مجله خبری-سبک زندگی نگار: قبل از هر چیزی باید تعریف درستی از گناه داشته باشیم و بعد در ادامه به انواع و اقسام گناه بپردازیم. گناه یک نوع عملی میباشد که در تضاد با رضایت الهی و اراده است که با ایجاد یک فاصله و تاریکی معنوی در نفس انسان از خداوند متعال بخشنده دور کرده و به عبارت دیگر میتوان گفت باعث میشود که او از کمال و قرب به خدا بی نصیب بماند. اینکه یک عملی گناه تلقی شود و یا ثواب! از طریق کتاب و سنت تشخیص داده میشود چراکه گناه بودن یک عمل از لحاظ عقلانی قابل تشخیص نیست و خداوند است که این مسائل را بنا به اقتضای حکمت و علم مطلقش و از طریق دین و وحی برای بشر نمایان میکند.
گناه از دو قسمت تشکیل شده است:
۱- کبیره
۲- صغیره
باورهای اسلامی گناه کبیره آن گناهی است که مستحق مجازات بسیار زیادی است چراکه روح انسان را دگرگون میکند بدین معنی که فطرت پاکی که در روح انسان است به طور کلی از بین میرود و دیگر انسان تمایلی به انجام کارهای نیک و خدایی ندارد و برعکس گرایش به انجام گناهان دیگر افزایش مییابد.
هر کدام از گناهانی که در قرآن و حدیث کبیره بودن آنها آشکار و محرز شده باشد (متجاوز از چهل گناه که در روایات اهل بیت پیامبر نام برده شده است.)
هر گناهی که در قرآن مجید یا سنت معتبر وعده آتش بر ارتکاب آن رسیده باشد.
هر گناهی که در قرآن یا سنت معتبر از گناهی که کبیره بودنش تایید شده بزرگتر به حساب بیاید.
هر گناهی که در دیدگاه متدینین و متشرعین بزرگ محسوب شود آنچنانکه یقین دانسته شود که بزرگی آن منتهی به زمان معصوم میگردد، همچون نجس کردن مسجد از روی عمد و علم و بقصد هتک احترام خانه خدا، پرتاب کردن و انداختن قرآن مجید .
اصرار بر تکرار گناه کردن گناهان صغیره خود نیز در جای خود گناه کبیره است .
آن دسته از کسانی که مرتکب گناه کبیره میشوند و توبه نمیکنند از فاسقان هستند. امکان اقتداء کردن در نماز به او نیست و شهادت او پذیرفتنی نیست و بعد از مرگ مستجق عقوبت الهی میباشد مگر این که فضل خدا شامل حالش شده و از طرف پیامبر اسلام و آل پیامبرشفاعت شود. پیامبر فرموده است:شفاعتم را برای صاحبان گناهان کبیره از امتم ذخیره کرده ام. شفاعت من برای صاحبان گناهان کبیره از امتم میباشد، اما نیکوکاران، یعنی ترک کنندگان کبائر، برایشان راه مواخذه نیست.
در تعالیم دینی اسلامی گناهان کبیره، گناهانی هستند که متفاوتتر و بزرگتر از از گناهان عادی میباشند و وعده آتش در مرتکبین آنها در قرآن و روایات امامان شیعه آمده است.
دربارهی تعداد شماره گناهان کبیره اختلاف نظری بین مذاهب مختلف اسلامی از جمله شیعه و سنی وجود دارد که بعضی از آنها تعداد را ۷۰ و بعضی دیگر ۲۵ تلقی میکنند.
خداوند در قرآن، در سوره نساء آیه ۳۱ میفرماید:﴿إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَنُدْخِلْکُمْ مُدْخَلًا کَرِیمًا﴾ ترجمه: «اگر از گناهان بزرگی که از آنها نهی میشوید دوری گزینید، گناهان کوچکتان را از شما میزداییم و شما را در جایگاهی ارجمند و پرکرامت در میآوریم.»
