دیابت؛ بیماری به شیرینی قند و به تلخی قطع عضو

به گزارش مجله خبری نگار، گزارش‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حاکی از آن است که در ایران ۱۱ درصد افراد بالای ۲۵ سال به دیابت مبتلا هستند که معادل ۵.۵ میلیون نفر در کشور است و البته شیوع این بیماری در کشور روند افزایشی دارد.

بر اساس آمار‌های منتشره شده فدراسیون جهانی دیابت، شیوع دیابت نوع ۱ و ۲ رو به افزایش است، به طوری که تعداد افراد مبتلا به دیابت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا که ایران نیز در همین منطقه واقع شده، تا سال ۲۰۴۰ دو برابر افزایش خواهد یافت؛ یعنی از ۳۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر امروز به ۷۲ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر خواهد رسید.

در حال حاضر بیش از نیم میلیون کودک و نوجوان تا ۱۴ سال در جهان به دیابت نوع یک، ۴۱۵ میلیون نفر از بزرگسالان ۲۰ تا ۷۹ سال، ۳۱۸ میلیون نفر پیش دیابت یا دچار اختلال تحمل گلوکز مبتلا به دیابت هستند و در سال ۲۰۱۵ میلادی پنج میلیون نفر در اثر دیابت فوت کردند. تا سال ۲۰۴۰، جمعیت دیابتی‌ها به ۶۴۳ میلیون نفر خواهد رسید.

هزینه سالانه دیابت، حدود ۶۷۳ میلیارد دلار برآورد می‌شود، یعنی ۱۲ درصد بودجه ملی بهداشت صرف درمان دیابت و عوارض آن می‌شود.

به گفته پزشکان، دیابت، از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیستی است که به علت کمبود یا نبود انسولین و یا اشکال در کارکرد آن در فرد ایجاد می‌شود، این بیماری توانایی تولید هورمون انسولین در بدن را از بین می‌برد یا بدن را در برابر انسولین مقاوم می‌سازد و انسولین تولیدی عملکرد طبیعی خود را به خوبی انجام نمی‌دهد.

آنان بر این باورند دیابت به سه نوع دیابت نوع یک با عامل توقف تولید انسولین، دیابت نوع ۲ با عامل مقاومت نسبت به انسولین و دیابت حاملگی تقسیم می‌شود و در دیابت نوع یک سلول‌های بتای پانکراس تخریب و تولید انسولین متوقف می‌شود که این نوع بیشتر در کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد. دیابت نوع ۲ نوعی از این بیماری است که بیش از ۸۵ درصد بیماران را در بر می‌گیرد و اغلب بیماران، افرادی دارای وزن زیاد و فعالیت بدنی اندک هستند که اختلال اصلی در این بیماری کمبود تولید انسولین و یا مقاومت نسبت به آن است و دیابت بارداری نوعی دیگر از این بیماری است که در بانوان باردار ایجاد می‌شود، و به نوعی است که در دوران بارداری قند خون بالا رفته و باعث بروز مشکلاتی بر جنین و مادر می‌شود.

شیوه غلط زندگی امروز بشر که به نوعی تنبلی، کم تحرکی، تغذیه نامناسب، استعمال مواد دخانی و مخدر و به دنبال آن اضافه وزن و چاقی را به دنبال دارد از جمله عوامل مهم در ابتلا شدن به این بیماری و بیماری‌های دیگر است.

سالانه ۳۰۰ هزار نفر به تعداد دیابتی‌ها افزوده می‌شوند

اسدالله رجب رئیس انجمن دیابت ایران در این زمینه می‌گوید: ۲۰ درصد جمعیت بالای ۲۰ سال کشور مبتلا به دیابت نوع ۲ هستند و سالانه حدود ۳۰۰ هزار نفر به شمار دیابتی‌ها اضافه می‌شود. همچنین هر چه عمر متوسط ایرانیان بالاتر می‌رود، ابتلا به این بیماری نیز بیشتر می‌شود.

وی با اشاره به افزایش چهار برابری بیماران دیابتی کشور در ۲۵ سال گذشته، می‌افزاید: اگر بتوانیم این بیماری را به موقع شناسایی و درمان کنیم، هزینه‌های درمان آن نیز کاهش می‌یابد و توجه به پیشگیری در ابتلای افراد به این بیماری بسیار ضروری و با اهمیت است.

رجب اضافه می‌کند: چاقی و اضافه وزن، عوامل محیطی، نداشتن تحرک و تغذیه سالم از جمله عوامل ابتلا به بیماری دیابت است و ۸۰ درصد افرادی که دارای اضافه وزن و چاقی هستند، در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.

