مجله خبری-سبک زندگی نگار: بر اساس اسناد تاریخی ایرانی در زمان ساسانیان، شهر زیبای قزوین توسط پادشاهان آن زمان ایالت «کشوین» نامیده میشود. کشوین معنی شهری است که نباید از آن غافل شد! اسم جالبی که پس از تحقیق و تفحص درباه این استان در مییابیم که نظر پادشاهان بسیار به واقعیت نزدیک است و این شهر از لحاظ فرهنگ و هنر دارای اهمیت بسیار بالایی است.
به همین منظور قصد داریم در این بخش به بررسی و معرفی صنایع دستی این منطقه بپردازیم. طبق سرشماریهای اخیر، استان قزوین دارای ۷۵۰۰ تولیدکننده صنایع دستی میباشد که با تلاش و ذوق هنری خود سعی در حفظ آثار و زیباییهای این منطقه دارند و با تولیدات خود کمک شایانی به بقای فرهنگ و تاریخ ایرانی در شهر قزوین میکنند، با ما همراه باشید تا با صنایع دستی استان قزوین آشنا شوید.
هنر چادرشب بافی که نوعی نساجی سنتی به شمار میرود، در یکی از روستاهای اطراف قزوین به نام الموت بسیار رایج است. چادر شب را به صورت ساده، رنگی و یا طرحهای شطرنجی و راه راه و با استفاده از پنبه میبافند.
در این استان انواع روتختی ها، رومیزی، روکش مبل، کوسن و ... با استفاده از این صنعت به مردم این منطقه و گردشگران عرضی میشود.
از نفیسترین فرشهای بافته شده ایرانی میتوان به فرشهای قزوین اشاره کرد که متاسفانه بافت آن به ورطه فراموشی سپرده شده است و فقط تعداد اندکی از آنها در مجموعههای شخصی و موزهها به چشم میخورد. تنوع کاربرد نقش و رنگ از جمله ویژگیهای بارز این فرشها میباشد.
یکی دیگر از صنایع دستی استان قزوین که ظرافت و دقت بسیاری میطلبد نم نم دوزی میباشد. در این هنر با استفاده از مهرههای بسیار ریزی که ترکها به آن منجوق میگویند اشیای مختلفی مثل جای قیچی، سرمه دان، کیسه پول، جای شانه، جای مهر و ... تهیه میکنند.
موج نوعی دست بافته به شمار میرود که بافت آن هنوز هم در بعضی از مناطق قزوین رایج است، اما متاسفانه با رواج مصنوعات کارخانهای ارزان و متنوع، رونق این هنر همچون سایر صنایع دستی کمرنگتر شد. دستگاهی که با آن موج بافی انجام میشود قابلیت بافت پارچههای ضخیمتر مثل پتو، پرده، روفرشی، ملحفه و همچنین قابلیت بافت پارچههای ظریف جهت تهیه البسه را دارا میباشد.
جاجیم بافی از سابقهای نسبتا طولانی برخوردار میباشد و در اکثر روستاهای استان قزوین رواج داشته است، اما به مرور زمان کارگاههای آن از چرخه تولید حذف شده است. مواد اولیه که در بافت جاجیم به کار میرود پشم میباشد که توسط زنان روستایی بافته میشد.
ناگفته نماند که امروزه در جاجیم بافی کامواهای رنگی به کار برده میشود و روستاییان در فصول پاییز و زمستان در داخل خانه خود کارگاههای جاجیم را برپا میکنند و عشایر نیز در اواخر زمستان و اوایل بهار در فضای باز به جاجیم بافی میپردازند.
گلابتون دوزی از دیرباز بین طبقات متوسط و اعیان رایج بود و زمانی که دختر خانمها را به خانه بخت میفرستادند بعضی از لوازم شخصی عروس مثل جای شانه، جعبه لوازم آرایش، جای مهر، کیف پول و ... را با به کارگیری این هنر تزئین میکردند.
جالب است بدانید که این هنر شبیه به سوزن دوزی میباشد تنها یک تفاوت بین آنها وجود دارد و آن هم اینکه جای نخ از مفتولهای بسیار نازک طلایی و یا برنجی استفاده میکنند.
در گذشتههای دور با استفاده از نخهای ابریشمی، پنها را میبافتند، اما امروزه این کار را با به کارگیری نخهای نایلونی انجام میدهند و نقوش متنوعی همچون چشم بلبل یا بیست و نه پر، چهل چپر، چشم خروس یا بیست و هشت پر، هشت پر یا مارپیچ یا نیم داخل بر روی آن میاندازند. در گذشته بافت نوارهای تزیینی در رودبار الموت بسیار رایج بود.
