روان اجتماعی هدف سنگ‌های رسانه

به گزارش مجله خبری نگار، نماد‌های هویت ملی فقط نشانه‌های فرهنگی یا تاریخی نیستند؛ از دیدگاه روان‌شناسی، آنها بخشی از سازوکار‌های بنیادین مغز و روان برای «معنا دادن به خود» و «احساس تعلق» هستند. این نماد‌ها (پرچم، زبان، آیین‌ها، اسطوره‌ها، موسیقی ملی و آثار تاریخی) به‌گونه‌ای عمل می‌کنند که امنیت روانی، انسجام اجتماعی و عزت‌نفس جمعی را تقویت می‌کنند. در برنامه «بازمانده» با اجرای سیامک انصاری و مهران غفوریان، از شرکت کنندگان خواسته شد با پرتاب سنگ، پازلی را هدف بگیرند و تخریب کنند که بر روی آن نقش‌هایی برگرفته از عناصر هویت ایرانی، از جمله سرستون‌های تخت جمشید و نماد اسطوره‌ای درفش کاویانی و شیردال دیده می‌شود. این بخش با واکنش تندی در فضای مجازی مواجه شده است. اما از منظر روان‌شناختی آن‌چه در آیتم به سمت آن سنگ پرتاب می‌کنید، سِپَرِ روان جمعی ماست. در ادامه نکاتی در همین باره مطرح خواهد شد.

​​​​​​​

نماد‌های هویت‌ملی چگونه در روان انسان عمل می‌کنند؟

۱ ایجاد حس تعلق|یکی از بنیادی‌ترین نیاز‌های انسانی (طبق نظریه مازلو و نظریات وابستگی)، احساس عضویت در یک گروه پایدار است. نماد‌های ملی، «ما» را تعریف می‌کنند و فرد را از «تنها بودن» نجات می‌دهند.

۲ شکل‌دهی به هویت فردی و اجتماعی|طبق نظریه اریکسون و نظریه هویت اجتماعی تاجفل، بخشی از هویت هر فرد بر عضویت در گروه‌های بزرگ مثل ملت شکل می‌گیرد. نماد‌های ملی «چارچوبی» می‌دهند که فرد بتواند خودش را در آن تعریف کند.

۳ کاهش اضطراب وجودی|نظریه «مدیریت وحشت» نشان می‌دهد که فرهنگ و نماد‌های ملی به انسان حس «پیوستن به چیزی بزرگ‌تر از خود» می‌دهد و از اضطراب‌های وجودی می‌کاهد.

۴ تنظیم هیجان و معنابخشی|آیین‌های ملی، موسیقی، رقص‌ها و مراسم جمعی، مدار‌های عصبی مربوط به همدلی، برانگیختگی مثبت و انسجام را فعال می‌کنند. این امر در دوره‌های بحران (جنگ، بلایای طبیعی و ناآرامی‌ها) نقش حیاتی دارد.

تأثیر نماد‌های ملی بر سلامت روان اجتماعی

۱ انسجام اجتماعی|نماد‌های مشترک، احساس وحدت ایجاد می‌کنند. جامعه‌ای با نماد‌های قوی، اختلافات داخلی کمتری تجربه می‌کند.

۲ افزایش اعتماد اجتماعی|وقتی مردم یک هویت مشترک قوی می‌بینند، همکاری، نوع‌دوستی و حمایت از یکدیگر افزایش می‌یابد.

۳ کاهش تعارضات هویتی و قطبی‌سازی|نماد‌های مشترک، مانند «چتر روانی» عمل می‌کنند و شکاف‌های قومی، مذهبی و طبقاتی را تعدیل می‌کنند.

۴ تقویت سرمایه اجتماعی|ارزش‌های مشترک و نماد‌های فرهنگی، سرمایه اجتماعی تولید می‌کنند که یکی از پیش‌بینی‌کننده‌های قوی توسعه پایدار و سلامت جمعی است.

وقتی نماد‌های هویت ملی ضعیف شود، چه اتفاقی می‌افتد؟

ظهور سردرگمی هویتی در نسل‌ها، افزایش اضطراب و افسردگی جمعی، کاهش تاب‌آوری روانی در بحران‌ها، بی‌اعتمادی اجتماعی و قطبی‌سازی، احساس پوچی و گسست فرهنگی، کوچ روانی حتی قبل از مهاجرت واقعی در نهایت نماد‌های ملی برای روان انسان، همان کاری را می‌کنند که سقف برای خانه: حمایت، امنیت، انسجام و معنا. از منظر روان‌شناسی، این نماد‌ها موجب افزایش عزت نفس فردی، تقویت تاب‌آوری، کاهش اضطراب وجودی، ایجاد همبستگی و اعتماد اجتماعی و پیشگیری از فروپاشی هویتی می‌شوند.

منبع: خراسان-دکتر پرستو امیری | متخصص روان شناسی سلامت