روایتی متناقض از دوگانه فشار و دیپلماسی در استراسبورگ

به گزارش مجله خبری نگار، اقدامات اروپایی‌ها در ماه‌های اخیر مرز عقلانیت را رد کرده و به مرحله جنون رسیده است. اظهارات برخی قانون‌گذاران اروپایی درباره حوادث اخیر ایران در سلسله جلسات هفته اخیر پارلمان اروپا تا حدی احساسی، تند و غیر حرفه‌ای بود که با واکنش برخی عناصر ضد انقلاب مواجه شد. کاربری در توئیتر نوشت که اظهارات برخی نمایندگان اروپا علیه ایران «از مواضع ما هم تندتر شده است». کاربر دیگری این سطح از حمایت اروپایی‌ها مخالفان نظام را شگفت‌انگیز و در عین حال تعجب‌آور توصیف کرد.

قانون‌گذاران اروپا دیروز (پنجشنبه) پس از چهار روز طرح اظهارات مداخله‌جویانه و نسنجیده در امور داخلی ایران، به یک گزارش ادعایی درباره اغتشاشات اخیر که در آن درخواست نامتعارف افزودن نام سپاه پاسداران به آنچه "فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی اتحادیه اروپا" نامیده، مطرح شده است، رای دادند.

در گزارش موسوم به «پاسخ اتحادیه اروپا به تظاهرات‌ها و اعدام‌ها در ایران» ادعا‌هایی علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درخصوص حوادث اخیر و ادعای مشارکت تسلیحاتی با روسیه در جنگ اوکراین، مطرح و در بدعتی خطرناک از شورای اروپا تقاضا شده بود که نام این نهاد رسمی نظامی ایران را به فهرست موسوم به گروه‌های تروریستی اضافه کند.

در بند‌های دیگر این قطعنامه مداخله‌جویانه، از ایران خواسته شده اعدام‌های بیشتر را متوقف کند؛ مجازات اعدام را با هدف لغو کامل آن، رسماً به حالت تعلیق درآورد و افراد محکوم به اعدام را که در اغتشاشات اخیر بازداشت شده‌اند آزاد کند.

پارلمان اروپا ضمن اتهام‌زنی‌های بی‌اساس، ادعای همبستگی با جوانان، زنان و مردان ایرانی و حمایت از اعتراضات مسالمت‌آمیز در ایران را مطرح کرده است. همچنین از جامعه بین‌المللی و اتحادیه اروپا خواسته از همه تعاملات با مقامات ایرانی برای درخواست پایان فوری «اعدام معترضان» و «سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات» و آزادی همه افراد بازداشت‌شده استفاده کنند و حکومت ایران را در قبال «کشتار مردم و نقض شدید حقوق بشر» پاسخگو کنند.

این قطعنامه اهانت آمیز همچنین خواستار محدودیت‌های هدفمند علیه قضاتی شده که علیه «معترضان» حکم صادر کرده‌اند و از مقام‌های ایرانی خواسته شده به تعهدات بین‌المللی از جمله تحت «میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی» پایبند باشند.

در این قطعنامه پارلمان اروپا از مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و شورای اروپا خواسته فهرست تحریم‌ها را به همه افراد و نهاد‌های مسئول «نقض حقوق‌بشر» و اعضای خانواده آن‌ها بسط دهند و از برخی مقامات ایرانی و کلیه بنیاد‌های مرتبط با سپاه پاسداران و بنیاد مستضعفان و بنیاد شهید نام برده شده است.

در این متن، با اشاره به ادعای دروغین منتسب به نمایندگان مجلس شورای اسلامی، از مقام‌های اروپایی خواسته شده تحریم‌هایی را علیه ۲۲۷ عضو مجلس که ادعا شده مشوق استفاده از مجازات اعدام بودند، اعمال کنند. قانونگذاران پارلمان اروپا ضمن استقبال از آمادگی انگلیس برای قرار دادن سپاه در فهرست به اصطلاح «سازمان‌های تروریستی» خود، تحریم‌های ایران علیه سیاستمداران اروپایی را محکوم کرده و گفته‌اند تا زمانی که مقامات پارلمان اروپا در تحریم هستند، گفت‌وگوی بین پارلمانی باید تعلیق باقی بماند.

