مصرف خودسرانه کدام دارو‌ها برای کودکان مضر است؟

به گزارش مجله خبری نگار/فرتاک نیوز،در حالی که پزشکان همیشه هشدار می‌دهند که بدون نظر و تجویز پزشک هرگز دارویی را – حتی دارو‌های گیاهی – به خورد کودک و نوزاد خود ندهید، عده‌ای از والدین زمانی که برای کودک‌شان مشکلی پیش می‌آید، بدون مشورت پزشک و خودسرانه برخی دارو‌ها را به خورد کودک می‌دهند. بعضی از والدین هم اقدام وحشتناک‌تری انجام می‌دهند و دارو‌های ویژه بزرگسالان را به کودک و نوزاد خود می‌دهند تا آنها را آرام کنند و مانع گریه کردن‌شان شوند! این در حالی است که حتی ساده‌ترین دارو‌ها که فکرش را هم نمی‌کنید، می‌توانند برای کودکان خطرناک و حتی مرگبار باشند.

کدام دارو‌ها برای کودک مناسب نیستند؟

بسیاری از دارو‌ها - حتی دارو‌های بدون نسخه (OTC) و حتی دارو‌های بر پایه گیاهی مثل خاکشیر و ترنجبین و ... - ممکن است برای کودکان و نوزادان خطرناک باشند و فقط با تجویز پزشک باید مصرف شوند. در این گزارش لیستی از دارو‌هایی را که نباید خودسرانه به کودک خوراند، معرفی می‌شوند.

۱. آسپرین: آسپرین که اغلب برای کاهش درد و تب در بزرگسالان تجویز می‌شود، ممکن است در کودکان منجر به یک بیماری نادر، اما کشنده به نام سندرم ری (Reye’s Syndrome) شود؛ بیماری‌ای که مغز و کبد را به شدت درگیر می‌کند. حتی برای تب ساده یا سرماخوردگی نباید از آسپرین برای کودکان استفاده کرد.

۲. شربت دیفن‌هیدرامین: دیفن‌هیدرامین، یکی از ترکیبات اصلی در برخی شربت‌های ضد آلرژی و سرماخوردگی است. این دارو در کودکان زیر ۲ سال می‌تواند منجر به سرکوب تنفس، تشنج یا حتی مرگ شود. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) بار‌ها درباره مصرف این دارو در نوزادان هشدار داده و مصرف آن را بدون تجویز پزشک بسیار خطرناک می‌داند.

۳. دارو‌های ضدسرفه و ضداحتقان: شربت‌هایی که حاوی کدئین یا ترکیبی از دارو‌های مختلف مانند دکسترومتورفان و فنیل‌افرین هستند، برای کاهش علائم سرماخوردگی کاربرد دارند، اما در کودکان به خصوص زیر ۴ سال ممکن است باعث بی‌قراری، افزایش ضربان قلب، مشکل در تنفس، تشنج یا خواب‌آلودگی شدید شوند.

۴. آنتی‌بیوتیک‌ها: آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل تتراسایکلین، داکسی‌سایکلین و مینوسایکلین در کودکان زیر ۸ سال ممکن است باعث تخریب مینای دندان، تغییر رنگ دندان‌ها و اختلال در رشد استخوان‌ها شوند.

۵. مسکن‌ها و تب‌برها: استامینوفن، آسپرین، دیکلوفناک و ایبوپروفن از جمله مسکن‌هایی هستند که در صورت مصرف بیش از حد یا بدون تجویز پزشک، می‌توانند برای کودکان خطرناک باشند. پس بسته به این که کودک چند سال دارد، باید قبل از مصرف با پزشک مشورت کرد.

۶. قطره‌های بینی زایلومتازولین: استفاده از این دارو در نوزادان و کودکان زیر ۲ هفته ممنوع است.

۷. ژل‌های بی‌حس‌کننده دندان: ژل‌هایی مانند لیدوکائین خوراکی که برای کاهش درد دندان‌درآوردن نوزادان استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث تشنج، کاهش سطح هوشیاری یا مشکلات تنفسی شوند. FDA بار‌ها تأکید کرده که استفاده از این ژل‌ها برای تسکین دندان‌درآوردن نوزادان ممنوع است.

