عملکرد ۱۶ ساله نوسازی مسکن روستایی زیر ذره بین

به گزارش مجله خبری نگار، سال ۱۳۸۴ بود که طرح ویژه نوسازی و بهسازی مسکن روستایی فعالیت خود را با سهمیه نوسازی و بهسازی سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکونی آغاز کرد. در آن سال به هر واحد مسکونی تسهیلات ۵ میلیون تومانی تعلق می‌گرفت، تا زمینه نوسازی واحد‌ها به عنوان تسهیلات ساخت مهیا شود.

البته این شیوه ساخت به نوعی مشابه شیوه خودمالکی در واحد‌های مسکونی شهری است، زیرا زمین به عنوان مهمترین نهاده ساخت توسط خود روستاییان تامین می‌شده است.

*جزئیات آماری از ساخت مسکن روستایی

اکنون با گذشت ۱۶ سال از طرح نوسازی و بهسازی مسکن روستایی، بر اساس آخرین آمار از ۳ میلیون ۱۶۰ هزار ۴۴۵ سهمیه تخصیصی، ۲ میلیون و ۹۴۳ هزار ۵۳۲ سهمیه به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به عنوان مجری این طرح ابلاغ شده است.

جزئیات آماری عملکرد بنیاد مسکن بیانگر آن است که از تعداد مذکور سهمیه ابلاغی بنیاد مسکن تا کنون برای ۲ میلیون ۷۱ هزار ۱۱۷ واحد مسکونی اقدام به عقد قرار داد کرده و از این تعداد زمینه اجرای پی‌سازی ۲ میلیون ۲۵ هزار ۹۱۶ واحد مسکونی را مهیا کرده است.

بر این اساس تا کنون ۱ میلیون و ۹۸۱ هزار و ۸۲۱ واحد مسکونی نیز به مرحله سقف رسیده و در نهایت ۱ میلیون و ۹۳۱ هزار و ۱۸۵ واحد مسکونی روستایی به طور کامل نوسازی و بهسازی شده است.

آمار عملکرد سالانه بر اساس به روز‌ترین آمار تنها تا سال ۱۴۰۰ ادامه پیدا کرده و به دلیلی صادر نشدن مجوز تضمین نرخ سود و اصل این تسهیلات در سال ۱۴۰۱ توسط سازمان برنامه و بودجه شاهد توقف روند ساخت واحد‌های مسکن روستایی هستیم.

متاسفانه توقف مقطعی و سالانه طرح نوسازی و بهسازی واحد‌های مسکونی روستایی تنها متعلق به سال ۱۴۰۱ نیست و در دولت روحانی نیز طی دو مقطع یعنی سال ۱۳۹۲ و سال ۱۳۹۴ نیز شاهد توقف ساخت مسکن روستایی در کشور بودیم.

مجموع اعتبارات اختصاص یافته در قالب تسهیلات ساخت مسکن به متقاضیان مسکن روستایی تا کنون معادل ۳۰ هزار ۶۵ میلیون تومان برآورد می‌شود؛ که از هر فقره تسهیلات ۵ میلیون تومانی در سال ۱۳۸۴ آغاز شده و تا تسهیلات ۱۰۰ میلیون تومانی سال ۱۴۰۰ ادامه یافته است.

نکته قابل توجه در واکاوی آماری مسکن روستایی جایی است که بیشتر رکورد نوسازی و بهسازی مسکن روستایی طی یک سال شکسته شده است. بر این اساس در سال ۱۳۸۹ شاهد تکمیل ساخت ۳۲۵ هزار ۷۷۴ واحد مسکونی روستایی در قالب این طرح بودیم که بیشترین میزان طی ۱۶ سال گذشته تلقی می‌شود.

از سوی دیگر فارغ از آمار صفر بودن ساخت مسکن طی سه سال ۱۳۹۲، ۱۳۹۴ و ۱۴۰۱، کمترین میزان ساخت واحد‌های مسکونی طی ۱۶ سال گذشته مرتبط با سال ۱۴۰۰ است که تنها ۳۱ هزار ۷۹۸ واحد مسکونی به اتمام رسید.

*اهمیت تکمیل نوسازی و بهسازی بافت روستایی فرسوده

نوسازی و بهسازی بافت مسکونی روستایی در کشور یکی از واجبات زندگی مردم به حساب می‌آید، زیرا واحد‌های فرسوده به خصوص در بافت روستایی یک مکان غیرایمن در مقابل بلایای طبیعی نظیر سیل، زلزله و سایر بلایا به حساب می‌آید و می‌تواند تلفات ناشی از این مسئله را دو چندان کند.

بر همین اساس در یکی از آخرین زمین‌لرزه‌های نسبتا بزرگ کشور که ۲۹ بهمن ماه سال ۱۳۹۹ با شدت ۵.۶ ریشتر، بخشی از استان کهگیلویه و بویر احمد را تحت تاثیر قرارداد، ۱۲۰۰ واحد مسکونی تخریب شد و ۳۰۰۰ واحد مسکونی روستایی دیگر نیاز به تعمیر پیدا کرد.

متاسفانه تخریب واحد‌های مسکونی روستایی فرسوده تنها به استان کهگیلویه و بویر احمد خلاصه نمی‌شود و بر اساس اعلام رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، در حال حاضر ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکن روستایی در کشور نیاز فوری به بهسازی و نوسازی دارند. به عبارت دیگر ۲ میلیون ۵۰۰ هزار واحد مسکونی در خطر تخریب بر اثر زلزله هستند.

اگر فرض کنیم، هر یک از این خانه‌های فرسوده ۱ خانوار ساکن داشته باشد و بعد خانوار براساس نتایج آخرین سرشماری نفوس و مسکن برای خانوار‌های روستایی ۳.۴ در نظر گرفته شود، ۸.۵ میلیون نفر معادل ۴۱ درصد از جمعیت روستایی کل کشور در واحد‌های مسکونی فرسوده ساکن هستند و در صورت وقوع بلایای طبیعی ممکن است، دچار خسارت جبران ناپذیر جانی و مالی شوند.

*لزوم سرعت گرفتن روند ساخت مسکن روستایی

با توجه به شرایط پیچیده حضور ۲.۵ میلیون واحد مسکونی روستایی فرسوده در کشور، به نظر می‌رسد، نوسازی و بهسازی مسکن روستایی در کشور باید بیشتر از گذشته سرعت بگیرد و از این طریق زمینه کاهش ریسک بالای طبیعی در کشور ایجاد شود.

به عبارت دیگر سال ۱۴۰۱ نه تنها نباید شاهد توقف ساخت مسکن روستایی در کشور باشیم، بلکه روند ساخت این واحد‌های مسکونی باید پرقدرت‌تر از سال‌های گذشته ادامه یابد.