حاشیه‌ای بر آیین‌نامه جدید فیرپلی مالی باشگاه‌های فوتبال؛ شفافیت کاغذی!

به گزارش مجله خبری نگار،- در حالی اعضای هیات رئیسه فدراسیون فوتبال در یک نشست بار دیگر بر رعایت فیرپلی مالی در فوتبال باشگاهی ایران تاکید کردند که مرور نقل و انتقالات تابستانی فوتبال ایران ایران به خوبی بیانگر فاصله طولانی است که باشگاه‎‌های کشورمان با فیرپلی مالی و هزینه کردن به اندازه درآمدشان دارند.

با این حال آن‌طور که سخنگوی فدراسیون فوتبال از محتوای جلسه هیات رئیسه خبر داده است، قرار است آیین‌نامه «انضباط، شفافیت و ثبات مالی» برای رعایت فیرپلی مالی در فوتبال ایران اجرایی شود. این آیین‌نامه اگر چه با توجه به تاکیدات کنفدراسیون فوتبال آسیا برای شفافیت مالی تدوین شده، اما نگاهی به نسبت هزینه‌ها و درآمد‌ها باشگاه‌ها نشان می ‎دهد رسیدن به اهداف این آیین‎‌نامه یک مسیر طولانی و البته پر از سنگلاخ خواهد بود.

بر اساس اعلام فدراسیون فوتبال، «باید در یک دوره ۵ ساله نسبت هزینه به درآمد باشگاه‌ها که در حال حاضر بالای ۱۵۰ درصد است، به ۷۰ درصد برسد.» یعنی درحال حاضر باشگاه‌ها بیش از ۱۵۰ درصد بالاتر از درآمدی که دارند هزینه می‌کنند و این در دوره معین شده باید به نصف برسد.

رسیدن به چنین هدفی دو راه دارد. یا باشگاه‌ها با افزایش درآمدزایی، اجازه ندهند هزینه‌ای که می‌کنند کاهش پیدا کند یا هم اگر راه‌های جدید درآمدزایی مانند امروز بسته است، باید به سمت کاهش هزینه بروند.

با این حال، نگاهی به تمام سال‌های اخیر نشان می‎‌دهد که با وجود تاکیدات کنفدراسیون فوتبال آسیا برای اجرایی شدن فیرپلی مالی، به نظر نمی‌رسد با توجه به روندی که بر اقتصاد فوتبال در ایران حاکم است، فدراسیون فوتبال حتی به هدف کاهش ۵۰درصدی هزینه و درآمدی و بالانس کردن مخارج نزدیک هم شود.

بدیهی است یکی از راه‌هایی که می‌تواند به باشگاه‌ها در افزایش درآمد کمک کند، پرداخت حق پخش تلویزیونی فوتبال است، آن هم نه با ارقام ناچیزی که مطرح می‌شود و صداوسیما برای حفظ ظاهر قضیه ملزم به پرداخت آن خواهد شد، بلکه حق پخش تلویزیونی باید با یک رقم واقعی و بر اساس سیستمی که در فوتبال دنیا رایج است، محاسبه و پرداخت شود و باشگاه‌ها بتوانند از درآمد کلانی که باشگاه‌ها در سایر لیگ‎‌های دنیا از آن بهره‌مند هستند، استفاده کنند. به خصوص که حق پخش تلویزیونی همان‌طور که بار‌ها بر آن تاکید شده است، نزدیک به ۵۰ تا ۷۰ درصد باشگاه‌ها را تامین می‌کند.

البته در هفته‌های اخیر نمایندگان مجلس در بررسی لایحه نظام جامع باشگاه‌داری، حق پخش تلویزیونی را تصویب کردند تا با توجه به قانون شدن، اجرای آن الزامی شود. با این حال علاوه بر مسیر طولانی که این قانون تا تصویب نهایی و تائید در شورای نگهبان برای اجرایی شدن در پیش دارد، تجربه‌های پیشین نشان می‌دهد که حق پخش در صورت قانون شدن هم با توجه به مقاومت‌هایی که وجود دارد، چندان امیدی به اجرای واقعی آن نمی‌رود.

علاوه بر موضوع بالانس شدن درآمد و هزینه، فدراسیون فوتبال در آیین‌نامه جدیدی که تنظیم کرده، بر شفافیت مالی و قرار گرفتن خرج و دخل باشگاه‌ها در داخل یک اتاق شیشه‌ای تاکید کرده است. بر اساس اعلام امیر مهدی علوی، سخنگوی فدراسیون فوتبال «باشگاه‌ها موظف هستند که صورت‌های مالی حسابرسی شده میان دوره و سالیانه را هم به صورت عمومی منتشر کنند و هم در اختیار فدراسیون فوتبال بگذارند.»

در حالی فدراسیون فوتبال در راستای شفافیت مالی در پی شفاف‌سازی در هزینه‌ها است که باشگاه‌های فوتبال هر سال بیشتر از قبل از شفاف‌سازی و انتشار گزارش‌های مالی‌شان طفره می‌روند. اواخر دهه ۹۰ به مدت ۲ فصل، باشگاه‌ها ملزم به انتشار لیست قرارداد بازیکنان و مربیان را در سایت باشگاه شدند. اتفاقی که به صورت کج‌دار و مریز و یکی در میان انجام دادند. البته در همان زمان هم عنوان شد که هزینه‌های اعلامی به عنوان رقم قرارداد‌ها فاصله زیادی با رقم واقعی قرارداد‌ها دارد و باشگاه‌ها با عددسازی تنها به دنبال تظاهر به شفاف‌سازی بودند.

در چنین شرایطی فدراسیون فوتبال به دنبال این است که باشگاه‌ها نه تنها رقم قراردادها، بلکه صورت‌های مالی میان دوره و سالیانه را در جهت شفاف‌سازی منتشر کنند. باشگاه‌هایی که از افشای رقم قرارداد‌ها حتی به صورت صوری و غیر واقعی در سال‌های اخیر ابا می‌کنند، چطور دست به انتشار کامل هزینه‌هایشان خواهند زد. خواسته‌ای که با توجه به شرایط موجود حاکم بر سیستم مدیریتی باشگاه‌ها که اکثرا از منابع دولتی و بیت‌المال هزینه می‌کنند، شاید تنها یک آرزوی محال باشد.

با توجه به این تفاسیر اگر چه تدوین آیین‌نامه «انضباط، شفافیت و ثبات مالی» فدراسیون فوتبال قدم بزرگی است، اما عدم وجود ضمانت‌های اجرایی و سیستم مدیریتی آماتوری حاکم بر باشگاه‌ها، چشم‌اندازی روشنی را برای رسیدن به فیرپلی مالی پیش‌رویمان ترسیم نمی‌کند.