دود کاه و کلش نفس‌های مازندران را تنگ کرد

به گزارش مجله خبری نگار، همزمان با برداشت برنج از شالیزار‌های مازندران دغدغه و چالش جدی برای روستا و شهرنشینان هم آغاز می‌شود. آتش زدن کاه وکلش باقیمانده در زمین‌های شالی برای آماده سازی زمین جهت کشت دوم برنج.

آتش زدن کاه و کلش در زمین‌های شالیزاری مازندران هر ساله همزمان با برداشت برنج تبدیل به یک دغدغه جدی برای همه شهروندان و دوستداران محیط زیست مازندران می‌شود.

شالیکاران همزمان با برداشت دور اول کشت برنج اقدام به خزانه گیری جهت کشت دوم می‌کنند و برای اینکه زمین هر چه سریعتر شخم و شیار و آماده برای کشت دوم شود اقدام به آتش زدن کاه وکلش برنج می‌کنند.

اگر مسیرتان روزی به شهرستان بابل افتاد حتما به کمربندی جنوبی و جاده ساحلی این شهر سری بزنید.

این جاده‌ها دل زمین‌های کشاورزی را شکافته‌اند و از قلب شالیزار‌ها قد علم کرده‌اند برای همین در ماه‌های مرداد و شهریور که فصل برداشت برنج به پایان می‌رسد این گذرگاه‌ها مملو از بوی دود و مه غلیظ دود ناشی از آتش زدن کاه‌های باقیمانده از شالی می‌شود.

بسیاری از کارشناسان کمباین‌های مکانیزه که مخصوص برداشت گندم است را عامل اصلی می‌دانند، زیرا این کمباین‌ها چندان پیشرفته نیستند و بعد از جدا سازی شلتوک از شالی، کاه‌ها را به صورت خرمن در گوشه گوشه زمین شالیزار پخش و رها می‌کنند.

دستگاه دیگری که به کاه بند معروف است باید وارد زمین شود و کاه و کلش‌ها را بسته بندی کند و هزینه جداگانه از خرمن‌کوب محاسبه می‌شود که برای کشاورزی که این روز‌ها دیگر دامی برای خوردن این کاه و کلش ندارد مقرون به صرفه نیست.

در روزگارانی نه چندان دور در طویله‌های خانه‌های بیشتر روستاییان یک یا چند گاو و گوساله به چشم می‌خورد، اما تحول در زندگی روستایی و تبدیل شدن به زندگی شهری باعث فروش گاو و حتی ماکیان شد.

رضایی برنجکار بابلی گفت: من نزدیک به ۱۰ سال است که کاه وکلش را در داخل زمین خودم آتش می‌زنم، چون راه دیگری برای از بین بردن این کاه‌ها بلد نیستم. برای شخم زدن مجدد زمین جهت کشت دوم برنج حتما باید این کاه و کلش را از زمین خارج کنم، حتی به دامداران هم اعلام کردم هر کسی لازم داره به طور رایگان این کاه رو برای مصرف دام از زمین خارج کند، اما کسی تاکنون مراجعه نکرده است. هزینه بسته بندی و حمل این کاه برای دامدار به صرفه نیست.

این کشاورز افزود: سال‌ها قبل خودم در خانه پدری گاو داشتم و با خودم و پدر و مادرم این کاه و کلش را با دست بسته بندی می‌کردیم و با تیلر در انبار برای مصرف دام نگهداری می‌کردیم ولی همسایه‌ها که الان در روستا هم به سبک شهر‌ها زندگی می‌کنند از بوی دام به بهداشت شکایت کردند و من و پدر مجبور شدیم دام بفروشیم و اگر دام داشتیم همه این کاه و کلش و حتی کاه زمین همسایه‌ها را برای مصرف زمستان دام در انبار ذخیره می‌کردیم و حتی اگر تعداد دام زیاد می‌شد مجبور به خریداری هم بودیم، ولی اکنون این کاه و کلش برای ما دردسر شده است و مجبور به آتش زدن هستیم.

نصراللهی کارشناس کشاورزی گفت: آتش زدن این کاه وکلش‌ها آسیب‌های فراوانی برای زمین‌های شالیزار، محیط زیست و حتی انسان‌هایی که این دود‌ها را استشمام می‌کنند به همراه دارد.

وی افزود: این آتش در زمین‌های شالیزاری نه تنها به نفع زمین و کشاورز نیست بلکه باعث آسیب جدی به خاک و مواد عالی موجود در خاک می‌شود.

