تدوام زندگی با مهارت سازگاری و حل مشکلات در شرایط بحرانی

"آرزو سیاردوست" روانشناس، در خصوص راه ‌های پیشگیری از خودکشی می‌گوید: آشنایی با مهارت‌ های سازگاری و حل مساله مبنی بر اینکه فرد در رویارویی با شرایط سخت و بحرانی چطور رفتار کند، می‌تواند تا اندازه بسیاری از بروز خودکشی جلوگیری کند.

به گزارش مجله خبری نگار،اقدام به خودکشی یک رفتار خودآسیب‌رسان است که با قصد مرگ یا نمایش این قصد انجام می‌شود و بر خلاف برخی تصورات عمومی تنها مختص بزرگسالان نیست، بلکه در شماری منابع به عنوان سومین علت مرگ و میر کودکان و نوجوانان در جهان شناخته می‌شود. محققان و کارشناسان برای این معضل یا پدیده اجتماعی ریشه‌ها و علل زیادی ذکر کرده‌اند که از مهمترین آنها می‌توان به عوامل روانشناختی افسردگی و اختلالات روانی در زندگی اشاره کرد. افرادی که به هر دلیلی معنایی برای زندگی قایل نیستند و زندگی را پوچ و بی حاصل می‌دانند، نسبت به دیگران بیشتر در معرض خطر خودکشی هستند. علاوه بر این می‌توان به انواع بیماری‌های روانشناختی نظیر بیماری‌های دوقطبی، اسکیزوفرنیا و... نیز اشاره کرد که در مبادرت به خودکشی بی تاثیر نیستند. اما اینکه این عوامل چگونه زمینه‌ساز خودکشی می‌شوند و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند، خود نیاز به واکاوی بیشتر دارندکه  بدین منظور «آرزو سیاردوست» روانشناس به گفت و گو نشسته است.  سیاردوست در خصوص خودکشی و مهمترین عوامل تاثیرگذار بر آن گفت: خودکشی اقدامی برای پایان دادن به زندگی فرد است. اقدامی که خود فرد انجام می‌دهد؛ زیرا از نظر خودش نمی‌تواند دیگر به زندگی‌ اش ادامه دهد. همچنین خودکشی دلایل مختلف و متعددی دارد بطوریکه می‌توان گفت که علل آن به اندازه تک تک افراد جامعه گسترده است و هر فردی می‌تواند انگیزه و دلیل خاص خود را برای رهایی از این دنیا داشته باشد. وی  اصلی‌ترین علل خودکشی را  نداشتن مهارت سازگاری، اختلالات روانی، خشم شدید، بیماری‌های جسمی، روابط ناسالم، سو مصرف مواد و ناامیدی عنوان کرده و به  راهکارهایی برای جلوگیری از خودکشی پرداخته است. در ادامه مشروح این گفت و گو را می خوانید:

 آشنا نبودن با مهارت سازگاری 

این روانشناس درباره  عدم آشنایی با مهارت سازگاری و تاثیر آن بر خودکشی توضیح داد: گاهی افراد به دلیل ناتوانی در مقابله با شرایط آسیب ‌زا دست به خودکشی می‌زنند. ضعف تربیتی والدین یا سیستم غلط آموزش و پرورش منجر به این می‌شود که فرزندان در سنین کودکی مهارت‌های مقابله‌ای و سازگاری را فرا نگیرند و از این رو در شرایط دشوار تصمیم به خودکشی بزنند.

وی ادامه داد: هر چند آموزش این مهارت‌ها در سنین کودکی بسیار اهمیت دارد اما مشاهدات نشان می‌دهد نه تنها در این سنین چنین اقدامی صورت نمی‌گیرد بلکه حتی در بزرگسالی هم هیچ تلاشی برای فراگیری آن از سوی افراد نمی‌شود. در حالی که مهارت چیزی است که با کمی آموزش و تلاش می‌توان آن را فرا گرفت.

