ماجرای یک گروگانگیری داخلی: پشت‌پرده مرموز فایل گفت و گوی محرمانه ظریف لو رفت

به گزارش مجله خبری نگار، محمدجواد ظریف در این گفتگو عملکرد شهید سلیمانی در محور مقاومت را زیر سؤال برده و عملکرد نیرو‌های مستشاری ایران در منطقه را موجب ناکامی برجام معرفی کرده بود. حالا سه سال پس از درز این فایل صوتی، سعید لیلاز، شخصی که از طرف مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری با ظریف مصاحبه کرده بود، پرده از راز انتشار آن برداشت.

سعید لیلاز در بخشی از گفت‌و‌گویی که اخیراً با روزنامه شرق داشت، در ارتباط با این موضوع گفت: «من از گفتن جزئیات خودداری می‌کنم. سربسته می‌گویم که ماجرای انتشار آن فایل، بدون آنکه بگویم چه کسی چه کاری کرد، یکی از اهداف و دلایل افشاگری آن، با هدف ارسال پالس بود که اگر دولت بایدن می‌خواهد برای احیای برجام کاری بکند، در همین ماه‌های منتهی به پایان دولت روحانی باشد که احیای برجام بتواند به جریان همسوی دولت روحانی برای تداوم قدرت کمک کند و دولت بایدن متأسفانه حتی همین کمک را هم نکرد.»

سعید لیلاز خواسته یا ناخواسته تأیید کرده که در جریان انتشار فایل صحبت‌های وزیر امور خارجه روحانی از اینترنشنال، نه اشتباهی صورت گرفته و نه نفوذی در کار بوده، بلکه این یک اقدام عمدی از سوی یک جریان سیاسی خاص برای کسب موفقیت در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ بوده است؛ اقدامی که نه یک کنش سیاسی، بلکه راهبرد یک جریان خاص در حداقل دو دهه قبل تاکنون بوده و از قضا محمدجواد ظریف در برهه‌های مختلف نقش اول آن را بازی کرده است.

البرادعی و انتخابات ۸۴

در آذر ماه سال ۹۹، محمدجواد ظریف در کسوت وزیر امور خارجه، به گفتگو با رسانه حامی خود یعنی سایت «انتخاب» نشست. او در خلال این گفتگو، از ضرورت پرهیز از نگاه جناحی به سیاست خارجی سخن گفت و تأکید کرد: «سیاست خارجی باید بر قاعده فراجناحی طرح‌ریزی شود. اما متأسفانه این امر در کشور ما از سوی برخی جناح‌ها نادیده گرفته می‌شود. ما باید در پی منافع ملی باشیم؛ حال چه در دولت دوازدهم باشد چه در دولت سیزدهم.».

اما ۱۶ سال پیش از این مواضع و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴ تصاویری از دیدار و گفت‌و‌گوی غیررسمی محمدجواد ظریف با محمد البرادعی، رئیس اسبق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر شده بود که نشان می‌داد ظریف نگرانی‌های هم‌قطاران خود در ارتباط با مسائل داخلی کشور را با البرادعی در جریان می‌گذارد.

ظریف در آن گفتگو درباره آثار و تبعات شکست مذاکرات خود با طرف‌های غربی به البرادعی می‌گوید: «بسیاری از کاندیدا‌های انتخابات ریاست جمهوری (سال ۸۴) از شکست مذاکرات ما سود می‌برند. آن‌ها موفقیتی در این گفتگو‌ها نمی‌بینند، از طرفی آن‌ها آدم‌های پرنفوذی هم هستند. اعتبار اروپایی‌ها و مذاکره کنندگان ایرانی هر دو در ایران از دست رفته است. این تنها مشکل اعتماد به آن‌ها نبود؛ این مشکل اعتماد به جبهه ما هم بود. اعتماد به نوع اعتبار ما در خانه.»

به عبارتی ساده، ظریف موضوع ملی هسته‌ای و سیاست خارجی کشور را وجه المصالحه حفظ اعتبار غرب و متقابلاً حفظ اعتبار و موقعیت جریان سیاسی متبوع خود در داخل کشور می‌دانست.

«حرفِ خانه» در اندیشکده امریکایی

۱۰ سال پس از دیدار با البرادعی، ظریف که از عضویت در تیم مذاکره کننده هسته‌ای دولت اصلاحات به وزارت امور خارجه در دولت روحانی رسیده بود، نگرانی‌های انتخاباتی جریان سیاسی متبوع خود را این بار با امریکایی‌ها در میان گذاشت. وی در سال ۱۳۹۳ در اندیشکده شورای روابط خارجی امریکا حاضر شد و در جریان سخنرانی خود، در پاسخ به این سؤال که تأثیر مذاکرات هسته‌ای بر مسائل سیاسی داخل ایران چیست؟، گفت: «اگر با وجود تلاش‌های ما برای تعامل، این تلاش‌ها بی‌نتیجه بماند، مردم ایران این فرصت را خواهند داشت تا ۱۶ ماه دیگر که انتخابات پارلمانی در ایران برگزار می‌شود، به این عملکرد ما (با آرای خود) پاسخ دهند. وقتی قبلاً در تعامل و مذاکرات درباره توافق هسته‌ای با جامعه بین‌المللی در سال‌های۲۰۰۴ و ۲۰۰۵، توافق‌هایی کردیم و تلاش‌های ما برای عملکرد شفاف، از جانب اتحادیه اروپا رد شد، مردم جواب ما را با انتخاب رئیس‌جمهور متفاوت دادند که مرا هم زود بازنشسته کرد!»

وقتی ظریف تعارف را کنار گذاشت

در روز‌های پایانی اسفند ماه ۹۹ و این بار در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، محمدجواد ظریف بازهم سیاست خارجی کشور را در راستای اهداف جریان سیاسی متبوع خود به کار گرفت. ۱۶ سال پس از البرادعی، این بار جو بایدن رئیس جمهور امریکا مخاطب هشدار وزیر خارجه روحانی بود.

محمدجواد ظریف در یک گفت‌وگوی آنلاین ۴۵ دقیقه‌ای با «مرکز سیاست اروپا»، از بایدن خواست که قبل از وارد شدن به فصل انتخابات در ایران، خجالت را کنار بگذارد و در همین دولت (دولت حسن روحانی) اقداماتی را که لازم است انجام دهد!

منافع جناحی یا منافع ملی؟

به رغم تلاش‌های چند ساله برای به تصویر کشیدن چهره‌ای فراجناحی و حامی منافع ملی از یک جریان سیاسی خاص، برملاشدن پشت صحنه گزاره دیگری را به ذهن متبادر می‌کند. کُدهای پر تکرار از گره زدن سیاست داخلی به خارج از کشور و دوپینگ سیاسی با حمایت خارجی که رفتاری عمیقاً ضد ملی است، نشان می‌دهد این جریان علاوه بر وابستگی ذهنی و فکری به غرب، در کنش سیاسی نیز به بیرون از مرز‌ها وابسته شده است. جریانی که با علم به عدم مقبولیت مطلوب در افکار عمومی، در آستانه انتخابات‌های ادوار مجلس یا حتی ریاست جمهوری، توجه کرده است تا نظر «پیمانکاران تحریم و جنگ علیه مردم ایران» را در ازای اتخاذ مواضع مغایر با اصول اساسی کشور، جلب کند و مخدری برای تسکین درد عدم مقبولیت سیاسی این جریان بسازد.