کد مطلب: ۲۱۵۰۶۳
اصول و فروع دین از اصطلاحات معروفی در مذهب اسلام هستند که باور‌های بنیادین و اساسی برای مسلمان بودن را نشان می‌دهند. اصول دین متفاوت از فروع دین است. برای شناخت بیشتر با ما همراه باشید.

جزئیات دقیق اصول دین و فروع دین

مجله خبری-سبک زندگی نگار: اصول دین و فروع دین دو اصطلاح مشهوری هستند که از عقاید بنیادی دین اسلام به شمار می‌روند. در قرآن و نیز در احادیث شیعه و اهل سنت چیزی به عنوان تقسیم بندی معارف دینی به صورت اصول و فروع فعلی وجود ندارد و این امر نشان می‌دهد که این دو اصطلاح «کلامی» بوده و آن‌ها را برخی از متکلمان وضع کرده اند.

منظور از اصول دین باور‌های بنیادین در اسلام است که هر فرد تنها با پذیرش آن‌ها مسلمان محسوب می‌شود. فروع دین نیز به معنای احکام عملی دین و اعمال ده گانه‌ای هستند که مسلمانان شیعه باید به انجام برسانند. 

آشنایی کامل با اصول و فروع دین

اصول دین

اصل هر چیز، همان ریشه و اساس آن است که بنایش را روی آن می‌سازند، بنابراین، اصول دین چیزی است که ساختمان دین روی آن بنا گردیده است. (الرحمانی الهمدانی، احمد، الامام علی (ع)، ص ۵۸۶)

اصول دین به مجموعه باور‌هایی گفته می‌شود که اساس دین اسلام را تشکیل می‌دهد و مسلمانی بدون آن‌ها میسر نیست و انکار هر یک از آن‌ها موجب کفر و استحقاق عذاب است.

اصول دین در واقع مربوط به مسائل فکری و اعتقادی است و شامل موارد زیر می‌شود:

۱- توحید:

به معنای یگانگی خداوند متعال است.

۲- معاد:

به معنای آن است که روزی همه مکلفان برای بازخواست و حساب در پیشگاه الهی گرد هم می‌آیند و هر کس به پاداش و کیفر خویش می‌رسد. (قیامت)

۳- نبوت:

به معنای پیامبری محمد بن عبدالله و دیگر پیامبران الهی است.

۴- عدل:

به معنای آن است که افعال خداوند متعال از سر دادگری و شایستگی است و به هیچ کس ستم نمی‌کند و هر چیزی را در جای خویش نگه می‌دارد و با هر موجودی، چنانکه شایسته اَست رفتار می‌کند.

۵- امامت:

بدین معنا که پس از پیامبر اسلام دوازده امام معصوم منصب خلافت و امامت را بر عهده دارند و آنان منصوب خداوند متعال اند.

منظور از اصول دین، اصولی است که انسان باید ابتدا به آنان علم و یقین پیدا کند تا وارد اسلام شده، آنگاه دستورات عملی اسلام را فرا روی خود می‌بیند. (مسلک امامیه در اصول عقاید، سید محمود مرعشی شوشتری، ص ۱۱)

آشنایی کامل با اصول و فروع دین

فروع دین

فروع دین مجموعه‌ای از وظایف و تکالیف عملی است که پیامبر اسلام (ص) برای سعادت دنیوی و اخروی انسان‌ها از وحی برگرفته و ابلاغ کرده است. برخی از فروع دین، رابطه انسان با خدا را در قالب قوانین و احکام بیان می‌کنند و وظایفی را برای او پیش می‌کشند؛ وظایفی همچون نماز، روزه و حج. برخی دیگر به وظایفی که انسان‌ها در برابر یکدیگر دارند نظر دارند و روابط انسانی را تنظیم می‌کنند؛ مانند جهاد، خمس و بیع. (دائرة المعارف تشیّع، ج ۲، ص ۱۵۲)

واجبات فروع دین

فروع دین شامل موارد زیر می‌باشد:

نماز

روزه

خمس

زکات

حج

جهاد

امر به معروف (دستور به خوبی‌ها و نیکیها)

نهی از منکر (بازداشتن از بدی‌ها و زشتیها)

تولی (دوستی با دوستان خدا)

تبری (دشمنی با دشمنان خدا)

البته تعداد واجبات و محرمات که جزء فروع دین محسوب می‌شوند، بیش از این موراد است مانند احکام خرید و فروش، ازدواج، قصاص، دیات، قضاوت و... که از فروع دین هستند. اما آنچه از فروع دین که مشهور است این ده مورد است.

آشنایی کامل با اصول و فروع دین

منابع استنباط فروع دین

فق‌های شیعه از رهگذر دانش فقه و اصول، فروع دین را از متون دینی استخراج و استنباط می‌کنند و احکام عملی شریعت را به دست می‌دهند. دانش فقه و اصول، از دانش‌های اسلامی هستند که در قلمرو فروع دین، به پرسش‌های انسان پاسخ می‌دهند و وظایف او را مشخص می‌سازند. (آشنایی با علوم اسلامی، ۲۵۲؛ مناهج الاصول الی علم الاصول، ۱/ ۵۴- ۴۵)

منابع فق‌ها برای استنباط فروع دین

منابعی که فق‌ها از آن‌ها بهره می‌جویند عبارت اند از:

کتاب (قرآن)، سنّت (حدیث)، اجماع و عقل. (اصل الشّیعة و اصولها، ۱۱۴ و ۱۱۵)

تفاوت اصول و فروع دین

میان اصول و فروع دین تفاوت‌هایی وجود دارد که عبارت اند از:

  • اصول دین از اعتقادات و ایمانیّات سخن می‌گویند؛ ولی فروع دین نظر به عمل انسان دارند. (آموزش دین، ص ۱۸- ۱۰)
  • نسخ به فروع دین راه دارد؛ امّا در اصول دین به هیچ روی وجود ندارد. (کشّاف اصطلاحات الفنون، ج ۱، ص ۷۶۰)
  • در اصول دین اختلافی نیست؛ امّا گاه در فروع دین اختلافاتی رخ می‌نماید. این بدان سبب است که عمل به ظن در اصول دین روا نیست؛ ولی ظنّ معتبر گاه در فروع دین منشأ عمل می‌شود. (شریعت در آینه معرفت، ص ۱۶۲- ۱۵۸)
  • اصول دین نیازمند یقین اند و از این رو، تقلید را برنمی تابند؛ امّا فروع دین نیازمند تبلیغ و بیان اند و حکم عقل در آن‌ها کافی نیست و از این رو تقلید پذیرند. (المیزان ج ۱۳، ص ۵۸-۵۹)
  • اصول دین از مقوله إخبار و وصف کردن هستند؛ امّا فروع دین، انشائی و دستوری اند و امر و نهی. (کفایة الاصول، ص ۴۱- ۳۴)
  • علمای شیعه اصول دین را پنج اصل دانسته اند؛ امّا فروع را هشت یا ده فرع. (مجموعه آثار، ج ۱۷، ص ۲۲۰) حتی گاه هر آنچه را در برابر اصول جای دارد و جزو احکام عملی است، از فروع دین شمرده اند. (معارف و معاریف، ج ۴، ص ۱۷۱۵؛ شرح المواقف، ج ۱، ص ۳۸)
ارسال نظرات
نام:
ایمیل:
* نظر:
قوانین ارسال نظر