اختلالات روانی 

سیاردوست در خصوص تاثیر اختلالات روانی بر خودکشی، توضیح داد: دومین دسته از عوامل تاثیرگذار بر خودکشی، اختلالات روانی هستند. تجربه اختلالات روانی یا داشتن یک سابقه خانوادگی از اختلالاتی نظیر افسردگی، دو قطبی، جنون آنی و اضطراب می‌توانند بر اقدام افراد بر خودکشی موثر باشند. آنچنان که نتایج برخی از تحقیقات نیز موید چنین نکته‌ای هستند.

وی اضافه کرد: افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی و خلقی است که با علایمی مثل کاهش انرژی، از دست دادن لذت و علاقه، احساس گناه و کاهش تمرکز و در نهایت افکار مرگ همراه است و اگر به موقع پیشگیری نشود منجر به خودکشی می‌شود. چناچه افسردگی در مراحل اولیه تشخیص داده شود، می‌توان آن را با استفاده از دارو درمانی یا جلسات مشاوره یا تغییر در سبک زندگی تا حدود بسیاری بهبود بخشید اما اگر علایم افسردگی دیده نشود یا تشخیص داده نشود در طولانی مدت می‌تواند باعث مختل شدن عملکرد فرد و در نهایت خودکشی وی گردد.

وی  در ادامه تاکید کرد: افسردگی به هر شکلی که باشد، باعث می‌شود که نگرش فرد نسبت به خود، دیگران و دنیا تغییر کند. در واقع احساس نا امیدی و بدبینی کل زندگی فرد را درگیر می‌کند و مانع از این می‌شود که زندگی شاد و خوشحالی داشته باشد. عدم لذت بردن از همه چیزهایی که قبلا وی را شاد می‌کردند و هیجان او را بر می‌انگیختند، در افراد افسرده دیده می‌شود و در نهایت تمام این عوامل و شرایط سبب می‌شود که فرد دست به خودکشی بزند و زندگی خودش را به نوعی تمام کند. زیرا دیگر زندگی برایش لذتی ندارد و امید و انگیزه‌ای برای ادامه آن ندارد.

خشم‌ و ناراحتی شدید

سیاردوست در خصوص خشم‌هایی که منجر به خودکشی می‌شود، گفت: گاهی اوقات خشم و ناراحتی شدید فرد سبب می‌شود که او به جایی برسد که دیگر نخواهد به زندگی خودش ادامه دهد. او به جای تخریب و به نوعی اعتراض به فردی که او را ناراحت و خشمگین کرده، خودش را از بین می‌برد و از این طریق درصدد گرفتن انتقام بر می آید. به عبارتی خودکشی، شکلی از خشم شدیدی است که ناشی از تاوان اشتباه فرد دیگری است که در واقع خود فرد پس می‌دهد.

 نا امیدی ناشی از بیماری ‌های جسمی 

این روانشناس در خصوص نا امیدی و خودکشی ناشی از آن گفت: کسانیکه از بیماری‌های شدید جسمی رنج می برند یا طی یک حادثه نقص شدید عضوی پیدا کرده‌اند، در معرض خطر اقدام به خودکشی هستند. چرا که این افراد نمی‌توانند با زندگی جدید خود کنار بیایند و به مرحله‌ای می‌رسند ‌که تحمل این بیماری و نقص عضو از توانایی آنها خارج است. از این رو، نا امیدی، افسردگی و بی انگیزی برای ادامه زندگی، آنها را وادار می‌کند که به زندگی خود پایان دهند.

وی افزود: هر چند نا امیدی تنها و صرفا مربوط به بیماری‌های جسمانی نمی‌شود و در سایر حوزه‌ها مثل مسائل اقتصادی نیز اهمیت دارد. برای نمونه، دیدن نابرابری‌ها، تبعیض‌ها و ... در سطح جامعه و عدم امیدواری به بهبود آنها نیز ممکن است سبب شوند افراد تنها راه حل مساله را در خودکشی ببینند.

