توجه به نشانه‌های هشداردهنده = پیشگیری از بسیاری از خودکشی‌ها

به گزارش مجله خبری نگار،دکتر نوذر نخعی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان ۲۰ شهریور در این کارگاه با اشاره به اینکه ساعت طلایی تولد، زمان ریل‌گذاری افکار و رفتار‌های ما انسان‌هاست، گفت: از دقایق اول تولد ۹ مرحله باید طی شود تا شخصیت فرد کنترل شود، یکی از مراحل حساس این است که ۵ دقیقه بعد ازتولد باید نوزاد با بدن مادر تماس داشته باشد، زیرا خودتنظیمی بدن در ساعت اول تولد رخ می‌دهد که باهمین تماس پوست به پوست با مادر اتفاق می‌افتد.

وی افزود: در حالی که در اغلب کشور‌های توسعه یافته تاکید زیادی روی ساعت طلایی تولد شده، چند ماه قبل در کرمان در جامعه آماری از والدین ۱۰۰ کودک سوال کردیم که تنها برای یک کودک این مسئله رعایت شده بود.

نخعی تصریح کرد: محبت به کودک، نوازش و بوسیدن بچه و روی پا خواباندن کودک، قلقلک دادن، کمک زیادی می‌کند به ساختنن شخصیت کودک می‌کند.

وی ضمن تاکید بر اینکه تماس مادر با کودک باید زیاد باشد، در ادامه به اهمیت دوران نوزادی بر سرنوشت و بزرگسالی افراد اشاره کرد و گفت: انجمن متخصصان آمریکا، برای جلوگیری از آسیب‌های بزرگسالی، توصیه می‌کند کودک در بچگی از محبت مادر سیراب شود.

این استاد پزشکی اجتماعی بیان کرد: امروزه مراقبت مادری درجامعه‌ای مانند ایران که سنت‌های بسیار زیبای ایرانی و اسلامی در برخورد با نوزاد دارد، کمتر از گذشته است در حالی که بیش از ۶۰۰۰ مقاله جهانی درباره مضرات کاهش محبت مادری داریم.

وی با اشاره به نقش محبت و بازی در رشد مغز کودک، اظهار کرد: بازی یعنی اگر بچه خندید باید با او بخندید و متقابل با بچه کار شود و به قول دانشمندان اجتماعی، بازی پیکاپو یا دالی موشه دنیا را تغییر می‌دهد.

نخعی گفت: احتمال آسیب‌های اجتماعی در نوجوان‌ها ۵۱ برابر بیشتر است چرا که رابطه مستقیمی بین تربیت کودکی و محبت والدین با بزه کار شدن نوجوان وجود دارد.

زینب سرحدی مدیر گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی بم نیز در ارتباط وبیناری با این کارگاه ضمن تاکید بر اهمیت تغییر نگاه به این پدیده پیچیده، شعار سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۶ روز جهانی پیشگیری از خودکشی را «تغییر روایت خودکشی» اعلام کرد.

وی با بیان اینکه خودکشی پدیده‌ای تک‌عاملی نیست و ابعاد گسترده‌ای دارد، اظهار کرد: تغییر روایت تنها با برگزاری جلسات و امور دستوری محقق نمی‌شود و صرفاً بر عهده نظام سلامت نیست. امید بستن به اینکه تنها نظام سلامت قادر به پیشگیری از خودکشی باشد، انتظاری نامعقول است.

پسرحدی تاکید کرد: بسیاری از سیاست‌گذاری‌ها و مداخلات موجود برای پیشگیری از خودکشی، با وجود اثربخشی، اغلب بدون در نظر گرفتن بافت، فرهنگ، شرایط زمانی و مکانی افراد بوده‌اند و به همین دلیل محکوم به شکست خواهند بود.

