مرثیه مرگ ۶ میلیون نفر نخل

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: «نخل» در آیین ما آن قدر شان و منزلت دارد که واحد شمارش آن «نفر» است. اگر حالش خوب باشد، حال نخل‎دار هم خوب است و اگر همچون سال‌های اخیر به دلایل گوناگون همچون خشکسالی و تغییر اقلیم و مدیریت نادرست منابع آب، حال نخل‌ها خوب نباشد، حال نخل‎دار هم خراب است. هیچ گاه از یاد نمی‌بریم، خبری که سال ۹۷ در رسانه‌ها دست به دست شد؛ «برگزاری مراسم ختم مرگ نخل‌ها در خرمشهر». آن موقع این مراسم در حسینیه سیدالشهدای بازار دهکده بریم آبادان برای بی جان شدن تدریجی سرمایه ملی که ممر معیشت مردمان جنوب است، برگزار و مقداری نظر‌ها به آن جلب شد، اما این توجه دیری نپایید.

درگذشت ۶ میلیون نفر نخل!

غصه از بین رفتن بخشی از نخل‌های ایران که از سیستان و بلوچستان، کرمان، فارس، بوشهر، خوزستان و تا هرمزگان حوزه داشت و برداشت دارد، ما را با آمار نگران‎کننده‎ای مواجه می‌کند. محمد درویش، فعال مطرح محیط زیست، به تازگی به وضعیت نخلستان‌های جنوب پرداخته و ضمن اشاره به از بین رفتن ۶ میلیون نفر نخل در دو دهه اخیر در کشور، گفته است: طرح‌های نادرست انتقال آب، افراط در سدسازی، توسعه غیراستاندارد و خارج از توان کشاورزی در بخش‌هایی از دشت عباس و استان‌های ایلام و لرستان به عنوان بالادست خوزستان و سرشاخه‌های رود‌های کارون، کرخه، جراحی، مارون و زهره باعث شد، دبی و حقابه نخلستان‌های خوزستان دچار کاهش و کمبود فشار آب شیرین شود و وقتی این اتفاق رخ داد، باعث جایگزینی آب شور خلیج‎فارس و آسیب گسترده به نخلستان‌ها شد.

ایران دومین صادرکننده خرمای جهان

در عین حال و با همین وضعیت، ایران همچنان رتبه دوم تولید خرمای جهان پس از مصر را در اختیار دارد که البته فاصله ما با کشور سوم یعنی عربستان، کم و عن‎قریب است که رفتار نامهربانمان در بخش حقابه و سیاست‌های غلط صادراتی این محصول، ایران را به رتبه‌های پایین سوق دهد. محسن رشید فرخی، رئیس انجمن خرمای ایران می‌گوید: در حال حاضر سالانه به طور یک میلیون و ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تن خرما در کشور تولید می‌شود که این رقم در سه سال گذشته به طور متوسط تکرار شده است.

بخشی از نخلستان‌ها از بین رفت اما...

رشید فرخی می‌گوید: من این مسئله را تایید می‌کنم که در پی تغییرات اقلیمی و محیط زیستی، برخی مدیریت‌های غلط در بخش‌های کاشت و برداشت و سایر موارد، ما بخشی از نخل‌ها را از دست داده ایم و به دلیل نبود «آمار» که البته کشور ما در این زمینه نه تنها در بخش کشاورزی بلکه در سایر موارد از جمله اقتصادی رنج می‌برد، من نمی‌توانم از تعداد نخل‌های از دست رفته آمار دقیقی ارائه کنم. اما مشخصا ما بخشی از نخل‌ها را در اثر شورشدن آب در خوزستان و مدیریت نادرست در مسئله سد گتوند از دست دادیم، همچنین خشکسالی‌ها و ورود برخی از آفات به کشور نیز باعث از میان رفتن بخشی از نخلستان‌ها شد. با وجود این، من نمی‌توانم از دست رفتن ۶ میلیون نخل در این بازه زمانی را تایید کنم. آری همان‎گونه که اشاره کردم، ما تعدادی نخل را در سال‌های اخیر از دست داده ایم، اما آمار دقیقی از آن نداریم.

با افزایش کشت نخل مخالفیم

رئیس انجمن خرمای ایران، در پاسخ به روند کلی نخلستان‌های کشور که آیا رو به بهبود یا افت است، می‎گوید: ما با این که سطح کشت نخلستان‌ها افزایش یابد به دلیل محدودیت‌های آبی مخالفیم. ما باید تجربه پسته در کشور را چراغ راهمان قرار دهیم که وقتی برخی مدیران افزایش درآمد ارزی را از پسته لمس کردند، به سمت افزایش واحد سطح و کشت آن رفتند و با هجوم خشکسالی بسیاری از مزارع پسته خشک و سرمایه‌ها نابود شد. ما نمی‌خواهیم این اتفاق برای خرما رخ بدهد، اما خواهان افزایش بهره وری و درآمد ارزی از آن هستیم. ما می‌توانیم با اجرای عملیات بهینه سازی، یافتن بازار‌های جدید، توسعه صنایع بسته بندی و تقویت صنایع تبدیلی، بهره وری این محصول راهبردی را ارتقا دهیم.

۴۰۰ میلیون درآمد ارزی را می‌توانیم دوبرابر کنیم

از رشید فرخی درباره میزان درآمد ارزی خرما می‌پرسم که می‌گوید: ۷۰ درصد محصول در بازار‌های داخلی کشور عرضه و مصرف می‌شود و ۳۰ درصد (حدود ۳۵۰ هزار تن) نیز در مسیر صادرات قرار می‌گیرد که اکنون بیش از ۴۰۰ میلیون دلار ارزش سالانه صادرات آن است. او تاکید می‌کند، اگر صنایع تبدیلی را تقویت، بازار‌های جدید را شناسایی و حمایت دولت را با خودمان همراه کنیم و گرفتار دستورالعمل‌های خلق الساعه دولت نشویم، رقم درآمدی ارزی را فقط طی ۵ سال می‌توانیم به راحتی تا دوبرابر افزایش دهیم.