بهترین ایده‌ها زیر دوش آب! ماجرا چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار، دانشمندان بر این باورند که برای این سوال که چرا بهترین ایده‌های خیلی از افراد زیر دوش آب به مغزشان خطور می‌کند، پاسخی یافته‌اند.

پژوهشگران دانشگاه ویرجینیا توضیح داده‌اند که چرا وقتی یک ذهن پریشان مشغول کاری است که ظاهرا به فکر کردن احتیاج ندارد، به راه‌حل‌های خلاقانه می‌رسد.

زک ایروینگ، استادیار فلسفه، در مقاله «تاثیر دوش آب» که در مجله «سایکولوژی آو استتیکس، کرییتیویتی اند آرتس» (Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts) منتشر شد، این سوال را مطرح می‌کند: «فرض کنید با مشکلی برخورد کرده‌اید. چه می‌کنید؟ احتمالا کار کسالت‌آوری که ذهنتان را بی‌حس می‌کند، مانند تماشای خشک شدن رنگ انجام نمی‌دهید.»

«به جای آن، کاری می‌کنید که خودتان را مشغول کنید؛ مثل پیاده‌روی، باغبانی یا دوش گرفتن. همه این فعالیت‌ها نسبتا سرگرم‌کننده‌اند.»

ایروینگ فکر می‌کند که تلاش‌های مطالعات قبلی برای یافتن دلیلی برای «تاثیر دوش آب» شکست خورده‌اند، زیرا آن‌ها چنین فرض کرده‌اند که این کار احتمالا بی‌اهمیت است؛ وقتی که آنچه واقعا نیاز است، تعادل نامحسوس میان فکر کردن آزاد و متمرکز، با میزان متوسطی از سرگرمی، است.

او گفت: «آن‌ها واقعا پریشانی ذهن را اندازه‌گیری نمی‌کردند. بلکه این را اندازه می‌گرفتند که شرکت‌کنندگان چقدر حواسشان پرت است.»

ایروینگ در همکاری با کیتلین میلز، استاد روانشناسی دانشگاه مینه‌سوتا و دیگران، دو آزمایش طراحی کرد که دو گروه ۲۲۲ و ۱۱۸ نفره در آن شرکت داشتند.

به شرکت‌کنندگان یکی از دو وظیفه به طور تصادفی محول شد؛ گروه اول یک صحنه سرگرم‌کننده سه دقیقه‌ای از فیلم دهه ۱۹۸۰ به نام «وقتی هری با سالی ملاقات کرد» (When Harry Met Sally) را تماشا کردند و گروه دوم فیلمی سه دقیقه‌ای در مورد مردانی که لباس‌های شسته را تا می‌کردند، نگاه کردند.

پس از وقفه در میان‌پرده، به همه شرکت‌کنندگان به طور غیرمنتظره ۴۵ ثانیه فرصت داده شد تا ایده‌های بیشتری را به وظیفه اصلی خود اضافه کنند.

پژوهشگران به خلاقیت پاسخ‌های آن‌ها بر اساس تعداد و ابتکار ایده‌های تولیدشده امتیاز دادند.

در پایان کار، شرکت‌کنندگان گزارش کردند که در طول انجام وظایف چقدر ذهنشان پریشان بوده است.

دانشمندان دریافتند که پریشانی ذهن با پاسخ‌های خلاقانه‌تر در طول فیلم سرگرم‌کننده‌تر ارتباط مثبت دارد.

اما برعکس آن، مشخص شد شرکت‌کنندگانی که فیلم لباس تا کردن را تماشا کرده بودند، نسبت به گروه مقایسه، ایده‌های کمتری تولید کرده‌اند.

نویسندگان نتیجه می‌گیرند: «مجموع این نتایج با هم نشان می‌دهد که انواع مختلف فکر کردن به تکوین خلاقانه در طول وظایف سرگرم‌کننده و کسالت‌آور منجر می‌شود.»

«در حالی که وظایف سرگرم‌کننده پریشانی ذهنی سازنده را در پی دارد، وظایف کسالت‌آور ممکن است سودمند باشند؛ زیرا به فرد اجازه می‌دهند میان دوره‌های تفکر متمرکز و مهارنشده در نوسان باشد.»