هنر نقش دوزی
مجله خبری-سبک زندگی نگار: نقش دوزی را میتوانیم یکی از هنرهای رودوزی معرفی کنیم که از قدیم تا به امروز در هنرهای باستانی ایران وجود داشته و هنوز هم در برخی از مناطق به چشم میخورد. هنرمندان نقش دوزی برای اینکه بتوانند این هنر را روی پارچه پیاده کنند، از نخهای ابریشمی و پشمی استفاده میکردند.
آنها با استفاده از این نوع نخ ها، سعی میکردن که انواع و اقسام طرح و نقشهای مورد نظرشان را با دوختهای مختلف، بر روی پارچه پیاده کنند. عموما نقش دوزی روی پارچه به گونهای انجام میشود که خود پارچه دیده نمیشود و هر چیزی که شما میبینید، نقشهایی است که با انواع نخهای مختلف و سوزنهای ریز و درشت دوخته شده است.
عکسهای نقش دوزی
اگر بخواهیم حالتهای امروزی نقش دوزی را برای شما در یک مثال ملموستر توصیف کنیم، میتوانیم کوبلن دوزیهای مختلف بر روی طرحهای آماده را معرفی نماییم. البته که طرحهای کوبلن از پیش مشخص هستند، اما طرحهای نقش دوزی عموما توسط خود هنرمند انتخاب میشوند و بر روی پارچه پیاده میشوند.
قدیمیترین محصولاتی که آثار نقش دوزی بر روی آنها مشاهده میشوند را به دورهی سلجوقیان نسبت داده اند. خیلیها معتقدند که این هنر در زمان قبل از سلجوقیان نیز وجود داشته، اما به هر مستندات واقعی، مربوط به همین دوره است و از ماقبل این دوره، چیزی در دسترس نیست.
مغولیان و تیموریان، آن طور که باید به این هنر نپرداختند و مانند هر هنری دیگری صفویان را میتوانیم دوران اوج نقش دوزی بر روی پارچهها معرفی نماییم. البته پارچهها و رودوزیهای مختلفی را هم از دوران قاجار میتوانید در موزههای مختلف دنیا و حتی موزهی تهران مشاهده نمایید.
این آثار نشان دهندهی این موضوع هستند که نقش دوزی و یا رودوزی، یکی از هنرهای اصیل و پرکاربرد ایرانی است که از قدیم تا به امروز بر روی انواع پارچهها به سبکهای مختلفی اجرا میشده. برای آشنایی با هنر نقش دوزی ابتدا شما نیاز دارید بدانید که این کار با چه لوازمی، چگونه و بر روی چه نوع پارچههایی انجام میشود. در ادامه به بررسی ابعاد مختلف هنر نقش دوزی بر روی انواع پارچهها خواهیم پرداخت. از این رو پیشنهاد میکنیم که برای آشنایی بیشتر با این هنر، تا انتهای مقاله ما را همراهی نمایید.
عکسهای نقش دوزی
• پارچه بافت ساده؛ عموما سعی میکنند که رنگهای این پارچهها دارای زمینههای کرم روشن و یا تیرهی تیره باشند.
• نخهای ابریشمی و پشمی
• سوزنهای مختلف در شمارههای متفاوت از نوع کوتاه و بلند و قیچی
طرحهای اجرایی در نقش دوزی
عموما برای نقش دوزی میتوانند از نقوش مختلفی استفاده کنند و این موضوع کاملا به سلیقهی خود هنرمند ربط پیدا میکند با این حال از معروفترین نقوش رسم شده بر روی پارچههای تحت نقش دوزی میتوانیم به مواردی همچون گل و بوته، گل و مرغ، حیوانات، بته جقههای مختلف، گلهای پنج پر و هشت پر، نقوش هندسی، محرماتی، راست و کج، بازوبند، بند رومی، شمسهای، گلهای شاه عباسی ایکاتی، ترنجی، سرترنجی و نیم ترنجی، تاجی، افسری و گلهای جناغی حاشیهای و ... اشاره کنیم.
کاربرد نقش دوزی
از نقش دوزی استفادههای زیادی میتوان کرد. این هنر خصوصا بر روی پارچه میتواند کاربردهای فراوانی داشته باشد. مثلا در قدیم برای تزیین شلوار زنان، پرده، بقچه، سوزنی، سجاده، شال کمری، کمربند، بند ساعت، جلد قرآن، سمبوسه، مچ پیچ، روکرسی، رومیزی، تابلو، روجلد، کوسن، رومبلی از این نقش دوزیهای استفاده میکردند.
اما حالا اصالت این هنر به جایی رسیده که شما میتوانید انواع تابلوهای نقش دوزی شده را به عنوان یک هنر اصیل ایرانی بر روی دیوار خانه تان نصب نمایید و از دیدن آن نهایت لذت را ببرید. البته حالا خیلی از نقش دوزیها به کمک دستگاههای مختلف انجام میشود، اما اصالت این هنر نیز مانند هر هنر دستی دیگری به این است که با دست اجرا شود.
عکس نقش دوزی
ابتدا شما به یک طرح نیاز دارید. طرح را بر روی کاغذ پیاده کنید و آن را با شابلون و یا هر چیز دیگری به پارچه انتقال دهید. حواستان باشد که نقوش طرح باید دقیق بر روی پارچه پیاده شوند و ابعاد در تقارن و تناسب درستی در یکدیگر قرار گیرند. پس از اینکه طرح را به پارچه منتقل کردید، با استفاده از سوزن و نخهای مختلف از جنس ابریشم و یا پشم، شروع به دوختن کنید.
ابتدا خطوط اصلی را بکشید و در نهایت به ریزه کاریهای طرح بپردازید. در هنر اصیل نقش دوزی دوختها همیشه باید به صورت مورب و ساده باشند و در بعضی از دوختهای نقش، وسط حاشیهها و پرچمهای گل میتوانید از نخ گلابتون استفاده کنید. با این حال اگر قصد دارید که تنوعی در دوختها ایجاد کنید و بانواع دوختها وارد هستید، میتوانید از انواع دوختها برای اجرای نقش دوزی استفاده نمایید. البته در این صورت دیگر این هنر، نقش دوزی قدیمی و اصیل نخواهد شد و ورژن جدیدی از این هنر را ایجاد خواهد کرد.
برای اجرای نقش دوزی حتما به این نکته دقت کنید که دوختها خیلی سفت نشوند که پارچه در قسمت دوخت جمع شود و خیلی هم سست نباشد که کلا شکل طرح را به هم بریزد، دوختها باید محکم و صحیح زده شوند و نقشها باید با دقت بر روی پارچه خوابیده باشند. در نهایت شما میتوانید در تمام موزههای جهان و ایران، به خصوص موزه هنرهای تزئینی تهران، انواع نقش دوزی را مشاهده نمایید که از تاریخهای مختلف برای آیندگان به یادگار مانده اند.
آشنایی با ابعاد مختلف نقش دوزی