ترسیم نقشه راه برای سوریه پساجنگ

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: دور جدید مذاکرات روند آستانه امروز و فردا با مشارکت چهار کشور ایران، روسیه، ترکیه و سوریه در شهر آستانه قزاقستان به منظور حل و فصل مسائل مورد اختلاف سوریه، برگزار می‌شود.

به گزارش آناتولی بر اساس بیانیه وزارت خارجه قزاقستان، این مذاکرات با حضور هیأت‌های کشور‌های ترکیه، روسیه و ایران و نمایندگانی از سوریه و مخالفان آن برگزار می‌شود. علاوه بر آن، نمایندگان سازمان ملل، اردن، لبنان و عراق نیز به عنوان ناظر شرکت خواهند کرد. در نشست قبلی ۴ کشور که ۱۰ مه در مسکو برگزار شد، مطابق آنچه که خبرگزاری ریانووستی به نقل از مقامات روسی اعلام کرده بود، معاونان وزیر خود را موظف به تهیه نقشه راه برای پیشبرد روابط سوریه و ترکیه کردند و در بیانیه مشترک حاضران در این نشست نیز اعلام شد شرکت کنندگان با توجه به قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل و بیانیه‌های رسمی در روند آستانه، بر تعهد خود نسبت به تمامیت ارضی سوریه، عدم دخالت در امور داخلی آن و مبارزه با تمام اشکال تروریسم، تجزیه‌طلبی و افراط‌گرایی در این کشور تأکید و آمادگی خود را جهت رفع موانع موجود برای تحقق این اصول اعلام کردند.

از همین رو بنا بر گزارش‌ها قرار است امروز در روز اول نشست رایزنی‌های چهارجانبه معاونان وزیران امور خارجه ایران، روسیه، سوریه و ترکیه برای بررسی پیشرفت کار روی پیش نویس نقشه راه عادی‌سازی روابط سوریه و ترکیه نشست‌هایی به صورت دوجانبه و سه جانبه برگزار شود. در روز دوم نیز ادامه رایزنی‌ها، برگزاری نشست عمومی و نشست خبری برنامه‌ریزی شده است. بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه به تاس گفت که امیدوار است که مأموریت میانجیگری روسیه در مورد این موضوع یک موفقیت مشترک باشد.

علاوه بر این، در این نشست اقدامات اعتمادسازی مانند مبارزه با تروریسم، آزادی گروگان‌ها، جست‌و‌جوی مفقودان در سوریه و همچنین موضوعاتی مانند وضعیت انسانی، بازسازی کشور و ایجاد شرایط برای بازگشت پناهندگان سوری به کشورشان مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

روش‌های دیپلماتیک جایگزین زورمندی میدانی

این اقدامات را می‌توان بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک منطقه و جامعه بین‌الملل به منظور ارتقای بهبود وضعیت پس از جنگ تروریستی سوریه و ایجاد شرایط برای بازگشت آوارگان سوری به وطن خود دانست. این بدان معنا است که غرب و سایر مهاجمان، برای تغییر حاکمیت سوریه به بن‌بست رسیده‌اند و اکنون لازم است، بازیگران مهم در جنگ سوریه، برای ایجاد یک ثبات پایدار، وحدت رویه‌ای را در قبال آن شکل داده و ادامه دهند. اردوغان نیز بر همین اساس، پس از مراسم تحلیف ریاست جمهوری با اشاره به لازم اتخاذ سیاست مسالمت‌آمیز بیان کرد: «ما مصمم هستیم اصل مصطفی کمال آتاتورک و شعار «صلح در خانه، صلح در جهان» او را از طریق تقویت عرصه نفوذ دیپلماسی انسانی اجرا کنیم.» این در حالی است که روابط بین آنکارا و دمشق پس از آغاز درگیری در جمهوری سوریه در سال ۲۰۱۱ رو به تیرگی گذاشت. پس از آن جمعیت زیادی از پناهجویان سوری به ترکیه سرازیر شدند و در نهایت روابط دیپلماتیک بین دو کشور قطع شد.

«نه» به غرب برای مداخله در امور سوریه

از مهم‌ترین ابعادی که در شکل‌گیری این مذاکرات خودنمایی می‌کند، عدم حضور غرب به عنوان ضلعی تعیین کننده در آن است. بعد از مهار گروهک‌های تروریستی در سوریه و برملا شدن توطئه‌های کشور‌های مداخله جوی غربی و متحدان آنها، حاکمیت سوریه شکل جدیدتر و قدرتمندتری به خود گرفته که مورد خشم کشور‌های غربی قرار گرفته است. لغو نشست اتحادیه اروپا با اتحادیه عرب در چند روز گذشته، هم حکایت از این بغض داشته و بر اعلام سرشکستگی غرب در برابر جبهه مقاومت دلالت دارد. اکنون بازیگران اصلی در موضوع سوریه خارج از دایره تصمیم بلوک غرب، سرنوشت موضوعات مورد مناقشه را خود پیگیری می‌کنند.

اهمیت موضوع سوریه و بویژه آوارگان این کشور، به گونه‌ای است که به یکی از اولویت‌های سیاست خارجه ترکیه مبدل شده است. از سویی دیگر، رسیدگی به این موضوع، از شعار‌های مهم در جریان رقابت‌های انتخاباتی بود که در مسأله انتخاب جامعه ترکیه نقش بسزایی را ایفا می‌کرد. بنابراین، اکنون اردوغان با پیروزی در انتخابات زیر نظارت افکار عمومی در ترکیه قرار دارد و باید رویکرد خود در این مسأله را طبق شعار‌های انتخاباتی تنظیم کند.

زلزله مرگبار ترکیه در چند ماه گذشته و گشوده شدن بحران آوارگان روسی، موجب شد که آنکارا گام‌های بلندتری برای حل این بحران بردارد. با این حال مشاهدات گویای آن است که تا امروز تغییر خاصی در سیاستگذاری‌های آنکارا به وجود نیامده و از این رو این رویکرد همچنان در همان مسیر خود تداوم خواهد یافت. این موضوع سبب می‌شود، موازین به شکل پیشین توسط همه اعضای نشست آستانه دنبال شده و با کمترین دست‌انداز مواجه شود.

تداوم حضور نظامی ترکیه در سوریه، با دستاویز قرار دادن حمله و کنترل کرد‌های جدایی‌طلب نیز همواره مدخلی برای نفوذ تروریسم و تنش در شمال سوریه بوده و دمشق آن را محکوم کرده است. رسیدگی به این سرفصل مورد مناقشه دو طرف، یکی از اقداماتی است که توسط هیأت‌های رایزن دنبال می‌گردد.

نظم جدید منطقه‌ای که زمزمه‌های آن پس از تثبیت جایگاه بشار اسد و مهار طرح‌های غربی شروع به شکل‌گیری کرد، اکنون با روند ترمیم روابط کشور‌های عرب با ایران شتاب بیشتری به خود گرفته است. از این رو، هر گونه تصمیمی توسط دولت‌ها که در چهارچوب این نظم نگنجد، بی‌شک آن را متحمل هزینه‌های بی‌شماری خواهد کرد و منفعت ملی آن را دچار خسارت می‌کند. ترکیه نیز با دریافت این روند، تا حدودی سعی می‌کند خود را همراستا با این جریان قرار دهد.