چالش حریم خصوصی دانش‌آموزان در پس معلم بلاگری

به گزارش مجله خبری نگار/جام‌جم: از معلم آملی و همخوانی یک آهنگ مبتذل گرفته تا همین چند روز پیش و انتشار یک ویدئو از تحقیر دانش‌آموز توسط معلم آن هم به این دلیل که چرا به مدیر مدرسه گفته معلم با تاخیر به کلاس درس آمده است! کودکان معصومی که شیطنت‌ها و اشتباهات لفظی و کلامی‌شان دستمایه‌ای برای برخی از معلمان شده تا با این کار، یک لایک و کامنت بیشتر در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نصیب‌شان شود.

گویا وظیفه معلمان تغییر کرده و قرار است دانش‌آموزان با انواع و مدل‌های دیگری از آموزش، پرورش یابند. بار‌ها هشدار‌های مختلفی از پلیس فتا و مسئولان مختلف آموزش و پرورش مبنی بر حفظ حریم خصوصی دانش‌آموزان به معلم بلاگر‌ها داده شده است. اما به نظر می‌رسد گوش‌شان به این حرف‌ها و هشدار‌ها بدهکار نیست وبه راحتی به خودشان اجازه می‌دهند که تلفن همراه‌شان را در کلاس درس روشن و از دانش‌آموزان به عنوان بازیگرانی برای صفحات مجازی و شغل دیگرشان یعنی بلاگری، استفاده کنند. شاگردانی که کم سن و سال هستند و نمی‌توانند به معلم و آموزگارشان نه بگویند.

معلم باید گچ به‌دست باشد!

موضوع معلم بلاگری فقط به انتشار کلیپ‌هایی از کلاس درس ختم نمی‌شود و بعضا خیلی از این معلم‌ها گویا کلاس و مدرسه‌شان را رها و دوره‌های جامعی از مدرسه بلاگری را در فضای مجازی و با سرفصل‌های مختلف راه‌اندازی کرده‌اند. البته پس از دوران کرونایی کشور و برگزاری کلاس‌های درس در بستر بر خط و آموزش مجازی، بازار معلم بلاگری به قدری داغ شده که معلمان تصاویر و ویدئو‌هایی را بدون رضایت دانش‌آموزان در شبکه‌های اجتماعی‌شان به اشتراک می‌گذارند و هیچ یک از آنان هم نه بازخواست و نه از کار برکنار شد و حتی کسی هم در این زمینه پاسخگو نبود.

در صورتی که چندی پیش مسعود بهرامی، مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران به تسنیم گفته بود: «ضبط صدا و تصویر افراد بدون اجازه و اطلاع آن‌ها به لحاظ شرعی و قانونی تخلف است و اگر مطلع شویم معلمی در کلاس درس این اقدامات را انجام می‌دهد، حتما با آن برخورد می‌کنیم.» حرف‌هایی که شاید در حد شعار است چرا که هر روز به تعداد کلیپ‌های منتشر شده از کلاس درس افزوده می‌شود. به هر حال اگر داشتن تلفن همراه برای دانش‌آموزان ممنوع است، باید برای معلمان هم این منع به صورت قانونی ایجاد شود. ناظم‌های مدرسه باید به بعضی از معلم‌ها این نکته ساده را یادآوری کنند که حضور آنان در مدرسه به جهت تعلیم و تربیت است و به جای تلفن همراه باید همانند گذشته گچ به دست و با همان اقتدار معلمانه در کلاس راه بروند.

معلم بلاگری، تهدید یا فرصت؟

در روز‌هایی که شبکه‌های اجتماعی بخش زیادی از زندگی و وقت مردم مخصوصا دانش‌آموزان را به خود اختصاص می‌دهد، شاید معلم بلاگری علاوه بر تهدیداتش، فرصت‌ها و جذابیت‌های آموزشی را برای دانش‌آموزان فراهم کند. البته این موضوع نیازمند توجه و اجرای قوانین خاصی از سوی برخی از نهاد‌ها از جمله وزارت آموزش و پرورش و شورای عالی فضای مجازی است. محمد داوری، مشاور و کارشناس آموزش و پرورش هم با اشاره به این موضوع که امکانات مجازی هم فرصت و هم کیفیت بسزایی را ایجاد می‌کند، می‌گوید: «پدیده معلم بلاگری، بین شیوه‌های تدریس معلمان رقابت ایجاد می‌کند و اگر نظام آموزش و پرورش کشور برنامه‌ای مدون برای به خدمت گرفتن آن طراحی کند، می‌توان به این مسأله به عنوان یک فرصت نگاه کرد. نسل جدید تصوری از دنیای بدون اینترنت و موبایل ندارد و خود را با این فضا و ارتباطات فناورانه بیشتر سازگار می‌بیند.»

بدون شک زندگی دانش‌آموزان این نسل با فضای مجازی عجین شده است، پس بهتر است آنان را به مسیر درستی هدایت کنیم و با همین پدیده معلم بلاگری در جهت تعلیم و آموزش صحیح به آنان استفاده کنیم. معلمان به‌جای استفاده از تلفن همراه‌شان برای تمسخر شاگردان، از آن به جهت تولید محتوای آموزشی و متناسب با علایق دانش‌آموزان بهره گیرند. محمدرضا نیک‌نژاد، یکی دیگر از کارشناسان آموزش و پرورش نیز تقریبا با داوری هم‌نظر است و می‌گوید: «این معلم‌ها با تولید چنین محتواهایی، یک روش آموزشی خاص را به سایر همکاران خود یاد می‌دهند که شاید با آن روش آشنا نبودند. این موضوع منجر به انگیزه مضاعف و ایجاد تغییر در روش‌های آموزشی دیگر معلمان می‌شود.»

با این وجود اگر قرار است معلمان درچنین فضا‌هایی فعالیت داشته باشند، باید وزارت آموزش و پرورش خیلی زود عزم خود را جزم کند و قوانینی را دراین حوزه برای معلمان تعریف کند تا پیش از آن که حریم خصوصی کودکان بیش از این نقض شود و آسیب‌های دیگر را برای آنان به همراه داشته باشد از این موارد جلوگیری شود.

فعالیت معلم بلاگر‌ها در دیگر کشور‌ها

فعالیت معلمان در فضای مجازی در تمام کشور‌های دنیا تابع قوانین خاصی است و در صورت تخطی از این قوانین با معلم برخورد شده و حتی ممکن است تا مرز اخراج پیش برود. در آمریکا قانون حقوق آموزشی خانواده و حریم خصوصی مدارس را از به اشتراک گذاشتن برخی از انواع اطلاعات در مورد دانش‌آموزان خود بدون رضایت کتبی منع می‌کند. در برخی موارد ارسال عکس یا فیلم از دانش‌آموزان می‌تواند نقض FERPA تلقی شود.

معلمان در این کشور اجازه ندارند اسم و آدرس مدرسه را در صفحه خود عنوان کنند. آن‌ها حتی اسم کامل خود را هم درمشخصات صفحه نمی‌نویسند. عنوان «معلم» برای آن‌ها مسئولیتی می‌آورد که باعث می‌شود تا در مورد اظهار نظر درباره موضوعات مختلف در صفحات مجازی خود هم احتیاط کنند.