به گزارش مجله خبری نگار،کاهش وزن و حفظ آن میتواند دشوار باشد. خصوصا اگر به دلیل شرایط سلامتی مجبور به کاهش وزن باشید، ممکن است شدیدا استرس زا باشد.
اگرچه متفورمین اساساً برای درمان و مدیریت دیابت نوع ۲ تجویز میشود، این دارو در سالهای اخیر به دلیل فواید آن برای کاهش وزن توجه زیادی را به خود جلب کرده است. با این حال، متفورمین در حال حاضر توسط FDA به عنوان یک داروی کاهش وزن تایید نشده است، اما پزشکان میتوانند آن را برای بیمارانی که در معرض خطر ابتلا به شرایط سلامتی مانند دیابت درر نتیجه اضافه وزن یا چاقی هستند، تجویز کنند.
مهم است که قبل از مصرف دارو، اثراتی که متفورمین ممکن است بر شما داشته باشد، در نظر بگیرید، صرف نظر از اینکه از آن برای درمان دیابت یا کنترل وزن خود استفاده میکنید.
متفورمین چیست؟
متفورمین در دستهای از داروها به نام بیگوانیدها قرار میگیرد؛ گروهی خوراکی از داروهایی که برای درمان دیابت نوع ۲ استفاده میشود.
در میان عملکردهای دیگر، متفورمین به کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک میکند. همچنین میتوان آن را برای موارد زیر تجویز کرد:
پیش دیابت: افرادی که سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی دارند.
مقاومت به انسولین: زمانی که بدن پاسخ ضعیفی به انسولین دارد.
دیابت بارداری: دیابتی که در دوران بارداری رخ میدهد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): وضعیتی که باعث بزرگ شدن تخمدانها با کیست در لبههای بیرونی میشود.
افزایش وزن ناشی از آنتی سایکوتیک ها: افرادی که با مصرف داروهای ضد روان پریشی دچار افزایش وزن بیش از حد شده اند میتوانند برای کاهش وزن از متفورمین استفاده کنند.
متفورمین به صورت خوراکی یا به صورت قرص رهش فوری یا طولانی رهش مصرف میشود.
چگونه متفورمین برای کنترل دیابت استفاده میشود؟
متفورمین به سه روش اصلی سطح گلوکز خون را کاهش میدهد:
تولید گلوکز در کبد
کبد ما به طور طبیعی گلوکز تولید میکند. در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، کبد اغلب گلوکز بیش از حد تولید میکند؛ حتی اگر سطح قند خون از قبل بالا باشد.
متفورمین با هدف قرار دادن یک آنزیم کلیدی به نام گلوکونئوژنز کبدی که مسئول تولید بیش از حد گلوکز در کبد است، این مشکل را برطرف میکند.
متفورمین با کاهش میزان گلوکز تولید شده توسط کبد، به کاهش سطح قند خون کمک میکند.
کند شدن جذب گلوکز
متفورمین همچنین میزان گلوکز جذب شده از رودهها به جریان خون را کاهش میدهد و این کار را با کاهش انتقال دهندههای اضافی گلوکز در روده انجام میدهد و مقدار گلوکز ورودی به خون را محدود میکند.
متفورمین با کاهش جذب گلوکز از روده به کنترل قند خون با جلوگیری از افزایش قند پس از مصرف غذا کمک میکند.
افزایش حساسیت به انسولین
انسولین هورمونی است که به طور طبیعی در بدن ما وجود دارد و مسئول تنظیم سطح گلوکز خون است. در دیابت نوع ۲، سلولهای بدن به طور فزایندهای در برابر اثرات انسولین تولید شده به طور طبیعی مقاوم میشوند که منجر به افزایش سطح قند خون میشود.
متفورمین به افزایش حساسیت بدن به انسولین و افزایش کارایی آن در سلولها کمک میکند و به کنترل قند خون در افراد حساس به انسولین کمک میکند.
نکته کلیدی: متفورمین تولید انسولین را تحریک نمیکند
بر خلاف سایر داروهای دیابت، متفورمین پانکراس را تحریک نمیکند تا انسولین بیشتری تولید کند. در عوض، در درجه اول به بررسی علل زمینهای افزایش قند خون، مقاومت به انسولین و تولید بیش از حد گلوکز میپردازد.
چگونه متفورمین باعث کاهش وزن میشود؟
اگرچه برخی مطالعات انجام شده است که کاهش وزن را در نتیجه استفاده از متفورمین ذکر کرده اند، با این حال تحقیقات هنوز محدود است.
یک مطالعه توسط برنامه پیشگیری از دیابت (DPP) که کاهش وزن طولانی مدت را با متفورمین یا مداخله در سبک زندگی بررسی کرد، نشان داد که افراد مبتلا به پیش دیابت که متفورمین مصرف میکنند به طور متوسط ۴ تا ۷ پوند در سال اول آزمایش کم کردند. آنها همچنین شاهد کاهش شاخص توده بدنی (BMI) خود بودند.
