تاثیرات فشار خون بر نارسایی این اندام‌ها را جدی بگیرید

فشار خون پایین اگرچه گاهی بی‌اهمیت تلقی می‌شود، اما در شرایط بحرانی می‌تواند به هیپوپرفیوژن و نارسایی اندام‌های حیاتی منجر شود. شواهد بالینی و داده‌های مراقبت ویژه نشان می‌دهد حتی افت‌های کوتاه‌مدت فشار خون خطر آسیب جدی به کلیه.

به گزارش مجله خبری نگار، فشار خون پایین یا هیپوتانسیون اغلب نادیده گرفته می‌شود، زیرا برخی افراد بدون علائم آشکار، مقادیر پایین‌تر را تحمل می‌کنند. با این حال، در بسیاری از شرایط، به ویژه در بیماری‌های بحرانی، تروما یا رویداد‌های پزشکی حاد، فشار خون پایین می‌تواند خطرناک باشد.

وقتی فشار خون بیش از حد کاهش یابد، خون غنی از اکسیژن به سختی به اندام‌های حیاتی می‌رسد و این می‌تواند منجر به آسیب سلولی، اختلال عملکرد اندام، هیپوکسی بافتی و حتی نارسایی اندام شود اگر به موقع درمان نشود. درک هیپوتانسیون شامل بررسی این است که چرا فشار خون کافی برای پرفیوژن (خون رسانی) مناسب اندام‌ها ضروری است، بدن چگونه برای حفظ جریان خون جبران می‌کند، کدام اندام‌ها آسیب پذیرتر هستند و چه اتفاقی می‌افتد وقتی این مکانیسم‌های جبرانی ناکام می‌مانند. تشخیص زودهنگام، پایش دقیق و درمان به موقع برای جلوگیری از عوارض جدی و تهدیدکننده حیات حیاتی است.

فشار خون و تأثیر سطح پایین براندام‌ها

فشار خون نیرویی است که خون بر دیواره رگ‌ها وارد می‌کند. این فشار به صورت سیستولیک/دیاستولیک (مثلاً ۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه) اندازه گیری می‌شود. با این حال، برای خون رسانی اندام ها، فشار شریانی میانگین یا MAP اهمیت بیشتری دارد.

وقتی MAP به کمتر از ۶۰ تا ۶۵ میلی متر جیوه برسد، خون رسانی ناکافی می‌شود و اندام‌ها دیگر اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کنند. در این حالت متابولیسم سلولی مختل شده و منجر به آسیب یا مرگ سلول‌ها می‌شود. حتی اگر فشار سیستولیک یا دیاستولیک کمی پایین باشد، هیپوتانسیون طولانی مدت می‌تواند آسیب تجمعی به اندام‌ها وارد کند، زیرا آن‌ها به شدت به اکسیژن حساس هستند.

چگونه فشار خون پایین منجر به نارسایی اندام می‌شود

مطالعه‌ای در Journal of Anesthesia, Analgesia and Critical Care (۲۰۲۲) نشان داد که هیپوتانسیون شریانی در طول جراحی و در بخش مراقبت‌های ویژه می‌تواند به طور قابل توجهی بر نتایج بیماران اثر بگذارد. حفظ فشار خون کافی برای خون رسانی اندام‌ها حیاتی است، زیرا افت فشار می‌تواند به هیپوپرفیوژن و در نهایت اختلال یا نارسایی اندام منجر شود.

مکانیسم‌های جبرانی بدن:

- افزایش ضربان قلب برای حفظ برون ده قلبی

- تنگی عروق محیطی برای هدایت خون به اندام‌های حیاتی مانند مغز و قلب

وقتی هیپوتانسیون شدید یا طولانی شود، این مکانیسم‌ها ناکافی می‌شوند و اندام‌ها دچار هیپوپرفیوژن و کمبود اکسیژن می‌گردند. این وضعیت تولید انرژی سلولی را مختل کرده و به آپوپتوز، نکروز و در نهایت نارسایی اندام منجر می‌شود.

آسیب پذیری اندام‌ها

کلیه ها:نیازمند جریان خون مداوم هستند؛ کاهش پرفیوژن می‌تواند به آسیب کلیوی حاد منجر شود.

- کبد:کاهش جریان شریان کبدی و ورید باب می‌تواند باعث هپاتیت ایسکمیک یا کبد شوکی شود.

- مغز:کاهش پرفیوژن مغزی می‌تواند موجب گیجی، سنکوپ یا کما شود.

- قلب: کاهش خون رسانی کرونری خطر ایسکمی و آریتمی را افزایش می‌دهد.

حتی دوره‌های کوتاه هیپوتانسیون شدید می‌تواند آسیب غیرقابل برگشت ایجاد کند، به ویژه در اندام‌های حساس مانند کلیه و مغز.

نقش شدت و مدت زمان

- شدت:هرچه فشار خون پایین‌تر باشد، خطر هیپوپرفیوژن بیشتر است. MAP زیر ۶۰ یا فشار سیستولیک زیر ۹۰ میلی متر جیوه در مراقبت‌های ویژه خطرناک محسوب می‌شود.

- مدت زمان:هیپوتانسیون متوسط اگر ساعت‌ها ادامه یابد می‌تواند آسیب زا باشد. افت‌های کوتاه بهتر تحمل می‌شوند.

- ترکیب دو عامل: افت شدید و کوتاه مدت می‌تواند به اندازه افت متوسط و طولانی مدت آسیب زا باشد.