مجله خبری-سبک زندگی نگار: در فرهنگ دینی، درخواست آمرزش از پیشگاه پروردگار، دارای چنان اهمیتی است که قرآن کریم فراوان به آن سفارش کرده و پیامبران و امامان به آن سفارش نموده اند. آیت الله العظمی بهجت، یکی از پیشوایان دینی ما، نکات، توصیهها و بیاناتی درباره استغفار داشته اند.
استغفار در لغت از ریشه غفر یعنی پوشش، محو و پاک کردن میآید و در اصطلاح، به درخواست زبانی یا عملآ آمرزش و پوشش از گناه در پیشگاه خداوند و درخواست مصونیت از آثار بد گناه وعذاب الهی استغفار میگویند.
پیامبران الهی (ع) که پاک و مطهر بوده، باز هم از خداوند درخواست آمرزش داشتند، زیرا استغفار جزو بهترین دعا و بهترین عبادت بوده و آثار و برکات مادی و معنوی فراوانی مانند آمرزش گناهان، دفع بلا و عذاب الهی، افزایش روزی و... را به دنبال دارد.
از حضرت آیت الله العظمی بهجت قدس سره درخواست کردم:
«یک ذکر خیلی بزرگ یادم بدهید!»
گفتند:ذکری یادتان بدهم که از جواهرهای همۀ کوههای دنیا و مروارید همه دریاها قیمتیتر باشد؟
گفتم:بله! و منتظر یک ذکر عریض و طویل خاص بودم؛ که گفتند:
استغفار... استغفار... استغفار!
اگر بدانید در این استغفار چه گنجهایی نهفته است! روح را صیقل میدهد، راهها باز میشود و حاجتها برآورده میشوند ... (به شیوه باران، ص ۵٩)
بهترین وقت استغفار، سحرگاهان به ویژه سحر شب جمعه است تا جایی که استغفار کنندگان در سحرگاهان مورد مدح خداوند عالمیان قرار میگیرند.
حضرت آیت الله بهجت تنها استغفار را گفتن کلمه استغفرالله نمیدانستند و میفرمودند: «استغفار، از توبه است، هرچه مفید این مطلب باشد، ظاهراً [کافی است]؛ همان عزم. «کفی بِالنَّدَمِ توبةً». [اگر]راستی راستی نادم باشد، به حسب ظاهر، تائب است. اظهارش به استغفار است و به اتوب الی الله».
از بیانات آیت الله بهجت متوجه میشویم برای استغفار نمودن باید توبه کنیم یعنی از گناهان و بدیها احساس پشیمانی کرده و دیگر آن کارها را انجام ندهیم و از خدا طلب بخشش کنیم.
کسی که هنوز از گناه خود غافل است یا آنکه از بدیهای خود احساس ناراحتی نمیکند، چگونه میتواند به سوی خدا برگردد و از او طلب بخشش کند. استغفار به معنای طلب بخشش است و از حالت توبه ناشی میشود و چنانکه آیت الله بهجت قدس سره میفرمود، اظهار توبه به استغفار و به «اتوبُ الی الله» گفتن است.
حضرت آیت الله بهجت قدس سره میفرمود: «کلمه «أستغفرالله» را تا میتوانید از روی اعتقاد کامل، صمیمانه، با التزام به لوازم حقیقیۀ معلومه اش، تکرار نمائید». استغفار، نباید تنها وردی زبانی باشد، بلکه باید از قلبی تائب از گناه و مشتاق به رحمت خدا سرچشمه بگیرد، وگرنه نباید انتظار گشایش و رهایی داشت.