هر کدام از گناهان صغیره و کبیره آثاری به دنبال دارند به طور کلی میتوان گفت آثاری که مختص گناهان کبیره میباشد چنانچه گناهان صغیره به اینکه اصراری بر آنها نشود از آن آثار مصون هستند آثار گناهان کبیره به شرح زیر هستند:
عدالت انسان با انجام گناه کبیره شکسته میشود و کسی که مرتکب این گناهان میشود عادل نیست و در نهایت شاهد خوبی هم در دادگاه شهادت نخواهد بود و نمیتواند به عنوان امام جماعت قرار بگیرد، ولی گناهان صغیره این آثار را در خود ندارند.
گناهان کبیره تنبیه و مجازات به دنبال دارد کسی که مرتکب چنین گناهانی میشود بایستی عقوبت آن را ببیند، اما در حالی که این آثار در مورد گناهان صغیره ترتیب داده نمیشود.
روایت است از موسی بن جعفر که روزی عمرو بن عبید نزد پدرم جعفر صادق آمد و سلام کرد و نشست و این آیه را تلاوت نمود: «کسانی که اجتناب میکنند از گناهان کبیره و فواحش...» (سوره شوری - ۳۵) و ساکت شد.
حضرت فرمود به چه علت ساکت شده و بقیه را نخواندی؟ عرض کردم خواستم بفرمایید تا بدانم گناهان کبیره چیست؟ حضرت فرمود:
شرک به خدا بزرگترین گناه کبیره میباشد و مشرک از بهشت محروم میشود چنان که میفرماید: «هر که برای خدا شریک قائل شود خدا بهشت را بر او حرام گرداند و جایگاهش آتش دوزخ باشد» (سوره مائده _ ۷۲)
پس از شرک خدا ناامید شدن از رحمت او است و و هر کسی که از رحمت خدا ناامید شود کافر به حساب میآید چنان که در قرآن میفرماید: «نومید مشوید از رحمت خدا همانا مایوس نمیشوند از رحمت خدا مگر کافران» (سوره یوسف - ۸۷)
پس از ناامیدی از رحمت خد ایمنی از آزمایش و مجازات است و کسی از آزمایش خداوند ایمن نمیشود مگر زیان کاران چنان که در قرآن میفرماید: «از مکر خدا ایمن نمیگردند مگر جماعت زیانکاران» (سوره اعراف - ۹۷) دیگری عاق پدر و مادر شدن است و خداوند عاق را جبار شقی نامیده است چنان که در آیه ۳۲ سوره مریم میفرماید: «و به نیکویی به مادر توصیه نمود و مرا ستمکار و شقی نگردانید»
یکی دیگه از گناهان کبیره قتل مومن بدون حکم شرعی است و پروردگار متعال جایگاه این افراد را جهنم مقرر کرده چنان که میفرماید: «هر کس مومنی را به عمد بکشد مجازات او آتش جهنم است که در آن همیشه معذب خواهد بود و خدا بر او خشم و لعن کند و عذابی بسیار شدید برایش مهیا سازد» (سوره نسا - ۹۵)
یکی دیگر از گناهان کبیرهای که در صورت انجام هر کس وعده عذاب به او داده شده نسبت زِنا دادن و تهمت به دیگری است چنان که میفرماید:"کسانی که به افراد با ایمان نسبت زنا داده اند در دنیا و آخرت ملعون خواهند بود و به عذاب سخت معذب خواهند شد» (سوره نور - ۲۳)
گناه کبیره دیگری که در آخرت چیزی جز عذاب و مجازات ندارد خوردن مال یتیم است چنان که خداوند میفرماید: «آنان که اموال یتیمان را به ستمگری میخورند در حقیقت آنها در شکم خود آتش جهنم فرو میبرند و به زودی در آتش افروخته خواهند افتاد» (سوره نسا - ۱۱)
فرار از جنگ از دیگر گناهان کبیره میباشد که به فرمان پیامبر و یا امام و یا نائب خاص پیغمبر و امام واجب شده باشد) چنان که میفرماید: «هر که در روز جنگ فرار کرد همانا به طرف خشم و غضب خدا روی آورده و جایگاهش دوزخ که بدترین منزل است خواهد بود.»
