آشنایی با علائم خاموش و آشکار کمبود کلسیم!

به گزارش مجله خبری نگار/اعتمادآنلاین،زهرا تجویدی- کلسیم، این ماده معدنی پرارزش، شاید در نگاه اول تنها به‌عنوان سازنده استخوان‌ها و دندان‌ها شناخته شود، اما واقعیت این است که نقش آن در بدن فراتر از یک «آجر ساختمانی» برای اسکلت است. بدون کلسیم، قلب ما نمی‌تواند ریتم منظم خود را حفظ کند، عضلات قادر به انقباض و انبساط درست نخواهند بود، انتقال پیام‌های عصبی مختل می‌شود و حتی انعقاد خون در صورت بریدگی یا جراحت با مشکل مواجه خواهد شد.

با این حال، کمبود کلسیم یکی از مشکلات شایع تغذیه‌ای در جهان و حتی در کشور ماست. تغییر الگو‌های غذایی، کاهش مصرف لبنیات، گرایش به فست‌فود و نوشیدنی‌های شیرین و سبک زندگی کم‌تحرک، همگی دست به دست هم داده‌اند تا این ماده حیاتی کمتر از نیاز واقعی به بدن برسد. در ادامه تلاش می‌کنیم هم علت‌ها و هم راهکار‌های مقابله با کمبود کلسیم را بررسی کنیم.

اهمیت کلسیم در بدن

بدن یک انسان بالغ به‌طور متوسط بین ۱ تا ۱.۵ کیلوگرم کلسیم دارد و جالب است بدانیم که بیش از ۹۹ درصد آن در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخیره می‌شود. کمتر از یک درصد کلسیم در خون و بافت‌های نرم گردش می‌کند، اما همین مقدار کم برای عملکرد حیاتی بدن ضروری است.

اگر بدن با کمبود کلسیم در رژیم غذایی مواجه شود، برای جبران این کسری، به ذخایر استخوانی رجوع می‌کند. این برداشت مداوم، در درازمدت تراکم استخوان را کاهش می‌دهد و زمینه‌ساز بیماری‌هایی مثل پوکی استخوان می‌شود. به زبان ساده، بدن ما در برابر کمبود کوتاه‌مدت کلسیم «بی‌تفاوت» نمی‌ماند و به قیمت سلامتی استخوان‌ها، نیاز فوری را جبران می‌کند.

علائم خاموش و آشکار کمبود کلسیم

کمبود کلسیم در مراحل اولیه ممکن است کاملاً خاموش باشد. فرد شاید هیچ علامتی نداشته باشد و فقط وقتی برای آزمایش‌های دوره‌ای به پزشک مراجعه می‌کند، از سطح پایین کلسیم خود آگاه می‌شود. اما با ادامه این وضعیت، علائم آشکاری بروز می‌کند.

این علائم می‌تواند شامل ضعف و خستگی زودرس، گرفتگی و اسپاسم عضلات، درد‌های پراکنده استخوانی، شکنندگی ناخن‌ها، پوسیدگی دندان‌ها، بی‌حسی یا گزگز در انگشتان، اضطراب یا بی‌خوابی باشد. در موارد شدید، کمبود کلسیم می‌تواند به بی‌نظمی ضربان قلب یا حتی تشنج منجر شود.

گروه‌های در معرض خطر

همه افراد به کلسیم نیاز دارند، اما برخی گروه‌ها به دلایل فیزیولوژیک یا سبک زندگی، بیش از دیگران در معرض کمبود هستند. زنان یائسه به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن، سریع‌تر دچار تحلیل استخوان می‌شوند. کودکان و نوجوانان در دوران رشد سریع به مقادیر بیشتری کلسیم نیاز دارند. زنان باردار و شیرده نیز برای تأمین نیاز خود و جنین یا نوزاد باید مصرفشان را افزایش دهند.

افراد مسن به دلیل کاهش توانایی جذب کلسیم از دستگاه گوارش، در خطر بیشتری هستند. کسانی که رژیم‌های غذایی خاص مثل گیاه‌خواری مطلق دارند، اگر جایگزین‌های مناسب مصرف نکنند، ممکن است دچار این کمبود شوند. همچنین، بیماران مبتلا به مشکلات گوارشی مزمن مانند بیماری سلیاک، کولیت یا جراحی معده، در جذب کلسیم با دشواری مواجه‌اند.