روح جمعی ایرانیان در حال نابودی است؟ جامعه‌ای فردگرا!

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: آیا جامعه ایران، در مسیر تحولات درونی خود، امروز به جامعه‌ای فردگرا بدل شده است؟ آیا روح جمعی در ایران زوال یافته و به آستانه «وضعیت تنهایی» رسیده است؟ آیا شاخص‌ترین و برجسته‌ترین مؤلفه اجتماعی در ایران امروز، رنگ باختن جمع‌گرایی سنتی در مردم این سرزمین است؟

عین ساده‌سازی و بلکه ساده انگاری است اگر کسی ادعا کند برای این مسائل غامض، پاسخی قاطع و فیصله بخش در آستین دارد. ایران سرزمینی با پیچیدگی‌های اجتماعی بی‌پایان است و روند‌های متغایر و بلکه متنافر، همزمان در آن جاری است، مثل سرزمینی با قله‌های آتشفشانی متعدد، در لحظه‌ای واحد چندین جریان از دهانه آتشفشان‌های مختلف روان است، بی‌آنکه یکی الزاماً بر دیگری غالب باشد. جریان تحولات اجتماعی ایران بی‌شباهت به این تمثیل نیست.

جغرافیای اجتماعی ایران، پیچیدگی‌های انکارناپذیری دارد و پویایی ذاتی این جغرافیا از چنان ظرفیتی برخوردار است که روند‌های پرشتابی از تحولات متفاوت را نمایندگی و میزبانی می‌کند. به این اعتبار، دور از احتیاط علمی است اگر کسی با جزمیت و قطعیت حکم کند که فردگرایی و تنهایی، شاخصه بارز و بارزترین شاخصه اجتماعی در ایران امروز است. جای خوشبختی است که «اندیشه آینده» به‌عنوان نشریه‌ای درباره مسائل جامعه ایران، وقتی در شماره اخیر خود (شماره چهارم/ تیر ۱۴۰۱) در مقام نسبت‌سنجی ایران امروز با مقوله تنهایی و فردگرایی برآمده، در اغلب مطالبش دچار این شتابزدگی و جزمیت و یکسونگری نشده است.

برای کسی که خوش دارد موضوع «گرایش به تنهایی در ایران امروز» را غیر از مطالعات آکادمیک و دانشگاهی، در یک بسته رسانه‌ای هم جست و جو و مطالعه کند، «اندیشه آینده» پیشنهاد مجرب و سودبخشی است. این نشریه، نه اولین مجله‌ای است که به موضوع تنهایی می‌پردازد و نه احتمالاً کامل‌ترین و بهترین مجله؛ اما مزیت نسبی‌اش بر خواهرخوانده‌های خود، التفاتی است که همزمان به شاخه‌ها و شعبه‌های متفاوت موضوع دارد. مثلاً ازیک سو گزارش‌ها و گفتگو‌هایی میدانی و رودررو دارد با مادرانی که در تربیت فرزندشان به ارزش‌های فردگرایانه التزام دارند، یا زن و مردی که ازدواج سفید را الگوی ارتباطی خود قرار داده‌اند، یا مسافران تاکسی که نظرشان را دراین باب گفته اند؛ از سوی دیگر به مطالعات نظری فلسفی و جامعه شناختی و اقتصادی و روان شناختی و سیاستگذاری و... التفات دارد.

افزون بر مقالات تحلیلی، با نمایندگانی از شاخه‌های گوناگون علمی نیز گفتگو‌های روشنگری ترتیب داده است. همزمان، از عرصه هنر و به روز‌های سینمایی و داستانی موضوع نیز غافل نیست و ظهور فردگرایی را در آثار تصویری و داستانی ایران معاصر هم رصد می‌کند. این فراگیری و گستردگی، اگرچه گاه ممکن است خواننده‌ای را دچار سرگردانی و بلکه اغتشاش کند، اما در نهایت، مجموعه‌ای هوشمند و هدفمند می‌سازد. لازم نیست تمام مطالب و مقالات یک نشریه، از حیث دقت و کیفیت در سطحی واحد باشند. در «اندیشه آینده»، هم مطالب موجه و مستحکم و متقن می‌توان یافت و هم مطالبی خالی از این صفات. آنچه مهم است تدارک یک بسته نسبتاً جامع رسانه‌ای درباب موضوعی مهم و مبتلا‌به برای ایران امروز است.

این نشریه در ساحت فرم نیز نوآوری‌های شجاعانه‌ای مرتکب شده است و مفهوم «تیتر» را که از اصلی‌ترین عناصر رسانه‌ای است تغییر داده و چیزی شبیه به «سوتیتر» یا «لید کوتاه» را جایگزین تیتر مطالب کرده است. چه بسا مخاطب «اندیشه آینده» حضور پررنگ و چشمگیر گرافیک را حضوری مبالغه آمیز و افراطی ارزیابی کند.