ماجرای هوش مصنوعی و مشاغل اختیاری!

به گزارش مجله خبری نگار/رسالت: ایلان ماسک، کارآفرین مالک شرکت‌های اسپیس‌اکس، اکس (توییتر) و تسلا در هشتمین نشست استارتاپ‌ها و ابداعات فناوری ۲۰۲۴ پاریس پیش‌بینی کرد که در آینده مشاغل احتمالا «اختیاری» خواهند شد و هوش مصنوعی جایگزین تمامی مشاغل می‌شود. این سخنان ایلان ماسک، بار دیگر خطر تسلط غیر قابل مهار هوش مصنوعی بر عرصه صنعت و تجارت جهانی را پررنگ ساخته و زنگ خطر را برای مشاغل ابتکارمحور در این عرصه به صدا در آورده است. سوال اصلی اینجاست که مهار این روند چگونه امکانپذیر خواهدبود؟ ایا افرادی که در غرب در حوزه هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند، توقفگاه‌هایی را در این خصوص در نظر گرفته اند یا تغییر معادلات مبتنی بر اشتغال پایدار در جهان را پیش زمینه‌ای برای تحقق اهداف ابزاری و اقتصادی خود در این زمینه تلقی می‌کنند؟

نکته مهم در سخنان اخیر ماسک، معطوف به تاثیر هوش مصنوعی بر تمامی مشاغل دنیا و جایگزین شدن آن با مشاغل پایدار و انسانی است.

بر اساس پیش‌بینی ایلان ماسک، کارآفرین مشهور و مالک شرکت‌های اسپیس‌اکس، اکس (توییتر) و تسلا، هوش مصنوعی در آینده جایگزین تمامی مشاغل خواهد شد. ایلان ماسک در این خصوص مدعی شده است:

«اگر می‌خواهید کاری را انجام دهید که به نوعی سرگرمی محسوب شود، می‌توانید کار کنید. اما در غیر این صورت، هوش مصنوعی و روبات‌ها هر کالا و خدماتی را که بخواهید به شما عرضه می‌کنند.»

در حالی که هوش مصنوعی، اثرات بسیاری بر شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان و جویندگان کار گذاشته است، در بسیاری از نقاط جهان قانون‌گذاران تلاش می‌کنند راه‌هایی برای نحوه استفاده مسئولانه از این فناوری پیدا کنند. اما به نظر می‌رسد در غرب، دغدغه‌ای در خصوص استفاده مسئولانه از این فناوری (حداقل در سطح صاحبان کنونی قدرت در آمریکا و اروپا) وجود ندارد.

در مقابل، برخی از ناظران و متخصصان هوش مصنوعی بر این باورند که مشاغلی که در آنها هوش هیجانی بالا و تعاملات انسانی نقش بازی می‌کند احتمالا با هوش مصنوعی جایگزین نخواهند شد. به گفته آنها، به سختی می‌توان تصور کرد که هوش مصنوعی جای مشاغلی از جمله معلمی، روانشناسی و نظایر آن را بگیرد. 

ماسک تحقق این سناریو یعنی از بین رفتن مشاغل را مستلزم ایجاد «درآمد بالای جهانی» توصیف کرد که به گفته او، با مفهوم «درآمد پایه جهانی» تفاوت دارد و به معنای تامین رفاه مالی تمامی افراد جامعه بدون لحاظ کردن میزان درآمد آنهاست. به گفته او، اگر چنین آینده‌ای رقم بخورد «هیچ کمبود کالا یا خدماتی وجود نخواهد داشت.»

با این حال ماسک و دیگران، به این سوال مهم پاسخ نمی‌دهند که رفاه بدون شغل، چگونه در نظام بین الملل تحقق خواهد یافت! این به معنای وارونه سازی ساختار اقتصادی و شغلی رایج در جهان و حتی از بین رفتن بسیاری از قواعد در عرصه تجارت جهانی و تبدیل این روند، از یک سیکل خلاقانه و مستمر به یک سیکل مکانیکی و غیر ابتکاری خواهد بود. ضمن آنکه رفاه بدون شغل حتی اگر تحقق یابد، به لحاظ روانی نیاز‌های انسان را تامین نخواهد کرد!