مدیر گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی بم بیان کرد: پیشگیری از خودکشی نیازمند تغییر روایت در سطح جامعه و فرد است و بخشی از این تغییر روایت شامل گوش دادن بدون قضاوت، همدلی، شفقت و مهربانی نسبت به درد و رنج خود و در عین حال حساس بودن به درد و رنج دیگری می‌شود. همچنین، دیالوگ و مفاهمه با دنیای درون و بیرون، گامی موثر در کاهش اختلالات روانی در جامعه است.

وی با اشاره به نقش دستگاه‌های مختلف از جمله آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها، مراکز جامع سلامت، شهرداری‌ها و ... در پیشگیری از خودکشی بیان کرد: با عملیاتی نمودن وظایف ذاتی هر دستگاه که در سند جامع پیشگیری از خودکشی تدوین شده، می‌توان نقش عمده‌ای در کاهش این پدیده ایفا کرد.

سرحدی در ادامه، به ارتباط بین مصرف الکل و خودکشی اشاره کرد و گفت: پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ۱۵ درصد افرادی که اقدام به خودکشی کرده‌اند، مصرف مداوم الکل داشته‌اند. بسیاری از جوانان به دلیل افسردگی حاد برای تجربه حال خوش به مصرف الکل روی می‌آورند، حال آنکه مصرف الکل باعث تقویت خلق غالب افراد می‌شود؛ یعنی اگر فرد افسرده باشد، مصرف الکل او را افسرده‌تر می‌کند و بالعکس. متأسفانه بسیاری از افراد جامعه از این مسئله بی‌اطلاع هستند.

وی تاکید کرد: بسیاری از خودکشی‌ها قابل پیشگیری هستند، به شرط آنکه به نشانه‌های هشداردهنده توجه شود. این نشانه‌ها عبارتند از افسردگی و غم‌زدگی، گسستگی در روابط صمیمانه شخصی، سابقه خودکشی در خانواده یا سابقه اقدام به خودکشی در فرد، انزوای اجتماعی، اعتیاد به الکل و مواد مخدر، فقر و محرومیت مزمن و بیکاری، رفتار‌های پرخاشگرانه در خانه یا محیط اجتماعی، خانواده متعارض و آشفته، صحبت مستقیم یا غیرمستقیم درباره خودکشی، نوشتن وصیت‌نامه و طرح‌ریزی قبلی، تغییرات ناگهانی در رفتار مانند بی‌قراری غیرعادی، ناآرامی یا انتقال از افسردگی به حالت خوشی و شادمانی که باعث پوشاندن حالات روانی اصلی می‌شود، بیماری‌های روانی، اختلال شخصیت، خودبیمارانگاری، از دست دادن همسر، والدین، فرزندان، نزدیکان و دوست صمیمی، سابقه بستری شدن در بیمارستان روانپزشکی، آزار و رنجیدگی از نوع غیرقابل تحمل برای فرد، بیماری مزمن جسمی.

مدیر گروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی بم گفت: با توجه به موارد فوق، می‌توان به بیماران یا افراد در معرض خطر کمک کرد تا از این اقدام مخرب جلوگیری شود.

، علیرضا مقدمی معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بم نیز در این کارگاه بر اهمیت اولویت دادن به پیشگیری از خودکشی و سلامت روان در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور تأکید کرد و خواستار اقدام جدی دولت‌ها در این زمینه شد.

وی توضیح داد: تغییر روایت، نیازمند حمایت از سیاست‌هایی است که سلامت روان را در اولویت قرار می‌دهند، دسترسی به مراقبت‌های لازم را افزایش می‌دهند و از افراد نیازمند به کمک، پشتیبانی می‌کنند.

مقدمی در بخش دیگری از سخنان خود به طیف فکری بین اندیشه خودکشی و اقدام به آن اشاره کرد و گفت: برخی افراد هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها قبل از اقدام به خودکشی به آن فکر و برنامه‌ریزی می‌کنند، در حالی که برخی دیگر به صورت تکانشی و بدون قصد قبلی دست به این کار می‌زنند.