دوستی‌ های ناسالم 

سیاردوست در خصوص تاثیر برخی دوستی‌های ناسالم و تاثیر آنها بر خودکشی گفت: روابط عاشقانه آسیب زا با افرادی که وضعیت روانی و با ثباتی ندارند، باعث آسیب دیدن روان فرد و تغییر نگرش او نسبت به زندگی می‌شود. ارتباطات ناسالم، خطر خودکشی را مخصوصا در قشر نوجوان بیشتر می‌کند. زیرا همانطورکه می‌دانیم قشر نوجوان تاثیر بسیاری را از همسالان خود می‌گیرد و اگر این همسالان که با هم ارتباط بسیاری دارند خودشان این مهارت‌ها را نداشته باشند یا آسیب‌های جدی دیده باشند، این موارد سبب می‌شود که تاثیر بسیار زیادی بر سایر اعضای گروه خود داشته باشند و در نهایت دست به خودکشی‌های دسته جمعی بزنند.

توهمات ناشی از مصرف مواد مخدر

سیاردوست به یکی دیگر از عوامل خودکشی اشاره کرد و  گفت: سو مصرف مواد یکی دیگر از شایع‌ترین دلایل خودکشی است. طبق تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده، سابقه مصرف مواد مخدر و توهمات ناشی از آنها ارتباط بسیار زیادی با خودکشی دارند. بار روانی ناشی از مصرف برخی مواد مخدر همراه با واکنش‌های قهری دیگران سبب می‌شود فرد برای رهایی از این فشارها دست به خودکشی بزند.

راهکارهایی برای جلوگیری از خودکشی

این روانشناس درباره  راهکارهای لازم برای جلوگیری از بروز خودکشی، گفت: حتما افرادی که یا به فکر خودکشی هستند و یا اقدام به خودکشی می‌کنند، باید به روان درمانگر یا روان‌شناس مراجعه کنند. گاهی نیز مراجعه به روانپزشک و انجام دارو درمانی می‌تواند موثر باشد و به افراد کمک کند دیگر به خودکشی فکر نکنند.

وی خاطرنشان کرد: اقدام دیگری که در این مورد می‌توان انجام داد، توجه مثبت نامشروط است. گاهی اوقات ما از فردی می‌پرسیم که خوب هستی و پاسخ می‌دهد خوب هستم؛ اما دیگران ممکن است این خوب بودن برایشان اکتفا کند اما فردی که در شرایط مناسبی نیست دقیقا حالش عکس این قضیه است. مبنی بر اینکه که حال من اصلا خوب نیست. آنها چون حال خوبی ندارند، لذا حوصله و رغبتی هم برای پاسخ دادن ندارند. در این شرایط باید به آنها نزدیک شده و بدون قضاوت و با یک توجه مناسب نامشروط با آنها برخورد شود.

وی ادامه داد: راه دیگر آموزش مهارت سازگاری است. این آموزش توسط روانشناس و متخصص برای همه افراد مهم است. مخصوصا برای کسانی که زمینه وقوع خودکشی را برایشان احساس می‌کنیم. فرد باید بداند در شرایط سخت چطور رفتار کند و چطور به بحران‌ها واکنش نشان دهد. خودکشی در مقابل تمام شدن یک رابطه عاطفی سرد و کوتاه مدت یا خودکشی به دلیل مشروط شدن در دانشگاه قطعا راه حل مناسبی نیست. اما از آنجاییکه بسیاری مهارت رفع این مسائل را ندارند، در نتیجه متاسفانه به فکر خودکشی می‌ افتند.

 سیاردوست در پایان افزود: همچنین مهارت‌های حل مساله می‌تواند به افراد کمک کند، در زمان‌های بحرانی با دید بهتری به موضوع نگاه کنند و تنها از زوایای منفی به آنها نگاه نشود. آموزش این مهارت‌ها کمک می‌کند فرد به خودکشی فکر نکند و به دنبال هدف و لذتی برای زندگی باشد.

منبع: ایرنا