۸. دارو‌های ویژه بزرگسالان: مصرف تصادفی حتی یک عدد قرص از دارو‌های قلب یا فشار خون بزرگسالان در کودک می‌تواند منجر به افت فشار شدید، کما یا مرگ کودک شود. این دارو‌ها باید همیشه در جعبه‌های قفل‌دار و دور از دسترس کودکان نگهداری شوند.

دارو‌های گیاهی هم ممنوع!

علاوه بر دارو‌های شیمیایی که مصرف خودسرانه آنها برای کودکان صد درصد ممنوع است و والدین باید درباره این موضوع به اندازه لازم آگاهی داشته باشند، دارو‌های گیاهی هم می‌توانند بسیار پرخطر باشند و گیاهی بودن آنها نمی‌تواند به والدین مجوز مصرف دهد.

متاسفانه بعضی از والدین خودسرانه و بدون مشورت با پزشک، دارو‌های گیاهی مثل شیر خشت، خاک‌شیر، ترنجبین، اکالیپتوس و ... را به نوزادان خود می‌خورانند که به گفته پزشکان می‌تواند بسیار خطرآفرین و گاه غیر قابل جبران باشد.

دکتر سالومه موسوی‌نژاد، متخصص کودکان و نوزادان می‌گوید: «والدین باید خیلی مراقب سلامت کودکان زیر ۲ سال خود باشند. ما حتی عسل را برای کودک زیر ۱ سال توصیه نمی‌کنیم. چون داخل عسل میکروبی به نام میکروب بوتولیسم رشد می‌کند که برای بزرگسالان اصلا مضر نیست، اما در کودکان زیر ۱ سال، کوچک‌ترین میزان میکروب بوتولیسم می‌تواند باعث بروز بیماری بوتولیسم شود که بسیار خطرناک است.»

این متخصص کودکان و نوزادان می‌گوید: «ما مراجعه‌کننده‌ای داشتیم که به کودک یک‌ماهه خود قطره اکالیپتوس خورانده بود و باعث مرگ او شده بود. اکالیپتوس، دارویی است که ما فقط به بزرگسالان و آن هم فقط برای بخور دادن تجویز می‌کنیم، اما این مادر به دلیل ناآگاهی باعث فوت کودک خود شد. یا مثلا درباره ترنجبین که مصرف آن در کشور برای نوزادان خیللی رایج است، هیچ مدرک علمی‌ای تأثیر آن را بر روی زردی نوزاد تأیید نکرده و مصرف آن می‌تواند باعث اسهال یا حساسیت گوارشی نوازد شود.»

بیشترین موارد مراجعه نوزادانِ زیر ۶ ماه به مطب‌ها و کلینیک‌ها، مربوط به مصرف محصولات و دارو‌های گیاهی است که والدین بدون مشورت با پزشک و خودسرانه به آنها می‌خورانند. این خبری بود که دکتر بهروز مقدادی، دیگر متخصص کودکان و نوزادان پیش از این اعلام کرده بود.

به گفته دکتر مقدادی «خوراندن گیاهانی مثل شیر خشت، ترنجبین، خاک‌شیر، جوشانده‌های گیاهی خانگی و نیز عرضه‌شده در عطاری‌ها و همچنین تربت‌های منتسب به محل‌های مقدس به نوزادان زیر ۶ ماه می‌تواند واکنش نوزاد حتی به شیر مادر را افزایش دهد و همچنین باعث بروز اختلالات گوارشی حاد و مزمن قابل توجهی در این رده سنی شود. موضوعی که هیچ مسئولیتی را متوجه عرضه کننده یا توصیه کننده دارو نمی‌کند.»

متاسفانه یک باور رایج در جامعه ما وجود دارد که می‌گوید «دارو‌های گیاهی، چون طبیعی‌اند، بی‌ضررند» در حالی که این موضوع در مورد نوزادان و کودکان می‌تواند بسیار خطرناک باشد. زیرا بدن نوزادان و کودکان هنوز به طور کامل توانایی تجزیه و دفع برخی ترکیبات گیاهی را ندارد و بسیاری از گیاهان دارویی می‌توانند باعث مسمومیت، اختلال تنفسی، آسیب کبدی، تشنج و حتی مرگ او شوند.