دستاورد‌های باور نکردنی در دنیای پیوند اعضا که فقط در فیلم‌های علمی تخیلی میدیدیم

به گزارش مجله خبری نگار، در زمان قدیم یک برنامه تلویزیونی به نام مرد شش میلیون دلاری پخش می‌شد. در ابتدای این برنامه، خلبان آزمایشی، استیو آستین، با هواپیمای مافوق صوتش به زمین فرودگاه برخورد می‌کرد. همه چیز ازدست‌رفته به نظر می‌رسید، اما یک راوی ناشناس با لحنی امیدوارانه می‌گفت: «می‌توانیم او را از نو بسازیم، بهتر، قوی‌تر و سریع‌تر از قبل». سپس، تصاویری با سرعت بالا از لی میجرز، در یک لباس ورزشی قرمز نمایش داده می‌شد که می‌دوید و با چشم بیونیک خود افق را اسکن می‌کرد.

در آن زمان، یعنی اواسط دهه ۱۹۷۰ میلادی، این داستان‌ها علمی-‌تخیلی بودند. اما با گذشت زمان، این ایده‌ها به واقعیت نزدیک شده‌اند. اکنون خبر‌هایی درباره پروتز‌های فوق‌انسانی منتشر می‌شوند که توانایی انجام هر کاری، از تا کردن اوریگامی تا صخره‌نوردی را دارند. همزمان، دانشمندان در آزمایشگاه‌ها موفق به پرورش اندام‌های مختلف، از سلول‌های مغزی تا کلیه‌ها شده‌اند.

بسیاری از تحقیقات جدید روی موضوع بازسازی متمرکز هستند؛ یعنی رشد بخش‌هایی از بدن با استفاده از سلول‌های خود فرد یا سلول‌های حیوانی. برخی از کارشناسان معتقدند که کمتر از ۱۰ سال تا چاپ سه‌بعدی اندام‌های انسانی فاصله داریم. این پیشرفت‌ها این پرسش را مطرح کرده‌اند که آیا به زمانی نزدیک شده‌ایم که دانشمندان بتوانند یک نسخه قابل تعویض از انسان‌ها بسازند؟

در طول دو سال تحقیق برای کتابی با عنوان «توی قابل تعویض»، دنیای پزشکی بازساختی موردبررسی قرار گرفته و در ادامه به شگفت‌انگیزترین دستاورد‌های آن اشاره شده است.

«خوک‌های شخصی» برای تأمین اندام

در حال حاضر، قلب، کلیه و کبد خوک‌هایی که از نظر ژنتیکی ویرایش شده‌اند، به بیمارانی که اندام‌هایشان از کار افتاده، پیوند زده می‌شود تا برایشان زمانی فراهم شود تا اندام‌های انسانی مناسب پیدا شوند.

برای مثال، در ماه مارس سال ۲۰۲۴، یک کلیه خوک با ژن‌های ویرایش‌شده در بیمارستان عمومی ماساچوست آمریکا به یک بیمار پیوند زده شد و ماه بعد، دومین پیوند روی بیمار دیگری انجام گرفت. هر دو بیمار حدود هفت هفته زنده ماندند، اما متأسفانه این زمان برای پیدا کردن اندام‌های انسانی کافی نبود.

پیشرفت در این زمینه که با نام بیگانه‌پیوندی (xenotransplantation) شناخته می‌شود، به قدری چشمگیر است که یک متخصص گفته است: «هدف نهایی این است که هر فردی خوک شخصی خود را داشته باشد». به عبارت دیگر، خوکی که ژن‌هایش به طوری ویرایش شده که با ژن‌های فرد مطابقت داشته باشد و اندام‌هایش، مثل پوست، کلیه و قلب، آماده استفاده باشند؛ همانند یک خودرو که برای تأمین قطعات نگهداری می‌شود.

پروفسور شائوپینگ دنگ و یی وانگ، متخصصان بیگانه‌پیوندی در چنگدو چین، درباره این موضوع توضیحاتی ارائه داده‌اند. پروفسور یی، ایده داشتن خوک شخصی را «کیمراگرایی» نامیده، یعنی استفاده از خوک برای رشد اندام‌های انسانی. کیمرا موجودی ترکیبی از دو حیوان است که پیش از این تنها در افسانه‌ها وجود داشت. بنابراین، دانشمندان در حال ساختن خوک‌هایی هستند که به معنای واقعی کلمه، بخشی از آنها انسانی است.

فناوری‌های ویرایش ژنی مانند CRISPR که به دقت DNA را برش می‌دهند تا مواد ژنتیکی را حذف یا اضافه کنند، امکان ایجاد تغییرات چشمگیری را در ساختار ژنتیکی خوک فراهم کرده‌اند. این فرآیند به این صورت است: با استفاده از CRISPR، برخی ژن‌ها حذف می‌شوند تا خوک نتواند برای مثال، کلیه داشته باشد. این کار یک فضای خالی برای رشد ایجاد می‌کند.

سپس، سلول‌های بنیادی انسانی که پتانسیل تبدیل شدن به هر نوع سلولی را دارند، وارد این فضا می‌شوند. امید می‌رود که این سلول‌ها در فضای خالی رشد کرده و به یک اندام انسانی تبدیل شوند. ایده‌آل است که سلول‌ها از فردی که به اندام نیاز دارد، گرفته شوند تا از پس‌زدن آن جلوگیری شود. همچنین، سیستم ایمنی خوک اندام انسانی در حال رشد را پس نمی‌زند؛ زیرا این اندام از ابتدا بخشی از همان خوک بوده است.