وی در پایان به یک نکته کلیدی پرداخت و افزود: دلیل اینکه برخی افراد با وجود شرایط سخت و چالش‌برانگیز، اقدام به خودکشی نمی‌کنند، این است که از سلامت روانی بالایی برخوردارند، توانایی مدیریت افکار و هیجانات خود را دارند و مهارت‌های خودکنترلی و حل مسئله را به خوبی آموخته و به کار می‌گیرند.

سمانه سام‌نژاد رئیس شورای شهر بم نیز با تأکید بر اهمیت هم‌افزایی و مشارکت نهاد‌ها در این زمینه اظهار کرد: شورای شهر بم در کنار افرادی است که در جهت جلوگیری از خودکشی فعالیت می‌کنند. ما از سازمان‌ها و نهاد‌های متولی از جمله اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی و مددکاران اجتماعی انتظار داریم با هم‌افزایی تخصصی، برنامه‌های مشترک خود را برای ارتقاء فرهنگی شهر به شورا ارائه دهند تا ما حامی و پشتیبان این برنامه‌ها باشیم.

وی به ایجاد دو فضای جدید توسط شورای شهر بم اشاره کرد: با مصوبه شورای شهر، فضا‌هایی مانند پارک بانوان (برای فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و تفریحی) و فرهنگسرای بانو ایجاد شده‌اند. انتظار داریم بانوان فعال در این حوزه‌ها و سازمان‌ها برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی را به صورت مستمر در این مراکز برگزار کنند. این فضا‌هایی که شاید در بسیاری از شهر‌های دیگر برای برگزاری چنین مراسمی وجود نداشته باشد، فرصت‌های بی‌نظیری را در اختیار ما قرار داده است.

رئیس شورای شهر بم با تأکید بر نقش فضا‌های شهری در رفتار و روحیه شهروندان، به لزوم بازسازی روانی شهر پس از زلزله اشاره کرد: اگرچه ۲۲ سال از زلزله بم می‌گذرد و بازسازی فیزیکی شهر در جریان است، اما هنوز با مسائلی، چون آسفالت و بهسازی بوستان‌ها درگیر هستیم. این فضا‌ها باید متناسب با گروه‌های سنی و جامعه هدف، مانند سالمندان، نوجوانان و کودکان، بهسازی و مناسب‌سازی شوند.

سام‌نژاد به برگزاری همایش‌هایی برای کاهش تبعات اجتماعی زلزله اشاره کرد: ما همایش‌هایی با حضور اعضای نظام مهندسی کشور برگزار کردیم تا تأثیر مقاوم‌سازی در روح و روان مردم مورد مطالعه قرار گیرد. متأسفانه بازسازی روانی و اجتماعی شهر پس از زلزله مغفول مانده و نیاز به بررسی دقیق کارشناسان دارد و باید به مردم کمک کنیم تا به این خودباوری برسند، حتی با فضاسازی‌های هویتی که می‌تواند تأثیر عمیقی بر ذهن مردم بگذارد.

رئیس شورای شهر بم بر اهمیت مشارکت مردم در ساخت و بالندگی شهر تأکید کرد: یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ما، ایجاد مشارکت مردم در ساخت شهر است. این مشارکت نه فقط به معنای کمک فیزیکی، بلکه برگزاری پویش‌های مردمی مانند درختکاری و جشنواره‌های بومی محلی و ورزش‌های سنتی است که می‌تواند نشاط اجتماعی و تأثیر زیادی بر جوانان داشته باشد.

وی بر لزوم همکاری تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط تأکید کرد: ما می‌توانیم به صورت جداگانه نیز برنامه‌هایی را اجرا کنیم، اما نمی‌خواهیم کار‌ها پراکنده انجام شود. از تمام دستگاه‌ها می‌خواهیم برنامه‌های خود را در زمینه پیشگیری از خودکشی ارائه دهند تا با هم‌افزایی و یک برنامه منسجم و مطالعاتی پیش رویم. شورای شهر بم قاطعانه در کنار تمام سازمان‌ها و نهاد‌هایی است که در این حوزه فعالیت می‌کنند تا حتی یک مورد خودکشی کاهش یابد.

انتهای پیام