همه چیز درباره آلزایمر، از جمله غیرقابل تصورها!

به گزارش مجله خبری نگار، علیرغم تلاش‌های علمی فشرده برای یافتن درمانی مؤثر برای بیماری آلزایمر، علل دقیق آن تا حد زیادی ناشناخته مانده است. با این حال، محققان بر این باورند که این بیماری ناشی از تعامل پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی است.

سن: قدرتمندترین عامل

پیری مهم‌ترین عامل خطر است. پس از ۶۵ سالگی، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر به دلیل تغییرات طبیعی که با افزایش سن در سلول‌های مغز رخ می‌دهد، به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.

استعداد ژنتیکی: آیا در ژن‌ها نوشته شده است؟

عوامل ژنتیکی نقش قابل توجهی دارند، به خصوص در مواردی که قبل از ۶۵ سالگی ظاهر می‌شوند (که به عنوان آلزایمر زودرس شناخته می‌شود). جهش در ژن‌هایی مانند PSEN۱ و PSEN۲ خطر ابتلا به این بیماری را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. داشتن یک خویشاوند درجه یک (مانند والدین یا خواهر و برادر) مبتلا به این بیماری نیز خطر ابتلای فرد را افزایش می‌دهد.

سلامت قلب = سلامت مغز

شاید تعجب آور به نظر برسد، اما بیماری قلبی عروقی ارتباط تنگاتنگی با بیماری آلزایمر دارد. فشار خون بالا، دیابت و تصلب شرایین نه تنها قلب را تهدید می‌کنند، بلکه جریان خون به مغز را نیز مختل می‌کنند و آسیب سلول‌های عصبی را تسریع می‌کنند و خطر تخریب عصبی را افزایش می‌دهند.

سبک زندگی: تصمیمات امروز شما، مغز فردای شما را شکل می‌دهد.

عادات روزانه نقش حیاتی دارند. سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد الکل و عدم فعالیت بدنی، همگی از عوامل خطر هستند. آسیب‌های شدید سر - مانند آسیب‌های ناشی از تصادفات یا ضربه‌های مغزی مکرر - نیز ممکن است باعث شروع دیرهنگام بیماری شوند.

سطح تحصیلات: یک سپر مغزی غیرمنتظره

یکی از غیرمنتظره‌ترین چیز‌هایی که ممکن است به ذهنتان خطور کند این است که آموزش می‌تواند یک اقدام پیشگیرانه باشد! مطالعات نشان داده‌اند افرادی که سطح تحصیلات پایینی دارند (کمتر از دیپلم دبیرستان) بیش از دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به زوال عقل هستند. در واقع، تحقیقات در بریتانیا نشان داده است که هر سال تحصیل اضافی، خطر ابتلا به آلزایمر را ۱.۴ درصد کاهش می‌دهد. دلیلش چیست؟ اعتقاد بر این است که یک مغز آموزش‌دیده - از طریق آموزش و چالش‌های ذهنی - چیزی به نام "ذخیره شناختی" ایجاد می‌کند، یک شبکه عصبی مقاوم‌تر که قادر به جبران آسیب‌های اولیه ناشی از بیماری قبل از بروز علائم است.

با این حال، تصویر کاملاً واضح نیست. برخی مطالعات، مانند مطالعه‌ای در ژاپن که شامل تقریباً ۲۰۰۰ فرد ۴۰ تا ۷۹ ساله بود، هیچ رابطه‌ی قوی بین تحصیلات و زوال شناختی پیدا نکردند، که نشان می‌دهد تصویر پیچیده‌تر از آن چیزی است که ما فکر می‌کنیم.

درون مغز چه می‌گذرد؟

در بیماری آلزایمر، رسوبات غیرطبیعی پروتئین آمیلوئید در خارج از سلول‌های عصبی تجمع می‌یابند و ارتباط بین آنها را مختل می‌کنند. با گذشت زمان، سلول‌های مسئول حافظه، تفکر و یادگیری آسیب می‌بینند و عملکرد ذهنی به تدریج شروع به کاهش می‌کند.

اعداد نگران کننده:

یک اپیدمی خاموش در حال افزایش است. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، بیش از ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان در حال حاضر از زوال عقل رنج می‌برند که اکثر آنها بالای ۶۵ سال سن دارند و تقریباً ۱۰ میلیون مورد جدید هر ساله تشخیص داده می‌شود. با افزایش امید به زندگی در جهان، انتظار می‌رود این تعداد تا سال ۲۰۳۰ به ۷۸ میلیون و تا سال ۲۰۵۰ به ۱۳۹ میلیون نفر افزایش یابد.

استرس مزمن: دشمن پنهان مغز

یکی دیگر از عوامل شگفت‌انگیز، استرس روانی مزمن است. هنگام استرس، بدن هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول آزاد می‌کند. اگرچه این پاسخ در کوتاه‌مدت مفید است، اما افزایش طولانی‌مدت سطح کورتیزول می‌تواند به مغز، به‌ویژه هیپوکامپ و قشر جلوی مغز - مراکز حافظه و تفکر منطقی - آسیب برساند.

التهاب مزمن و استرس اکسیداتیو (تجمع رادیکال‌های آزاد) نیز در آسیب سلول‌های مغزی و اختلال در ارتباط عصبی نقش دارند.

چگونه از خودمان محافظت کنیم؟

اگرچه هنوز درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما می‌توان با اقدامات پیشگیرانه‌ی مؤثر، خطر ابتلا را کاهش داد: ورزش منظم برای بهبود جریان خون به مغز؛ مدیریت استرس از طریق تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، ذهن آگاهی یا تنفس عمیق؛ حفظ روابط اجتماعی فعال، زیرا حمایت اجتماعی یک ضربه‌گیر روانی و عصبی ایجاد می‌کند؛ پیروی از یک رژیم غذایی سالم (مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای)؛ و تحریک مداوم مغز از طریق مطالعه، یادگیری و بازی‌های ذهنی.

بیماری آلزایمر فقط «پیر شدن» نیست. این یک بیماری عصبی پیچیده است که سال‌ها قبل از بروز علائم شروع می‌شود. خبر خوب این است که بسیاری از کار‌هایی که امروز انجام می‌دهیم - از سبک زندگی گرفته تا سلامت روان - می‌تواند تفاوت واقعی در محافظت از مغز ما در آینده ایجاد کند.