به گزارش مجله خبری نگار مغز پیچیدهترین پدیده مادی است که در کائنات بشر میشناسد. انسانها واقعیت زندگی را خودشان و با مغزشان میسازند؛ بنابراین انسانی که زندگی را میسازد باید خلاق باشد. از سویی مغز انسان ثابت نیست و انعطاف پذیر است و افراد با کار کردن و انجام فعالیت میتوانند مغز خود را تغییر دهند. پس مطالعه دقیق درباره مغز و ساختار آن گامی مهم و اثرگذار برای کمک به انسانها و داشتن زندگی بهتر و رفاه است.
۸۶ تا ۱۰۰ میلیون سلول عصبی در مغز وجود دارد. شبکه عظیم داده پردازی. پس مطالعه این ساختار پیچیده نیاز به تجهیزات پیشرفته دارد. اینجاست که علوم و فناوریهای شناختی به کار میآید. علمی پیش رو و در مرز دانش که تحول زندگی بشر را در آینده رقم میزند.
عملکرد مغز و آنچه در سطح بالاتر در رفتار موجودات زنده مشاهده میکنیم؛ بستگی به الگوی فعالیت نورونها دارد که به صورت پیچیده در شبکه عصبی کنار هم قرار گرفته اند.
عدم کارکرد صحیح این شبکه عصبی باعث ایجاد امراضی میشود که میتوان به صرع، پارکینسون و اوتیسم اشاره کرد. این بیماریها همان اختلالات شبکه عصبی هستند که به این صورت خود را نمایش میدهند. پس باید بتوانیم این شبکه عصبی را ببینیم و رفتار تجمعی آن را مشاهده و مشکل را پیدا کنیم.
در این زمینه میکروسکوپهای نوری یکی از فناوریهای نوین برای مطالعه مغز هستند. ابزاری که قابلیت مناسب برای تصویربرداری میکروسکوپی از بافتها به خصوص نورونهای شبکه عصبی یک موجود زنده را دارند.
طراحی و ساخت این میکروسکوپهای نوری به همت محققان کشور و با حمایتهای ستاد توسعه علوم و فناوریهای شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام شده است. اقدامی که به محققان کشور این امکان را داد تا بدون چالش به مطالعه ساختار مغز بپردازند و گامهایی اثرگذار برای درمان بیماریها بردارند.
برای ساخت و توسعه تجهیزات نوین نوری برای بکارگیری تکنیک اپتوژنتیک متخصصان از حوزههای مختلف مانند علوم پایه، علوم زیستی و مهندسی دور هم جمع شدند.
تکنیک اپتوژنتیک در دنیا در حال توسعه است. در این روش از نور برای کنترل رفتار سلولهای عصبی استفاده میشود. یعنی سلولهای عصبی به گونهای دستکاریهای ژنتیکی میشوند تا نسبت به نور تحریک شوند. پس از آن از نور برای کنترل رفتار سلول عصبی یا پایش عملکرد این سلول استفاده میشود. در حال حاضر از این روش برای درمان بیماری آلزایمر و پارکینسون محققان مشغول فعالیت هستند.
البته این تکنیک نوین در کشورمان نیز در حال انجام است، اما توسعه فعالیت در آن نیاز به تجهیزات پیشرفته داشت. متخصصان کشور با حمایتهای ستاد دستگاههای پیشرفته تصویربرداری نوری از مغز با روش سیگنال ذاتی، تصویربرداری نوری از مغز به روش استفاده از رنگدانههای حساس به ولتاژ، تصویربرداری نوری به روش اسپکل لیزری و اپتوژنتیک برای استفاده در زمینه علوم اعصاب شناختی را طراحی و تولید کرده اند تا این حوزه با سرعت پیش رود. البته فعالیتهای این محققان ادامه دارد تا با ساخت سایر تجهیزات بی نیاز از واردات شویم.