وی بیان کرد: دو سانتی متر اول سطح رویین خاک به‌خصوص زمین‌های شالیزاری از جمله مرغوب‌ترین خاک‌ها به شمار می‌رود که برای رشد ونمو گیاه لازم وضروری است و در اثر آتش و سرمایه حاصل از آتش، همه مواد عالی خاک از بین رود و در سال زراعی جدید کشاورزان با مشکل رشد گیاه مواجه می‌شوند و برای برطرف نمودن این عدم رشد مجبور به استفاده کود بیشتر هستند.

وی افزود: این کاه وکلش مصارف بسیار زیادی دارند که حتی برای تولید کاغذ هم استفاده می‌شود. دود ناشی از آتش زدن این کاه عوارض زیادی برای انسان دارد و همچنین باعث آلودگی هوا می‌شود. سوزش چشم، تنگی نفس و سردرد، ناشی از استنشاق دود و مه گرفتگی در جاده‌ها منتهی به اراضی شالیزاری از جمله عوارض این آتش زدن است. دود ناشی از آتش زدن کاه و کلش در زمین‌های شالی با همراهی باد باعث آزار و اذیت مردم در شهر‌ها شده است.

این کارشناس افزود: در خاک روزنه‌هایی برای نفس کشیدن و نفوذ آب وجود دارد که پوشیده شدن روزنه خاک و همچنین از بین رفتن حشرات خاک ساز از آسیب‌های جدی این عمل است که توسط مردم و کارشناسان امر باید جدی گرفته شود.

ماده ۱۱ قانون مدیریت پسماند که در سال ۱۳۸۳ توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید؛ مدیریت این موضوع را به جهاد کشاورزی سپرد و با توجه به آلودگی هوای ناشی از دود این آتش در حاشیه کمربندی‌ها باعث نظارت و برخورد با متخلفان توسط اداره نظارت بر محیط زیست شده است.

در سال‌های قبل محیط زیست مازندران همزمان با برداشت برنج به شالیکاران هشدار‌های لازم را داده بود، اما برخی افراد اقدام به این عمل کردند که در شهر‌های بابل، قائم شهر و ساری و آمل برای تعدادی از این افراد خاطی پرونده سازی شد.

کیایی رئیس محیط زیست شهرستان بابل گفت: صاحبنظران بر این باورند علاوه بر فرهنگ سازی که اقدام موثری برای پیشگیری این چالش محسوب می‌شود، استفاده از کمباین‌های کاه خردکن می‌تواند مهر پایانی بر این آتش افروزی باشد.

اجرای طرح‌های تشویقی برای کشاورزانی که از این کمباین‌ها استفاده کنند سبب خواهد شد نه تنها کاه‌های خرده شده به عنوان یک کود موثر در این اراضی عمل خواهد کرد، بلکه دیگر کشاورز رغبتی به آتش زدن کاه و کلش ندارد.

سهمیه گازوئیل؛ به شرط کاه خرد کن

کیایی بیان کرد: محیط زیست بر اساس قانون متخلفین را به مراجع قضایی معرفی می‌کند. هر چند در کنار این معرفی طرح‌های تشویقی هم گره‌گشا خواهد بود.

کیایی با اشاره به این‌که خود کاه در داخل زمین شالیزاری به کود مقوی تبدیل خواهد شد، ادامه داد: باید این اهمیت و اقدام مهم برای کشاورز مورد تاکید قرار گیرد و فرهنگ سازی شود.

وی ادامه داد: در سال‌های اخیر کمباین‌های مکانیزه جدید وارد بازار شد که کاه‌ها را خرد و در زمین پخش می‌کند و استفاده کشاورز از این دستگاه‌ها باید در دستور کار قرار گیرد.

ناصر کیایی تصریح کرد: مسئولین باید برای دادن سهیمه گازوئیل به کمباین‌داران شرط دارا بودن کاه خرد کن را برقرار کنند، زیرا کاه‌های خرده شده شالی به عنوان یک کود موثر در اراضی کشاورزی عمل خواهد کرد.

کیایی بیان کرد: محیط زیست بر اساس قانون در سال‌های قبل متخلفین را به مراجع قضایی معرفی کرد، اما این روز‌ها هم برخی افراد اقدام به این کار کردند.

برابر ماده ۳۶ قانون اجرای پسماند و آیین نامه ۲۰ هوای پاک جهاد کشاورزی با همکاری دهیاران واعضای شورا و با نظارت محیط زیست باید جلوی این کار را بگیرند.

این مهم باید برای کشاورز فرهنگ سازی شود و کشاورز بداند که در زمان زراعت باید برای جبران خسارت وارد شده بر اثر آتش به زمین چند برابر باید کود استفاده کند و این یعنی خسارت اقتصادی به کشاورز.