وی با بیان اینکه سبک زندگی غلط مردم باعث شیوع فراوان این بیماری شده است، اظهار می‌دارد: استفاده از غذا‌های فرآوری شده و استرس به دیابت نوع ۲ بیشتر دامن می‌زند و به مرور زمان همه اعضای بدن را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

مردم سبک زندگی خود را تغییر دهند

رجب تصریح می‌کند: مردم باید سبک زندگی و تغذیه خود را تغییر دهند. در غیر این صورت در آینده‌ای نزدیک با بیماران دیابتی زیادی در کشور مواجه می‌شویم که هزینه‌های نظام سلامت و بهداشت و درمان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

وی با اشاره به اینکه امروزه شرایط مبتلایان به دیابت سخت‌تر شده است، تصریح می‌کند: در شرایط کنونی دیابتی‌ها همچون سایر افراد باید به تغذیه ایمن و سالم بیش از پیش توجه کنند. رعایت اصول تغذیه سالم بسیار کمک کننده بوده و لازم نیست مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌های دارویی را جزو تغذیه خود قرار دهند و باید بیشتر از مواد غذایی مفید استفاده کنند.

افشین استوار رئیس مرکز بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در این زمینه می‌گوید: در ایران نیز به علت تغییر سبک زندگی، افزایش چاقی و اضافه وزن و تغذیه نامناسب با افزایش روند ابتلا به دیابت مواجه هستیم، اما وزارت بهداشت در سند پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیر واگیر معتهد شده که از روند شیوع افزایشی این بیماری در کشور با ارائه خدمات با کیفیت پیشگیری کند.

وی ادامه می‌دهد: انسولین جایگاه ویژه‌ای برای بیماران دیابت دارد و لازم است بیمارانی که به این دارو نیاز دارند همیشه به این دارو دسترسی داشته باشند، اما متاسفانه در شرایط اپیدمی کووید۱۹ و تحریم‌ها در مقطعی با کمبود داروی حیاتی انسولین در کشور مواجه شدیم البته با اقدامات همکاران سازمان غذا و دارو تا حدی این مشکل کمتر شده است و امیدواریم این کمبود به طور کامل بر طرف شود. تلاش وزارت بهداشت این است که این دغدغه بیماران دیابت هر چه سریعتر بر طرف شود.

دیابت عامل اختلال جنسی

وی می‌گوید: دیابت یک بیماری خود ایمنی است، علت دقیق آن معلوم نیست، اما به عوامل ژنتیکی، فامیلی، سبک زندگی، تغذیه، اضافه وزن، سن و فشار خون و چربی خون ارتباط دارند، حدود ۹۰ درصد موارد ابتلا به دیابت از نوع دیابت نوع دو است.

استوار می‌افزاید: یکی از انواع عوارض دیابت کنترل نشده، اختلالات جنسی به خصوص در آقایان است به صورت اختلالات نعوظ و باروری در دیابت طولانی مدت رخ می‌دهد. زخم پای دیابتی و قطع عضو نیز از جدی‌ترین عوارض دیابت کنترل نشده است و در صورتی که درمان مناسب دریافت نشود این امکان وجود دارد که کوچکترین زخم به قطع عضو منجر شود.

وی تصریح می‌کند: در صورتی که قند خون بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشود، عوارض جدی مانند سکته قلبی و مغزی، اختلال در اعصاب محیطی، نارسایی کلیوی، اختلال شنوایی، زخم دیابتی، قطع عضو، افسردگی و زوال عقل (بیماری فراموشی) زندگی آنان را تهدید می‌کند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت می‌افزاید: هر چه تشخیص دیابت و آگاهی فرد به این بیماری زودتر باشد و اقدامات درمانی زودتر شروع شود احتمال بروز عوارض این بیماری کمتر می‌شود، میزان آگاهی بیماران از این بیماری در ایران از متوسط دنیا بیشتر است در دنیا حدود ۵۰ درصد بیماران دیابت از بیمای خود اطلاع دارند، اما در ایران ۷۵ درصد با این حال هنوز ۲۵ درصد مبتلایان به دیابت در ایران از بیماری خود خبر ندارند.

دیابت در زنان بیش از مردان

وی می‌گوید: شیوع ابتلا به کرونا در سنین بالای ۶۵ سال حدود دو برابر سنین کمتر از ۶۵ سال است. البته در سال‌های اخیر مسائلی مانند چاقی، اضافه وزن و تحرک ناکافی در افزایش شیوع دیابت در سنین پایین‌تر موثر بوده است. ضمن اینکه شیوع دیابت در زنان اندکی بیش از آقایان است به طوری که در ایران حدود ۱۰ درصد مردان و ۱۱.۵ درصد زنان به دیابت مبتلا هستند.

استوار تاکید می‌کند: در برنامه کنترل دیابت ایران، آموزش دانش آموزان درباره سبک زندگی، تغذیه مناسب و کنترل چاقی و اضافه وزن در دستور کار است، اما اپیدمی کرونا و غیر حضوری شدن مدارس تا حدی اجرای این برنامه را دچار وقفه کرده است، تغذیه نقش مهمی در کنترل و پیشگیری از دیابت به خصوص برای افراد پیش دیابتی دارند، این افراد باید مصرف کربوهیدرات‌ها را کم کنند، به جای گوشت قرمز بیشتر از گوشت سفید استفاده کنند و مصرف سبزی، میوه و غلات را بیشتر در برنامه غذایی خود داشته باشند و از روغن‌های سالم مثل روغن زیتون استفاده کنند.