در این قطعنامه از شورای اروپا و کشور‌های عضو خواسته شده سپاه پاسداران و نیرو‌های تابع آن شامل بسیج و نیروی قدس در فهرست ترویستی اتحادیه اروپا قرار گیرند و هر گونه فعالیت اقتصادی و مالی که با آن‌ها ارتباط دارد، ممنوع شود. همچنین از اتحادیه اروپا و کشور‌های عضو خواسته شده در همکاری با شرکای همفکر، هر کشوری که سپاه پاسداران در آن استقرار نظامی، اقتصادی یا اطلاعاتی دارد را به قطع و غیرقانونی اعلام کردن روابط ترغیب کند.

در این سند ضد ایرانی همچنین حملات سپاه به مقر گروهک‌های تروریستی مستقر در اقلیم کردستان عراق محکوم شده است. در بخشی از قطعنامه پارلمان اروپا از همجنس‌گرایان حمایت شده است.

پارلمان اروپا همچنین خواستار تاسیس ماموریت حقیقت‌یاب بین‌المللی مستقل در ایران برای بررسی نقض ادعایی حقوق‌بشر و جمع‌آوری و تحلیل شواهد مربوطه و استقرار سریع آن شده و از مقام‌های ایران خواسته دسترسی کامل و بدون مانع را برای انجام ماموریت آن فراهم کنند. از شورای حقوق‌بشر سازمان ملل هم خواسته شده در صورت عدم همکاری ایران فوراً پرونده را به شورای امنیت ارجاع دهد.

این نهاد قانون‌گذار خواستار آزادی شهروندان دارای تابعیت دوگانه شده و از مقامات ایرانی خواسته امکان سفر تمامی اعضای مکانیسم‌های ویژه شورای حقوق‌بشر سازمان ملل را فراهم کند. در بخش دیگری از این قطعنامه، درخواست برای گسترش اقدامات محدودکننده علیه ایران به دلیل ادعایی ارائه پهپاد به روسیه و همچنین «برنامه‌ریزی برای ارائه موشک‌های زمین به زمین برای استفاده در اوکراین» مطرح شده است.

در پایان از رئیس پارلمان اروپا خواسته شده متن را در اختیار شورای اروپا، کمیسیون اروپا، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دولت‌ها و پارلمان‌های کشور‌های عضو و نهاد‌های جمهوری اسلامی ایران قرار دهد.

این درحالیست که تصمیمات پارلمان اروپا پیشنهادی محسوب شده و تصمیم نهایی را شورای اروپا می‌گیرد. شورای اروپا هم در خصوص مواردی نظیر این مورد بر مبنای اجماع و نه اکثریت تصمیم‌گیری می‌کند. در واقع قطعنامه پارلمان اروپا سندی غیر الزام‌آور است و نمی‌تواند شورای اروپا را ملزم به اجرای آن کند.

جمهوری اسلامی ایران پیشتر نسبت به تحرکات ضد ایرانی اروپا به ویژه علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان نهاد نظامی رسمی کشورمان هشدار داده بود. مقامات کشورمان با بیان اینکه سپاه پاسداران یک نهاد نظامی رسمی کشور بشمار می‌رود، هشدار داده‌اند که تحریم آن اقدامی غیرقانونی بشمار می‌رود.

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان در جلسه روز پنجشنبه با هیات دولت درباره قطعنامه پارلمان اروپا تصریح کرد: این حرکت از روی استیصال و پس از تلاش‌های ناموفق خیابانی آن‌ها برای ضربه به مردم ایران انجام شد تا بلکه به خیال خود بتوانند ملت ایران را متوقف کنند.

وی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را نیروی رسمی و بخشی از سازمان نظامی کشور خواند و افزود: این اقدام برخلاف قوانین بین‌الملل و منشور سازمان ملل است.

وزیر امورخارجه کشورمان هم پیشتر در گفتگو با جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از رویکرد نسنجیده و نادرست قانون‌گذاران اروپایی بشدت انتقاد کرد و گفت: ما بار‌ها گفته‌ایم که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک نهاد رسمی و حاکمیتی است که نقش مهم و حیاتی در تامین امنیت ملی ایران و امنیت منطقه، به خصوص در مبارزه با تروریسم داشته و دارد.

وی با بیان اینکه اقدام پارلمان اروپا در اتهام تروریستی خواندن این نهاد امنیت آفرین، به نوعی شلیک به پای خود اروپاست، درباره واکنش قانونی و قوی مجلس شورای اسلامی ایران، به پارلمان اروپایی هشدار داد و گفت که آن‌ها باید به تبعات منفی این رفتار احساسی خود بر اروپا بیندیشند و بر مسیر دیپلماسی، تعامل سازنده و عقلانیت تمرکز کنند.

رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان خاطر نشان کرد: ضرورت دارد در دنیای دیپلماسی به امنیت متقابل احترام گذاشت و به جای پیروی از زبان تهدید و اقدامات غیر دوستانه، افزایش اعتماد متقابل در دستور کار قرار گیرد. در هر صورت پاسخ و واکنش، متقابل خواهد بود.

اما یکی از تحولات قابل توجه در جریان تصویب قطعنامه اخیر، ارائه متمم تعلیق مذاکرات رفع تحریم‌ها بود که با استقبال نمایندگان مواجه نشد. چارلی ویمرز نماینده سوئدی پارلمان اروپا پنجشنبه شب در توییتی از رای منفی پارلمان اروپا به تعلیق مذاکرات برجامی خبر داد. در این متمم از اتحادیه اروپا خواسته شده بود تا مذاکرات با ایران را به بهانه مسائل حقوق بشری به حال تعلیق درآورد؛ بنابراین در قطعنامه مصوب برخلاف دروغ‌پراکنی رسانه‌های معاند، از برجام نامبرده شده، اما درخواستی برای تعلیق گفتگو‌ها به میان نیامده است.

نگاهی به پشت پرده

پس از شکست مفتضحانه تاکتیک‌های نخ‌نمای غرب در مذاکرات رفع تحریم‌ها و هنگامی که فقدان اراده آمریکا برای بازگشت به برجام و جبران اقدامات غیرقانونی این کشور برای همگان عیان شد، پلن‌بی با هدف امتیازگیری از ایران فعال شد.

شاید یکی از اشتباهات فاحش دولت جو بایدن را شتابزدگی برای مذاکره با ایران و تیمی دانست که به تعبیر میخائیل اولیانوف دیپلمات ارشد روسیه در وین، مثل شیر حاضر شده بود تا از مناقع ایران دفاع کند. آمریکا و اروپا ابتدا به بهانه نخ‌نمای نزدیک بودن زمان ادعایی گریز هسته‌ای و تعیین ضرب‌الاجل‌های ساختگی، تلاش کردند تا در کوتاه‌ترین زمان به توافقی سرهم‌بندی شده با ایران برسند و سرپوشی براقدامات غیرقانونی دونالد ترامپ بگذارند.

فروردین سال گذشته اصلی‌ترین دغدغه غرب پیش از آغاز مذاکرات، جلب رضایت کشور‌های عرب حوزه خلیج‌فارس و تل‌آویو بود که در مسیر گفتگو‌ها برای از سرگیری اجرای برجام مانع‌تراشی نکنند. البته که در جریان برگزاری مذاکرات، تردد سراسیمه هیات‌های صهیونیستی و سعودی به پایتخت اتریش مشهود بود، اما برای غرب تعیین ضرب‌الاجل‌های ساختگی و اتهام‌پراکنی درباره پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، ساده‌ترین شیوه با کمترین هزینه سیاسی برای بستن پرونده مذاکرات بود.

اما پافشاری تیم ایران برای دریافت ضمانت به پایداری اجرای برجام و راستی آزمایی رفع موثر تحریم‌ها معادلات غرب را به هم زد و دریچه‌ای جدیدی برای نگرانی آن‌ها باز کرد. غرب با ارائه روایت‌های جعلی درباره تهدید ناشی از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و وارونه جلوه دادن واقعیت، تلاش کرد هیات مذاکره کننده ایران را از طرح درخواست‌های منطقی ناظر بر چهار سال اقدامات غیرقانونی دولت دونالد ترامپ منصرف کنند؛ اما سیاست 'مقاومت فعال' در کنار 'قانون اقدام راهبردی مجلس' دست ایران را پر کرد و مذاکرات از موضع قوت پیگیری شد.

در واقع، پذیرش مطالبات منطقی ایران در مذاکرات بدین معنا بود که اولا مقصر وضع موجود اقدامات غیرقانونی آمریکا و تعلل اروپا برای برقراری توازن در اجرای برجام است؛ درثانی برای اطراف غربی شرکت در مذاکرات با ایران به عنوان طرف طلبکار چندان صورت خوشی نداشت.

از این منظر غرب در طول مذاکرات تا حدی در استفاده از ضرب‌الاجل‌های ساختگی اسراف به خرج داد و حتی تهدید به ترک میز مذاکرات کرد تا سرانجام در مقابل اراده ایران کم آورد و به جلوکشاندن خط پایان گفت‌وگوها، هنگامی که هنوز چند موضوع کلیدی باقی‌مانده بود، متوسل شد.

