مصرف بهینه با به رسمیت شناختن بازار آب

به گزارش مجله خبری نگار، عماد رجحانی با اشاره به وضعیت فعلی منابع آبی کشور، در خصوص راهکار‌هایی برای مدیریت مصرف آب اظهار کرد: پیش از هر چیز باید به ریشه‌های غیراقلیمی وضعیت فعلی منابع آب، به ویژه ذخایر زیرزمینی، توجه کرد.

وی افزود: الگوی مصرف شکل‌گرفته در گذشته و تداوم تولید غیربهره‌ور با اتکا به منابع زیرزمینی، نقش غیرقابل انکاری در کسری مخزن و مشکلاتی نظیر خطر فرونشست داشته است.

رجحانی در ادامه عنوان کرد: برای حفظ پایداری منابع آب تجدیدپذیر، به جای مدیریت موقت مصرف، باید اصلاح الگوی مصرف را مطرح کرد. در این مسیر، انتخاب اولویت‌های صنعتی و اقتصادی برای توسعه پایدار ضروری است. یکی از ارکان توسعه پایدار، تعادل با محیط زیست و منابع طبیعی است و از دیدگاه آمایشی، استقرار جمعیت و فعالیت‌های اقتصادی باید منطبق با توان اکولوژیک سرزمین باشد.

این کارشناس حوزه آب و خاک بر لزوم توجه به ظرفیت اکولوژیک دشت‌های خراسان رضوی برای استقرار جمعیت و توسعه صنایع و کشاورزی تأکید کرد و گفت: این مسئله، نیازمند تعیین اولویت‌های توسعه اقتصادی با توجه به محدودیت‌های منابع است.

وی گام اول را تشخیص و به رسمیت شناختن محدودیت منابع دانست و افزود: هدف‌های توسعه‌ای باید با این محدودیت‌ها انطباق یابند.

رجحانی به مسئله بهره‌وری اشاره و بیان کرد: موضوع بهره‌وری پس از شناسایی محدودیت‌ها مطرح می‌شود که مستلزم ارکان مختلفی از جمله تأمین مالی، فناوری، محیط نهادی و اراده کافی برای تجمیع این دو است.

وی ادامه داد: سرمایه‌گذاری در بهره‌وری کشاورزی برای رسیدن به اقتصاد مقیاس، نیازمند تأمین مالی قوی و کاهش ریسک‌های موجود است.

این کارشناس حوزه آب و خاک همچنین بر لزوم تجمیع و خوشه‌سازی در کشاورزی استان تأکید کرد و گفت: مدل‌های کشت و صنعت می‌توانند به ایجاد اراده لازم برای بهره‌وری کمک کنند.

وی حرکت به سمت سرمایه‌گذاری و یکپارچگی در اجزای قانون و نهاد‌های مرتبط با ذینفعان آب را ضروری برشمرد و افزود: در خصوص آب شرب و بهداشت شهری نیز، تعرفه‌های پایین و نبود انتخاب‌های هم‌راستا با بهره‌وری مصرف، مانع شکل‌گیری الگوی مصرف مطابق با اقلیم شده است.

رجحانی تأکید کرد: برای دستیابی به مدیریت پایدار منابع آب، لازم است مولفه‌های مختلف اصلاح شود.

وی به وجود قوانین و مقررات مربوط به مصرف بهینه آب اشاره و بیان کرد: با وجود قوانینی مانند قانون "افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی" مصوب سال ۱۳۹۴، باید بررسی کرد که این قانون چه تحولاتی در زمینه بهره‌وری کشاورزی ایجاد کرده است و چه تأثیری روی شاخص‌های پایداری منابع آب زیرزمینی داشته است.

رجحانی همچنین بر لزوم به رسمیت شناختن بازار آب و اقتصاد آب به عنوان ارکان اصلی برای مصرف بهینه تأکید کرد و گفت: این اقدام از الزامات جدی برای ایجاد شرایط مناسب در زمینه مصرف بهینه آب است.

وی در خصوص نقش نهاد‌های دولتی در مدیریت مصرف آب، بیان کرد: وزارت نیرو به عنوان تنظیم‌گر کلان، مسئول تدوین سیاست‌ها و صدور پروانه‌های بهره‌برداری آب است. همچنین، شرکت‌های مدیریت منابع آب منطقه‌ای باید بازار آب را در سطح دشت‌ها راه‌اندازی و قیمت‌گذاری واقعی را تضمین کنند.

رجحانی اضافه کرد: پایش مداوم کیفیت و کمیت آب، لازمه هر سیستم مدیریت آب است که توسط این شرکت‌ها انجام می‌شود.

وی همچنین وظیفه شرکت‌های آبفای شهری را در حوزه شرب و بهداشت عمومی یادآور شد و افزود: این شرکت‌ها باید با اصلاح تعرفه‌ها، کاهش تلفات شبکه و نصب کنتور‌های هوشمند، نقش جدی در صرفه‌جویی و افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان شهری ایفا کنند.

دبیر کمیسیون آب و محیط زیست اتاق بازرگانی خراسان رضوی همچنین به توسعه شبکه جمع‌آوری پساب و تأسیس ظرفیت تصفیه پساب اشاره کرد و گفت: این اقدامات باید به طور همزمان برای مدیریت بهتر منابع آبی انجام گیرد.

رجحانی در زمینه فناوری‌های جدید برای سنجش و مدیریت مصرف آب توضیح داد: فناوری‌های جدید با شبکه‌ای از حسگر‌های رطوبت، کیفیت و فشار، امکان پایش همزمان مصرف آب در مزارع و شبکه‌های شهری را فراهم می‌آورد.

وی همچنین به استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی برای رصد تغییرات منابع آبی اشاره کرد و افزود: هوش مصنوعی با تحلیل داده‌های بزرگ اقلیمی و الگو‌های رفتاری مصرف‌کنندگان، می‌تواند تقاضای آینده را پیش‌بینی کند و زمان‌بندی تخصیص حق‌آبه را بهینه سازد.

رجحانی عنوان کرد: این فناوری‌ها می‌توانند ناهنجاری‌های مصرف را در لحظه شناسایی کرده و هشدار‌های فوری ارسال کنند.