مطالعه نتایج برنامه پیشگیری از دیابت نشان داد که اگرچه کاهش وزن در هنگام مصرف متفورمین امکان پذیر است، اما احتمالاً فرد فقط کاهش متوسطی خواهد داشت، به طوری که ۲۹٪ از شرکت کنندگان ۵٪ از وزن بدن خود را در یک سال از دست میدهند.
مطالعه دیگری نشان داد که متفورمین به افراد چاق با شاخص توده بدنی بیشتر از ۳۰ کمک میکند تا چربی متوسط بدن خود را کاهش دهند و کاهش وزن خود را حفظ کنند.
عوامل متعددی وجود دارد که به طور بالقوه میتواند به کاهش وزن برخی افراد در حین مصرف متفورمین کمک کند:
باعث کاهش اشتها میشود
در تحقیقات اولیه در مورد متفورمین برای کاهش وزن، تصور میشد که کاهش وزن بدن ناشی از کاهش سطح گلوکز است. از آن زمان، مطالعات نشان داده اند که متفورمین تنظیم اشتها را افزایش میدهد و در نتیجه مصرف غذای کمتر و شاخص توده بدنی را کاهش میدهد.
اعتقاد بر این است که متفورمین بر هورمونهای موجود در بدن که در کنترل اشتها نقش دارند، مانند گرلین، تأثیر میگذارد. با تنظیم این هورمون ها، متفورمین ممکن است به کاهش اشتها و تقویت احساس سیری کمک کند که منجر به کاهش دریافت کالری و کاهش وزن بالقوه میشود.
انسولین و گلوکز را متعادل میکند
قند خون پایین میتواند منجر به این شود که هوس مصرف غذاهای پر کربوهیدرات و شیرین را داشته باشید. از آنجایی که متفورمین سطح قند خون را تنظیم میکند، ممکن است از این هوسها جلوگیری کند و به طور بالقوه منجر به کاهش وزن شود.
متابولیسم لیپید را برعهده میگیرد
متابولیسم لیپید به فرآیندهایی در بدن اطلاق میشود که چربیها یا لیپیدها را هضم و ذخیره میکنند. لیپیدها مولکولهایی در بدن هستند که شامل چربیها و روغنها هستند.
متفورمین ممکن است با تجزیه و استفاده از چربی ذخیره شده برای انرژی، متابولیسم لیپیدها را تحت تاثیر قرار دهد که منجر به کاهش چربی بدن و متعاقبا کاهش وزن میشود.
عوارض گوارشی ایجاد میکند
متفورمین به دلیل ایجاد عوارض جانبی خاصی از جمله تهوع و اسهال شناخته شده است.
دلایلی وجود دارد که باور کنیم افرادی که متفورمین مصرف میکنند ممکن است ناراحتیهای معده را تجربه کنند که باعث میشود کمتر غذا بخورند و ممکن است منجر به کاهش وزن شود.
سلامت روده را تقویت میکند
تحقیقات نشان میدهد که افرادی که چاق هستند ممکن است اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه کمتری در روده خود داشته باشند که بر بسیاری از جنبههای سلامت ما از جمله وزن تأثیر میگذارد. اعتقاد بر این است که متفورمین باعث افزایش تولید اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه و بهبود میکروبیوتای روده میشود که میتواند باعث کاهش وزن شود.
چطور با متفورمین وزن کم کنیم؟
مهم است بدانید که مصرف متفورمین به تنهایی برای کاهش وزن کافی نیست. همچنین باید عادات سالمی در زندگی خود داشته باشید مانند:
ورزش منظم داشته باشید.
یک رژیم غذایی سالم داشته باشید.
از غذاهای فرآوری شده و شکر زیاد اجتناب کنید.
هیدراته بمانید.
تحقیقات نشان داده است که افراد چاق که متفورمین مصرف میکنند، با ترکیب درمان با تغییرات سبک زندگی سالم، کاهش وزن بیشتری را تجربه میکنند.
با متفورمین چقدر میتوان وزن کم کرد؟
از آنجایی که FDA متفورمین را برای کاهش وزن تایید نکرده است، مقدار دقیق وزنی که بتوانید انتظار کاهش وزن داشته باشید وجود ندارد. بر اساس مطالعات گذشته، به نظر میرسد کاهش وزن با متفورمین در طی ۶ تا ۱۲ ماه رخ میدهد، اما ممکن است زودتر از این شاهد کاهش وزن هم باشید.
مطالعات نشان داده است افرادی که در حین مصرف متفورمین وزن خود را کاهش دادند تا ۱۵ سال پس از قطع مصرف دارو همچنان شاهد کاهش وزن خود بوده اند و وزن پایینی داشتند.