در مورد اینکه آیا خوک‌ها می‌توانند با اندام‌های انسانی به صورت عادی زندگی کنند، دنگکه پان، مؤسس شرکت ویرایش ژنی چینی ClonOrgan، بیان کرده است: «امیدوارم که این اتفاق بیفتد، اما ما هنوز در مرحله آزمایشگاهی هستیم».

پیوند آلت تناسلی

ایوا کوزانوف، یک جراح پلاستیک گرجی، از انگشت میانی یک بیمار برای بازسازی آلت تناسلی او که به دلیل سرطان قطع شده بود، استفاده کرده است. گفته شده که او این جراحی را چهار یا پنج بار انجام داده است.

یکی از همکاران جراح کوزانوف توضیحات بیشتری در این باره ارائه داده است: «ما این انگشت را» و به انگشت میانی دست چپ خود اشاره کرد، «از اینجا تا اینجا می‌گیریم» و مسیری را از نوک انگشتش تا مچ دست ترسیم کرد. پوست زیر بغل به عنوان پوشش استفاده می‌شود و انگشت، استحکام لازم را فراهم می‌کند، به همین دلیل انگشت میانی را به دلیل بلندتر بودن انتخاب می‌کنند. این روش مزیت کم بودن احتمال پس‌زدن توسط بدن را دارد. همانند جراحی‌های استاندارد پیوند، مجرای ادرار از طریق آلت تناسلی که به صورت جراحی ساخته شده، عبور داده می‌شود و اعصاب و خون‌رسانی نیز دوباره متصل می‌شوند.

تصاویر نشان می‌دهند که بیشتر آلت تناسلی مرد به دلیل سرطان قطع شده بود و به همین دلیل، توانایی برقراری رابطه جنسی یا ادرار کردن در حالت ایستاده را از دست داده بود. این جراحی هر دو عملکرد را بازگرداند. این مرد در زمان عمل ۶۰ سال داشت. گفته شده که همسر ۳۰ ساله‌اش از این نتیجه «بسیار خوشحال بوده است».

موضوع اینکه آیا در این حالت، رسیدن به اوج لذت جنسی ممکن است یا خیر، برای پزشکان گرجی مبهم بود. اما مطالعات دیگری نشان داده‎اند که اگرچه نبود سر آلت تناسلی که دارای اعصاب لازم برای لذت جنسی است در آلت تناسلی بازسازی‌شده به ارگاسم و انزال ضعیف منجر می‌شود، با گذشت زمان «نواحی شهوانی» جدیدی روی این اندام شکل می‌گیرند و ارگاسم به «حالت طبیعی» خود نزدیک می‌شود.

پروتز‌های پا و دست با امکانات ویژه!

جودی برنا، نویسنده ۵۸ ساله اهل کلرادو در آمریکا، در سال ۲۰۰۴ و در سن ۳۷ سالگی درخواست کرد که پای چپش قطع شود. او می‌گوید دلیل این درخواست این بود که پایش «مجموعه‌ای از گوشت و استخوان بود که اعصاب کمی در آن کار می‌کردند». او با بیماری مادرزادی اسپینا بیفیدا به دنیا آمد.

برنا می‌دید که افراد با اندام‌های مصنوعی به راحتی کار‌هایی را انجام می‌دهند که برای او بسیار دشوار بود. اما سال‌ها طول کشید تا جراحی پیدا کند که حاضر به قطع عضو او باشد. اکنون، او با پای مصنوعی خود کار‌های بسیار بیشتری از راه رفتن انجام می‌دهد. دلیل این امر، وجود اندام‌های مصنوعی جدید برای پایین تنه است که شامل قطعات خاصی برای صخره‌نوردی و موج‌سواری و تیغه‌هایی برای دویدن، بسکتبال و فوتبال است.

پروتز‌های دست نیز دارای قطعاتی برای نگه داشتن وسایل موردنیاز برای هر فعالیتی، از تیراندازی با کمان و تنیس روی میز تا ماهیگیری و میله‌های پارالل، بیلیارد و وزنه‌برداری هستند. همچنین، پره‌های مخصوص شنا و آداپتور‌هایی برای دسته‌های دوچرخه‌های کوهستان نیز موجود است.

نوازندگان می‌توانند آداپتور‌هایی برای نگه داشتن چوب درام، آرشه ویولن و مضراب گیتار تهیه کنند. به تازگی، یک وسیله انطباقی برای تا کردن اوریگامی نیز طراحی شده است. همچنین، جودی فردی را می‌شناسد که یک پای مخصوص زمین‌شوی برای همسرش ساخته است!

پوست ماهی برای سوختگی

در بخش سوختگی بیمارستان عمومی ماساچوست، یک پزشک پیوند پوستی با ضخامت یک سوم میلی‌متر از ران یک بیمار برداشت که بسیار نازک بود. گرفتن پیوند پوست از یک قسمت بدن بیمار و استفاده از آن در قسمت دیگری، «اتوگرافتینگ» نام دارد. اما در سوختگی‌های شدید، جراحان به سرعت با کمبود پوست قابل پیوند مواجه می‌شوند. اما به گفته دکتر جرمی گاورمن، جراح پلاستیک، هنگام انتظار برای رشد مجدد پوست در قربانیان سوختگی، می‌توان از زنوگرافت (پوست گونه‌ای دیگر) استفاده کرد. پیوند‌های موقت، زخم‌ها را از عفونت محافظت و تعویض بانداژ را برای بیماران کمتر دردناک می‌کنند. دکتر گاورمن در این مورد از پیوند پوست ماهی کاد ایسلندی استفاده کرده که به نظر می‌رسد التهاب را کاهش می‌دهد.

منبع:روزیاتو