گناه دیگری که معروف است ربا خوردن است که پروردگار در حق ربا خورندگان چنین میفرماید: «آن کسانی که ربا میخورند مبعوث نمیشوند در قیامت از قبرهای خود مگر مانند آن که شیطان ایشان را با مس کردن مخبط کرده»
گناه دیگری که به عنوان کبیره معرفی شده است یاد دادن و یاد گرفتن سحر و جادو و انجام آن است و خدای متعال در مذمت ساحران فرموده: «و محققا میدانند که هر که سحر کند، در عالم آخرت هرگز بهرهای از بهشت نخواهد یافت».
خداوند عذاب بسیاری به زنا کنندگان و داده چنان که میفرماید: «هر که زنا کند کیفرش را خواهد دید و عذابش در قیامت مضاعف و دو چندان شود و با ذلت و خواری به جهنم جاوید و ملخد گردد» (سوره فرقان - ۶۸)
انجام دهندگان گناه کبیره قسم خوردن به ناحق هیچ بهرهای در آخرت نخواهند برد چنان که میفرماید: «آنان که عهده خدا و سوگند خود را به بهایی اندک بفروشد اینان را در آخرت بهره و نصیبی از رحمت خداوندی نیست».
کافری که به مملکت و ناموس اموال مردم خیانت کند بی برو برگشت به کیفر اعمالش خواهد رسید چنان که میفرماید: «هر کس خیانت کند روز قیامت به کیفر آن خواهد رسید» (سوره آل عمران - ۱۵۵)
زکات ندادن:ندادن زکات یکی دیگر از گناهان کبیره است که خداوند مجازات ایرا برای مانعین زکات در نظر گرفته است و فرموده: «روزی که آن طلا و ذخایرشان در آتش جهنم گداخته شود و پیشانی و پشت و پهلویشان را بدتن داغ کنند» (سوره توبه - ۳۵)
و دیگری شهادت دروغ و ناحق دادن است که در آیه ۷۲ سوره فرقان میفرماید: «.. هر کس به دروغ و ناحق شهادت دهد مومن نیست و مرتکب گناه کبیره شده است»؛ و دیگری کتمان شهادت نمودن است در جایی که آبرو و یا جان و یا اموال مومنی در معرض تلف و خطر باشد چنان که خدای متعال میفرماید: «شهادت را مخفی نکنید، زیرا هر کس شهادت را کتمان کند البته به قلب گناه کار است» (سوره بقره - ۲۸۳)
یکی دیگه رفت گناهان کبیره ترک نماز و شراب خوری است و خداوند خوردن شراب و مسکرات را نهی کرده است و فرموده هم چنان که از بت پرستی نهی نموده است و دیگری ترک نماز است و رسول خدا در ذم تارک الصلوة فرمود: «هر کس عمداً نماز را ترک نماید از امان و پناه رسول خدا خارج است».
و دیگری نقص عهد و قطع رحم نمودن است و خداوند ناقض عهد و قاطع رحم را لعن نموده به قولش که میفرماید: «برای ایشان است لعن خدا و منزلگاه بد نصیب آنهاست» (سوره رعد - ۲۵) پس عمروبن عبید از خدمت آن حضرت خارج شد و سخت به خود میپیچید و گریه شدید مینمود و میگفت هلاک شد آن که به رای خود فتوی میدهد و خود را در فضیلت و علم برابر شما میداند.
آیت الله سید عبدالحسین دستغیب شیرازی کتابی به نام گناهان کبیره دارد.