عوارض جانبی احتمالی متفورمین
چندین عارضه جانبی وجود دارد که ممکن است هنگام مصرف متفورمین تجربه کنید:
مشکلات گوارشی
مطالعات نشان داده اند که علائم گوارشی شایعترین عارضه جانبی مصرف متفورمین است.
این عوارض جانبی میتواند شامل موارد زیر باشد:
حالت تهوع
استفراغ
اسهال
درد یا ناراحتی شکم
نفخ
از آنجایی که متفورمین بر نحوه جذب گلوکز از روده تأثیر میگذارد، میتواند منجر به افزایش سطح گلوکز در سیستم گوارشی شود و این علائم را ایجاد کند.
از دست دادن اشتها
همانطور که قبلا ذکر شد، چندین مطالعه نشان داده اند که متفورمین اشتها را کاهش میدهد. دلیل دقیق این امر به طور کامل شناخته نشده است و تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
با این حال، اعتقاد بر این است که این امر ناشی از تأثیر متفورمین بر هورمونهای تنظیم کننده اشتها در مغز است.
ایجاد طعم فلزی
برخی از آزمایشات بالینی نشان داده اند که افرادی که متفورمین مصرف میکنند ممکن است طعم فلزی را در دهان خود تجربه کنند. اعتقاد بر این است که این دارو بر جوانههای چشایی تأثیر میگذارد و متابولیسم را تغییر میدهد و باعث ایجاد طعم فلزی میشود.
کمبود ویتامین B ۱۲
مصرف طولانی مدت متفورمین باعث کمبود ویتامین B ۱۲ در برخی افراد میشود.
مشخص نیست که چرا این اتفاق میافتد، اما محققان معتقدند به این دلیل است که متفورمین با نحوه جذب این ویتامین در دستگاه گوارش تداخل میکند.
علائم مرتبط با کمبود ویتامین B ۱۲ عبارتند از:
خستگی
ضعف
تنفس سریع یا تنگی نفس
سوء هاضمه
سردرد
مشکلات بینایی
اسیدوز لاکتیک
متفورمین ممکن است در برخی افراد باعث اسیدوز لاکتیک شود. این علامت مربوط به تجمع اسید لاکتیک در جریان خون است که میتواند کشنده باشد.
متفورمین در نحوه متابولیسم لاکتات در کبد اختلال ایجاد میکند که باعث بروز این وضعیت میشود.
احتمال بروز این عارضه جانبی در افرادی که بیش از حد متفورمین مصرف میکنند و بیماریهای کلیوی یا کبدی دارند بیشتر است.
تداخلات دارویی متفورمین
دوز متفورمین از ۵۰۰ تا ۲۵۰۰ میلی گرم در روز متغیر است. معمولاً توصیه میشود که این دارو همراه با وعده غذایی مصرف شود تا عوارض گوارشی آن کاهش یابد.
همچنین توصیه میشود که بیماران هر روز در ساعت معینی از متفورمین استفاده کنند.
به یاد داشته باشید که متفورمین با سایر داروهای دیابت مانند انسولین تزریقی تداخل دارد. ترکیب این دو دارو ممکن است باعث کاهش قابل توجه قند خون شود که به عنوان هیپوگلیسمی شناخته میشود.
نکته کلیدی: علائم هیپوگلیسمی
اگر متفورمین و انسولین را برای مدیریت دیابت مصرف میکنید، این احتمال وجود دارد که سطح قند خون شما بسیار پایین باشد که میتواند خطرناک باشد. علائم هیپوگلیسمی که باید به آنها توجه کرد عبارتند از:
ضربان قلب تند
احساس گرسنگی
اضطراب
لرزش
تعریق
سرگیجه
خواب آلودگی یا گیجی
احساس سوزن سوزن شدن در بدن
داروهایی که سطح قند خون را افزایش میدهند، مانند کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون، ممکن است از اثربخشی متفورمین جلوگیری کنند. این به این دلیل است که افزایش سطح قند خون ناشی از این داروها میتواند اثرات متفورمین را خنثی کند.
چه کسانی نباید متفورمین مصرف کنند؟
متفورمین یک هشدار جدی از FDA دارد. این هشدار بیان میکند که افراد مبتلا به بیماری کلیوی نباید متفورمین مصرف کنند، زیرا میتواند منجر به اسیدوز لاکتیک شود که کشنده است.
همچنین، اگر هر یک از شرایط زیر را تجربه کرده اید یا بالای ۶۵ سال سن دارید، ممکن است مصرف متفورمین توصیه نشود:
حمله قلبی
سکته
کتواسیدوز دیابتی که قند خون بسیار بالاست
بیماری کبد
اسیدوز متابولیک
نارسایی قلبی