سهم کودک و نوجوان ایرانی از کتاب‌های منتشر شده در بهار ۱۴۰۴ تنها یک نسخه!

به گزارش مجله خبری نگار،دبیات کودک و نوجوان امروز، با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند، با این حال، همچنان به‌عنوان یکی از نقاط عطف ادبیات ایران پس از انقلاب به‌شمار می‌رود. رشد خیره‌کننده در حوزه تصویرگری کتاب کودک، درخشش نویسندگان ایرانی در جایزه‌های جهانی و... گواه این ادعاست.

در سال‌های گذشته کتاب کودک و نوجوان به عنوان یکی از بازار‌های جدی نشر در کشور توانسته تا حدودی مشکلات اقتصادی بازار نشر را جبران کند، با اینکه در نمایشگاه‌های کتاب و در بازار کتابفروشان ادبیات کودک و نوجوان گل سرسبد به شمار می‌رود، با این حال ناشران این عرصه چند سالی است که از تغییراتی که در آمار‌های نشر قابل مشاهده است و در درازمدت می‌تواند وضعیت متفاوتی از کتاب کودک و نوجوان را ترسیم کند، ابراز نگرانی کرده‌اند، یکی از این نگرانی‌ها که حالا دیگر به یک بحران تبدیل شده است، روند رو به رشد بازار ترجمه در مقابل تالیف است، که البته حجم قابل توجهی از علت‌های پدید آمدن این رخداد، وضعیت اقتصادی سال‌های اخیر نشر است.

از سوی دیگر آبرفت شمارگان و چاپ اولی‌ها نیز در سال‌های اخیر یکی از چالش‌های این حوزه به شمار می‌رود که می‌تواند وضعیت ادبیات کودک و نوجوان در سال‌های اخیر را دگرگون کند.

براساس آمار‌های نشر در سه ماهه نخست سال جاری، ۴ هزار و ۵۸۷ عنوان کتاب کودک و نوجوان منتشر شده است که از این میان، در حوزه کودک و نوجوان نیز ۲ هزار و ۷۷۹ عنوان کتاب تألیفی و یک‌هزار و ۷۹۹ عنوان ترجمه منتشر شده است، فاصله کتاب‌های ترجمه و تالیف در حوزه نوجوان کمتر از هزار نسخه است.

از میان کتاب‌های منتشر شده کودک و نوجوان در سه ماهه نخست سال جاری، ۲ هزار و ۲۲۹ عنوان چاپ اول و ۲ هزار و ۳۴۹ اثر تجدید چاپ بوده‌اند، به عبارت دیگر توجه ناشران هنوز هم به تجدید چاپ کتاب‌هایی بوده که تجربه خود را در بازار پس داده‌اند و انتشار آنها توجیه اقتصادی دارد.

در مجموع در حوزه کودک و نوجوان نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته با کاهش حدود ۵۰۰ کتاب در تعداد عناوین مواجه هستیم.

در این حوزه در بهار ۱۴۰۴، شش میلیون و یکصد و هجده هزار و دویست و پنجاه و دو نسخه کتاب منتشر شده است و میانگین شمارگان کتاب به یک‌هزار و ۳۳۶ عنوان رسیده است. چند نسخه کمتر از شمارگان کتاب‌های این حوزه در بهار سال گذشته.

حوزه کودک و نوجوان با بیشترین گردش مالی در بهار ۱۴۰۴ روبه‌رو بوده است، به‌طوری که ارزش ریالی کتاب‌های منتشرشده در بهار سال جاری در حوزه کودک و نوجوان، شش میلیارد و هشتصد و نود و هفت میلیون و چهارصد و نود و چهار هزار و هشتصد و سی و شش ریال بوده است که نسبت به بازه زمانی مشابه حدود یک میلیارد افزایش را نشان می‌دهد، میانگین قیمت کتاب نیز با ۴۱ درصد افزایش نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته به ۱۱۲ هزار تومان رسیده است.

بررسی قیمت کتاب‌های کودک و نوجوان، نشان می‌دهد که اگرچه میانگین قیمت کتاب‌های این حوزه نسبت به حوزه‌های دیگر از جمله ادبیات و کمک درسی پایین‌تر است، اما باید توجه داشت که کتاب‌های کودک و نوجوان معمولا با صفحات محدودتری منتشر می‌شوند و بررسی میانگین قیمت هر صفحه کتاب نشان می‌دهد که کتاب‌های حوزه کود و نوجوان گران‌ترین کتاب‌های منتشر شده در بهار ۱۴۰۴ هستند. چرا که عمده کتاب‌های این حوزه به صورت چاپ چهار رنگ و همراه با تصویری منتشر می‌شوند و این بر قیمت کتاب تاثیرگذار است.

بر اساس اعلام مدیرکل دفتر جمعیت، نیروی کار و اقتصاد خانوار مرکز آمار ایران، ۲۴ درصد جمعیت ایران را کودکان و نوجوانان زیر ۱۵ سال تشکیل می‌دهند، اگر جمعیت ایران را ۸۵ میلیون نفر در نظر بگیریم، ۲۴ درصد این ۸۵ میلیون کودک و نوجوان هستند، به عبارت دیگر ۲۰ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از جمعیت ایران را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند.

حال سوال اینجاست برای این ۲۰ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر چند نسخه کتاب منتشر شده است، آمار‌ها نشان می‌دهد که شمارگان کل کتاب‌های منتشر شده در بهار ۱۴۰۴، بیست و هفت میلیون و پانصد و پنجاه و دو هزار و پانصد و شصت و هفت نسخه بوده است، یعنی به ازای هر کودک و نوجوان ایرانی یک کتاب منتشر شده است. تجربه نشان می‌دهد با توجه به روند نزولی شمارگان کتاب در ایران سهم کودک و نوجوان ایرانی از بازار کتاب رو به کاهش گذاشته است.

امروز دیگر این باور که نشر کودک و نوجوان یکی از نقاط قوت نشر در ایران به شمار می‌رود، امری بدیع و اثبات شده است، برگزاری نخستین فلوشیپ نشر ایران با محوریت نشر کودک و نوجوان در ماه‌های گذشته و استقبال ناشران خارجی از این رویداد نیز خود گواه این مدعاست،، اما باید توجه داشته باشیم که آمار‌های نشر اگرچه با تردید‌هایی مواجه هستند،، اما نمایی هرچند ناواضح از وضعیت نشر را پیش چشم قرار می‌دهند، که می‌تواند در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های این حوزه موثر باشد، بنابراین توجه به همین کاهش‌ها و افزایش‌ها می‌تواند در زمان مناسب نشر را از آفت‌های احتمالی و آسیب‌ها نجات دهد.