اسفند ماه سال گذشته اروپایی‌ها به بهانه دست‌یابی به متن پیش‌نویس توافق نهایی وین را ترک کردند؛ هنگامی که ایران بر مواضع منطقی خود در خصوص ضرورت حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده تاکید کرد، گفتگو‌ها به پیشنهاد مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای تنفس متوقف شد. پنج ماه بعد مذاکرات برای عبور از مسائل باقی‌مانده در وین از سرگرفته و پیشنهاد‌هایی برای توافق نهایی رد و بدل شد؛ اما باز آمریکا حاضر به گرفتن تصمیم‌های سیاسی و برداشتن گام‌های معتبر و اعتماد ساز نشد.

از اواسط شهریور ماه، مذاکرات به دلیل انتخابات کنگره آمریکا از ریل اصلی منحرف و گفتگو‌ها به تعبیر جوسپ بورل به دلیل فضای سیاسی ایالات متحده و واگرایی اطراف مذاکره‌کننده به بن بست کشیده شد. در این میان، کاخ سفید با ادبیات ضرورت به کارگیری دیپلماسی درقبال ایران دوران گذار تا برگزاری انتخابات کنگره را سپری کرد و از سه ماه پیش به این سو مدعی تغییر تمرکزش از مذاکرات به حوادث ایران شد. این تازه‌ترین اهرم فشار غرب در مذاکرات رفع تحریم‌هاست که رگه‌های از آن در نشست مشترک خبری وزرای امور خارجه انگلیس و امریکا در واشنگتن هم دیده می‌شود.

وزیر امورخارجه انگلیس روز سه‌شنبه در نشست خبری مشترک با همتای آمریکایی خود در واشنگتن، ادعا کرد که شرط رفع تحریم‌ها «تغییر اساسی» در رفتار ایران است. جیمز کلورلی به بهانه اجرای حکم اعدام علیرضا اکبری جاسوس سرویس اطلاعات مخفی انگلیس گفت: ایران از ما، آمریکا و سایر دوستان می‌خواهد این تحریم‌ها را برداریم و آنچه ما می‌گوییم این است اگر خواستار لغو تحریم‌ها هستند، باید رفتار خود را بطور اساسی تغییر دهند.

انتونی بلینکن وزیر امورخارجه آمریکا هم در این نشست مدعی شد: در خصوص برجام، ایرانی‌ها چند ماه پیش فرصت بازگشت سریع به توافق را از بین بردند. وی ادعا کرد: فرصتی که توسط همه طرف‌های مشارکت‌کننده شامل اروپایی‌ها، روسیه و چین مورد تأیید قرار گرفته بود، ایرانی‌ها رد کردند. بلینکن ادامه داد: به همین دلیل، برجام چند ماه است در دستور کار ما نبوده و تمرکز ما روی این توافق نیست و روی اتفاقاتی که در داخل ایران به رخ می‌دهد، متمرکز هستیم.

این درحالیست حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در این باره می‌گوید: از یک طرف آمریکایی‌ها به ما پیام می‌دهند که آماده برداشتن گام‌های نهایی توافق هستند، از طرف دیگر به تظاهرکنندگان در ایران پیام می‌دهند که اولویت برای ما برجام نیست، بلکه وضعیت در ایران و اغتشاشات در ایران است. همان موقع اعلام کردم آمریکا باید نسبت خودش را با پیام‌هایی که از کانال رسمی به ما می‌دهد و حرف‌های متعارضی که در رسانه بیان می‌کند، مشخص کند. وی یادآور شد: اکنون ما در نقطه‌ای قرار داریم که آمریکایی‌ها از مجرای دیپلماتیک همچنان از ضرورت رسیدن به توافق صحبت می‌کنند.

ایران به عنوان کشوری مسئولیت پذیر همواره اعلام کرده است که برای عقد توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریم‌ها را به نحوی تضمین شده رفع کند و موضوعی به عنوان اهرم فشار جهت استفاده علیه ایران در آینده باقی نماند آمادگی دارد.

وزیر امور خارجه ایران در گفتگو با شبکه تی‌آرتی ترکیه گفت: ما برای رسیدن به نقطه پایانی توافق بدون پیش شرط آمادگی داریم تا در چارچوب گفتگو‌هایی که در گذشته انجام شده گام نهایی برداشته شود، اما بدون پیش شرط و با یک نگاه واقع‌بینانه و با رعایت حقوق و منافع ملی ایران باید انجام شود.

وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی به مسیر دیپلماسی پایبند است و معتقدیم که مذاکره برای مذاکره مفید نیست، اما مذاکره برای اینکه تمام طرف‌ها به نتیجه مطلوب برسند، می‌تواند مفید باشد.