رقابت بر سر تعاملات دیپلماتیک در آفریقا؛ ثروتی عظیم در ابعاد مختلف

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: آفریقا از ظرفیت‌های بسیار بالایی در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برخوردار است. همین امر سبب شده که قدرت‌های بزرگ و صنعتی و نیمه صنعتی بر سر برقراری رابطه با کشور‌های این قاره رقابت جدیدی را با هم آغاز کنند. آفریقا برخلاف ظاهری که همیشه از آن نشان داده شده، یک منبع اقتصادی غنی به شمار می‌آید. این قاره دارای معادن بکری است که به بعضی از اقلام استخراجی آن حتی به رغم وجود معادن فراوان در کشورمان، نیازمند هستیم.

این ثروت در عرصه کشاورزی هم خود را نشان داده است. محصولاتی در آفریقا می‌رویند که در ایران کشت نمی‌شوند و خاص مناطق حاره‌ای هستند. ما مصرف‌کننده محصولاتی نظیر موز، کاکائو و نارگیل هستیم و ناگزیر باید آن را در بازار‌های جهانی پیدا کنیم. حال وجود این محصولات در آفریقا برای ایران با صرفه بیشتری همراه است.

آفریقا تنها کشور صادرکننده به ایران به حساب نمی‌آید، بلکه پذیرای صادرات کشور ما هم هست. با اینکه از میان ۵۴ کشور آفریقایی، تعداد زیادی از آن‌ها کمتر توسعه یافته هستند، اما کشور‌های بسیار ثروتمندی هم وجود دارند که می‌توانند پذیرای صادرات محصولات از مبدأ ایران باشند.

در این میان آنچه که اهمیت حضور در آفریقا را همچون حضور سایر ابرقدرت‌های جهان حائزاهمیت می‌کند، بعد سیاسی آن است. نقش کشور‌های آفریقایی در مجامع بین‌المللی از جمله همین موارد است؛ آفریقایی‌ها، یک سوم مجموع اعضای سازمان ملل متحد را تشکیل می‌دهند. آن‌ها حدود نیمی از اعضای غیرمتعهد‌ها را تشکیل می‌دهند. همچنین نیمی از کرسی‌های سازمان کنفرانس اسلامی به آنان تعلق دارد. این سازمان‌های بزرگ، می‌توانند در رأی گیری‌هایی که برای بسیاری از مسائل مهم انجام می‌شود، مفید واقع شوند. همکاری با کشور‌های آفریقایی که عضویت در سازمان‌های حقوق بشری، یونسکو، سازمان انرژی اتمی، ایکائو (سازمان بین‌المللی هوانوردی) و یونیسف را دارا هستند، از جمله مسائل حائز اهمیت است. از همه این‌ها گذشته نباید اهداف فرهنگی و دینی خود از برقراری رابطه با آفریقا را فراموش کنیم.

آفریقا بستر مناسبی برای دستیابی به این اهداف است. اساساً این قاره به مهد اسلام معروف است و نیمی از مساحت آفریقا در اختیار ۹۵ درصد جمعیت مسلمان قرار دارد. مسلمانانی که بسیار به ما علاقه‌مند هستند، می‌توانند در بسیاری از مسائل و عرصه‌های فرهنگی فعالیت کرده و زمینه‌های گسترش تعاملات فرهنگی را فراهم کنند.

سفر وزیر امور خارجه کشورمان، به منظور بازدید و رایزنی با تعدادی از مقامات کشور‌های آفریقایی می‌تواند زمینه ساز حضور پررنگ ایران در این قاره پرظرفیت شود. در جهانی که امریکایی‌ها و دیگر کشور‌های صنعتی سعی دارند که به صورت اختصاصی از منابع آفریقا به نفع سیاست‌های استعماری و استکباری بهره‌برداری کنند، تلاش ایران برای برقراری رابطه با کشور‌های مستقل این قاره ستودنی است.

سیاستی که در دولت‌های گذشته مغفول مانده بود، در دولت سیزدهم در اولویت اصلی مناسب خود قرار گرفت، چرا که به این واقعیت دست یافته‌ایم که نفوذ ما در بین مردم آفریقا بسیار زیاد است. آنان طرفدار ایرانی‌ها هستند، چراکه به‌خوبی می‌دانند که نژادپرست نیستیم و سابقه استعماری هم نداشته‌ایم و اتفاقاً یکی از دشمنان استعمار هم به شمار می‌آییم. متأسفانه دولت‌های قبلی از این فرصت استفاده نکردند و در بین راهبرد‌های سیاست خارجی خود، نقشی برای آفریقا قائل نبودند. اگر هم خواهان رابطه با این قاره بودند، بسیار محدود و تشریفاتی به آن پرداخته‌اند و راهبرد خود را در سیاست همکاری بیشتر با کشور‌های اسلامی و رونق بخشیدن به تبادلات اقتصادی تعریف نکرده بودند. حالا ما نمی‌خواهیم که فقط با دولت‌های محدود در ارتباط باشیم و راهبرد فعلی دولت سیزدهم تضمین کننده نیاز‌های کشور است. از همین رو مرحله جدیدی را در سیاست خارجی ایران کلید زده که به تدریج نتایج آن هم بروز و ظهور خواهد کرد.