و گنجایش ذخیرهٔ آب آن ۵۲ میلیون مترمکعب است. ساخت سد کمال خان و بند‌های انحرافی آن در مسیر‌های اصلی رود هیرمند که مانع از جاری شدن حتی سیلاب‌های فصلی به سوی دشت سیستان می‌شود در خشک شدن دریاچه هامون تاثیر بسزایی داشته است به طوری که از سد کمال خان با عنوان کابوسی برای هامون ایران نام می‌برند.

جدای از سهم ایران از آب رودخانه هیرمند، یکی از منابع اصلی تغذیه دریاچه هامون ورود سیلاب‌های اطراف به ویژه سیلاب‌های جاری شده در دشت افغانستان است که با احداث سد کمال خان عملا سرچشمه اصلی دریاچه هامون به جای ورود به دریاچه در پشت سد کمال خان محبوس می‌شود.