پلوتون از لیست سیارات منظومه شمسی ما خارج شده است؛ داستان پشت رتبه بندی بحث برانگیز چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار، در حالی که پلوتون کشف شد، به عنوان یک سیاره طبقه بندی شد و دوباره به عنوان یک سیاره کوتوله طبقه بندی شد، اما حتی یک مدار را کامل نکرد، با یک سال در سیاره یخی دوردست معادل ۲۴۸ سال زمینی و یک روز معادل ۱۵۳ ساعت زمینی.

این دنیای پیچیده و اسرارآمیز که اکنون به عنوان یک سیاره کوتوله شناخته می‌شود، مملو از کوه ها، دره ها، دشت ها، دهانه‌ها و یخچال‌های طبیعی است که از عنوان این سیاره محروم شده است.

پلوتون چه زمانی کشف شد؟

پلوتون که در سال ۱۹۳۰ کشف شد، مدت‌ها به عنوان نهمین سیاره منظومه شمسی در نظر گرفته می‌شد.

تمام سیارات منظومه شمسی به جز زمین به نام خدایان رومی و یونانی نامگذاری شده اند.

بنابراین، پلوتون پس از کشف خود، نام خدای جهان زیرین را در اساطیر رومی یدک کشید.

پلوتون توسط ستاره شناس آمریکایی کلاید تامبو که از رصدخانه لاول در آریزونا استفاده می‌کرد، کشف شد.

در دهه‌های پس از کشف آن، ستاره شناسان شروع به تعجب کردند که آیا پلوتون ممکن است اولین جسمی باشد که به عنوان بخشی از خوشه‌ای از اجرام یخی کوچک فراتر از مدار نپتون مشاهده می‌شود.

جنجال بر سر وضعیت سیاره‌ای پلوتون چیست؟

پلوتون پس از کشف دنیا‌های مشابه در اعماق کمربند کویپر، منطقه‌ای دونات شکل از اجرام یخی فراتر از نپتون، در سال ۲۰۰۶ به عنوان یک سیاره کوتوله طبقه بندی شد.

سیاره کوتوله یک جرم آسمانی است که به دور خورشید می‌چرخد و به اندازه کافی جرم دارد که شکل کروی خود را تحت تأثیر گرانش حفظ کند، اما نیروی گرانشی لازم برای پاک کردن مدار خود از سایر اجرام آسمانی را ندارد.

با کشف اجرام کمربند کویپر بیشتر، وضعیت سیاره‌ای پلوتون حتی مشکوک‌تر شده است.

ستاره شناسان اجرام دیگری از کمربند کویپر با جرمی مشابه پلوتون مانند کویر (کشف شده در سال ۲۰۰۲)، سیدنا (۲۰۰۳) و آیریس (۲۰۰۵) کشف کرده اند.

در واقع، به نظر می‌رسید که عنبیه به طور خاص بزرگتر از پلوتون است، که منجر به این شد که به طور غیررسمی "سیاره دهم" در منظومه شمسی نامیده شود.

این امر منجر به ایجاد کمیته‌ای شد که اتحادیه بین المللی نجوم (IAU) وظیفه تعیین پارامتر‌های سیاره را بر عهده داشت.

در ابتدا، ایده این بود که تعداد سیارات منظومه شمسی به ۱۲ سیاره افزایش یابد و پلوتون و قمر آن شارون سیاره‌های دوقلو در نظر گرفته شوند. سرس و آیریس هر دو نیز وارد باشگاه سیارات شدند، اما با مخالفت مواجه شد.

در ۲۴ آگوست ۲۰۰۶، کمیته معیار‌های جدیدی را برای نامگذاری یک سیاره به شرح زیر تعیین کرد:

- به دور خورشید می‌چرخد: جسم باید در مدار خورشید باشد

- جرم کافی برای گرانش خود دارد تا بر نیرو‌های اجسام جامد غلبه کند، بنابراین شکل تعادلی تقریبا دایره‌ای به خود می‌گیرد

تخلیه ناحیه اطراف مدارش: جسم باید بتواند مدار خود را از سایر اجرام آسمانی "پاک" کند یا گرانش آن به اندازه کافی قوی باشد تا اجسامی را که ممکن است در مدار آن باشند دور نگه دارد یا قطبی کند.

متأسفانه، پلوتون تنها دو مورد از این معیار‌ها را برآورده می‌کند، به این معنی که پلوتون یک سیاره نیست، بلکه یک سیاره کوتوله است.

در منظومه شمسی ما پنج سیاره کوتوله وجود دارد: سرس، هاومیا، مک ماکی، آیریس و البته پلوتون.

از آنجایی که پلوتون معیار "تخلیه منطقه اطراف مدار خود" را برآورده نمی‌کرد، اتحادیه بین المللی نجوم این سیاره را به کوتوله تنزل داد، زیرا منطقه اطراف آن را با سایر اجرام در کمربند کویپر به اشتراک می‌گذارد.

پروفسور بث پیلر، رئیس توصیف سیارات فراخورشیدی در دانشگاه ادینبورگ، توضیح داد: پلوتون دوباره طبقه بندی شده است، زیرا معلوم می‌شود که اجرام کوچک مانند پلوتون زیادی وجود دارد که به روشی تا حدودی متفاوت از هشت سیاره اصلی منظومه شمسی ما شکل گرفته اند.

با این حال، به نظر نمی‌رسد این تعریف از سیاره همه را راضی کند. زمین که به عنوان یک سیاره طبقه بندی شده است، حوزه کیهانی خود را با ۱۲۰۰۰ سیارک نزدیک به زمین به اشتراک می‌گذارد، در حالی که ۱۰۰۰۰۰ سیارک تروا در مدار مشتری قرار دارند؛ بنابراین می‌توان استدلال کرد که هم مشتری و هم زمین نیز نتوانسته اند به تعریف IAU از یک سیاره دست یابند.

منبع: مترو