آیت الله بهجت برای استغفار آثار و برکاتی عنوان کرده اند شامل:
آیت الله محمدتقی بهجت آن عارف بالله در پاسخ به سوال فردی که در امور مختلف از جمله اشتغال و ازدواج دچار گرفتاری شده بود، این چنین بیان کردند:زیاد از روی اعتقاد کامل بگویید: «أستغفر الله»، هیچ چیز شما را منصرف نکند غیر از ضروریات و واجبات تا کلیه ابتلائات رفع شود، بلکه بعد از رفع آنها هم بگویید، برای اینکه امثال آنها پیش نیاید و اگر دیدید رفع نشد، بدانید یا ادامه نداده اید، یا آنکه با اعتقاد کامل نگفته اید. (پرسش و پاسخ از آیت الله بهجت)
حضرت آیت الله بهجت میفرمود: «حوادثی که اتفاق میافتد، نتیجه کارهای ماست که بر سر ما میآید: «وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ؛ هر مصیبتی به شما میرسد، به واسطه اعمال شماست». آیا نباید به فکر باشیم و از گناهان گذشته که باعث این همه بلاها و مصیبتها شده است، توبه کنیم؟ ولی ما توبه نمیکنیم، چون کارهای خود را بد نمیدانیم».
ایشان برای رهایی از مشکلات و دفع بلاها به استغفار توصیه میکردند و میفرمود:بسمه تعالی، عنه صلی الله علیه وآله «ألا أخبرکم بدائکم ودوائکم، داؤُکم الذنوب ودواؤُکم الإستغفار؛ آیا شما را از درد و درمانتان آگاه نسازم؟! درد شما گناهان و درمانتان استغفار است».
کلمه «أستغفر اللّه» را تا میتوانید از روی اعتقاد کامل، صمیمانه، با التزام به لوازم حقیقیه معلومه اش، تکرار نمایید. (پرسش و پاسخ از آیت الله بهجت)
حضرت آیت الله بهجت قدس سره استغفار را در مواردی چون:رفع آثار وضعی گناه، نفی خواطر، رفع کینه، ادای قرض، برطرف شدن مشکلات و گرفتاریهای زندگی، تحمل مصائب زندگی، شفای بیماران، ایجاد علاقه بین زن و شوهر، از بین رفتن علاقه به لغویات، برطرف شدن مرگهای ناگهانی سفارش میکردند و میفرمودند:
«استغفار هم رافع است هم دافع»؛ یعنی هم رفع کنندۀ مشکلات است و هم سبب میشود مشکلات پیش نیاید. (بهجت الدعاء، ص ٣۵۴)
حضرت آیت الله بهجت میفرمود:
«هرکدام از ما تا هدف و مقصد اعلی مسافتی داریم و این مسافت در افراد، متفاوت است …؛ لذا باید سعی کنیم این مسافت را زیاد و بار خود را سنگینتر نکنیم. گناهان موجب ازدیاد بار و بُعد مسافت ما تا مقصد است، وگرنه بسیار باید استغفار و تلاش نمود تا به جای اول و مسافت اولی برگردیم».
حضرت آیت الله بهجت قدس سره:
ما باید باب توجیه خطا و اشتباه را به روی خود ببندیم، و برای هر خطا، زبان به استغفار بگشاییم، و اگر قابل جبران باشد جبران کنیم. (در محضر بهجت، ج١، ص٣٠٠)
یکی از برکات بسیار مهم توبه و استغفار، ارتباط یافتن با امام زمان (ع) است. دعا و تضرع برای ظهور امام عصر نیازمند دوری از گناهان و توبه و استغفار است.
آیت الله بهجت میفرمود:
«باید دعا را با شرایط آن کرد و توبه از گناهان از جمله شرایط دعاست؛ چنانکه فرموده اند: «دُعآءُ التائِبِ مُسْتَجابٌ؛ دعای شخصی که توبه کند، اجابت میگردد»؛ نه اینکه برای تعجیل فرج دعا کنیم و کارهایمان برای تبعید (دورکردن) و تأجیل (به تأخیر انداختن) فرج آن حضرت باشد».
حضرت آیت الله بهجت فرمود:
«اگر ظهور حضرت حجت (عج) نزدیک باشد، باید هرکس خود را برای آن روز مهیا سازد؛ از جمله اینکه از گناهان توبه کند».