هنر گلیم بافی تقریباً در تمام روستاهای قزوین رواج دارد و یکی از صنایع دستی معروف این منطقه به شمار میرود. اگر بخواهیم مهمترین مراکز بافت گلیم را در این منطقه معرفی کنیم میتوان به رودبار شهرستان، رودبار الموت ضیاءآباد و ارداق اشاره کرد.
از هنرهای متعلق به قزوین که نوعی قلم زنی روی فلز محسوب میشود مشبک کاری فلز نام دارد. با استفاده از این هنر طرحها و نقشهایی روی فلزات انداخته میشود و سپس با اره مویی یا سنباده تیز آن را در میآورند. شما میتوانید در انواع آینه و شمعدان و ظروف هنر مشبک کاری را به خوبی ملاحظه کنید.
سرمه دوزی نوعی روروزی تزئینی محسوب میشود که روی مخمل یا ترمه اجرا میشود و درخشش خاص و منحصر به فردی به پارچه میبخشد. این هنر از جمله صنایع دستی معروف استان قزوین به شمار میرود و گردشگران اشیای مزین به سرمه دوزی و همچنین لباسها و پارچههای سرمه دوزی شده را به عنوان سوغاتی از این استان خریداری میکنند.
شهرهای تاکستان و قزوین از جمله مراکزی هستند که صنعت گیوه دوزی در آنها رایج است. گیوههای دوخته شده در این استان با کمی تفاوت با گیوههای آباده، یزد و کرمانشاه تولید میشوند و این تفاوت در درست کردن کف گیوهها نمایان است به طوری که کف این گیوهها چرمی یا پلاستیکی میباشد.
از جمله ظروف مورد علاقه ایرانیان که در طب سنتی نیز توصیه بسیاری برای استفاده کردن آن شده است ظروف مسی میباشد که فواید بسیار زیادی هم دارد. این ظروف به واسطه حضور پر رنگ مسگری در این استان تولید میشوند چرا که در این منطقه مسگران با مهارت بیشماری وجود دارند.
زره بافی یکی دیگر از صنایع دستی معروف این استان میباشد که در گذشته بسیار رایج بود. به دلیل موقعیت مکانی قزوین و جنگهای مختلفی که این منطقه از سر گذرانده است، هنرمندان این شهر را موظف به ساخت و تولید زرهها و ابزارهای جنگی میکرد تا همشهریان خود را در آمادگی برای جنگ همراهی کنند.
همانطور که میدانید خوشنویسی یکی از مهمترین جنبههای شخصیتی هر فردی به شمار میرود و در میان ایرانیان این ویژگی بسیار با اهمیت میباشد. جالب است بدانید استان قزوین یکی از مهمترین مراکز خوشنویسی محسوب میشود و هنرمندان بیشماری تحویل جامعه داده است.
منبت کاری یکی دیگر از بهترین هنرهای سنتی استان قزوین میباشد که تلفیقی از مهارت کار با چوب، طراحی و سازندگی است. در این هنر زیبا هنرمندان این صنعت در تلاشند تا قطعات مختلف چوبی را در کنار یکدیگر قرار دهند و طرحهای خیره کنندهای خلق نمایند. ارسی، حسینیه امینیها نمونه بارز و بسیار هنرمندانه منبت کاری در این استان میباشد.
یکی از شاخههای هنرهای تزئینی که طرفداران بیشماری هم در سراسر کشور به خود اختصاص داده است هنر آینه کاری میباشد که در آن با استفاده از قطعات کوچک آینه اثری بی نظیر خلق میشود. در ایران قدمت بسیار بالایی به این هنر تعلق دارد و آینه کاری نخستین بار در قزوین جهت تزئین ساختمان دیوان خانه شاه طهماسب صفوی بکار گرفته شده است. کاخ گلستان از زیباترین نمونههای آینه کاری محسوب میشود.
از قدیمیترین دست بافتههای استان قزوین میتوان به جورابهای پشمی این منطقه اشاره کرد. تقریبا میتوان گفت جوراب بافی در همه نقاط این استان مثل آبیک، الموت و ... رایج است. جورابهای ساق کوتاه بیشتر برای زنان و جورابهای ساق بلند بیشتر برای مردان کاربرد دارد.