نقشه کربلا برای جوانان امروزی

به گزارش مجله خبری نگار، میان صفحات کهنه روایت‌ها و گزارش‌های تاریخی، هنوز صدای «آه» بلند است. آهی که نه فقط ناله‌ای بر داغی سترگ، که روایتی زنده از حقیقتی تاریخی است. کتاب «آه» به قلم یاسین حجازی، بازخوانی‌ای از یکی از معتبرترین مقتل‌های شیعی، «نفس‌المهموم»، است؛ اما نه با زبان سخت دیروز، بلکه با واژگان روشن امروز.

این کتاب با مرگ معاویه آغاز می‌شود، آن نقطه‌ی عطفی که راه را برای سلطنت یزید هموار کرد؛ و تا بازگشت اسرای کربلا به مدینه، همان کاروان داغ‌دیده‌ای که روزگاری با آبرو و عزت از همان شهر راهی شده بود، ادامه می‌یابد.

یاسین حجازی در «آه» کوشیده تا تار و پود روایت نفس‌المهموم، نوشته‌ی شیخ عباس قمی، را از نو ببافد؛ کتابی که خود برگرفته از «دمع‌السجوم» میرزا ابوالقاسم شعرانی است. اما حجازی این بار با نثری روان و نزدیک به زبان امروز، نه تنها روایت را ساده‌تر کرده، بلکه آن را منسجم و پیوسته نیز ساخته است. دیگر خبری از پراکندگی شخصیت‌ها و روایت‌های گسسته نیست؛ واقعه عاشورا در این اثر، چون جریانی جاری، بی‌وقفه پیش می‌رود.

او در این بازنویسی، به تعبیر خودش، «مقتلی برای اهالی امروز» آفریده است. روایتی دقیق و در عین حال موجز، وفادار به اصل، اما آشنا با ذائقه و زبان نسل معاصر و همان‌طور که منتقد و مترجم حجت‌الله جودکی در گفت‌وگویی درمورد این کتاب گفته است: «اگر آقای حجازی به دیگر متون کلاسیک بپردازد و چنین کاری را درباره آنها هم انجام دهد، بسیار شایسته و قابل استفاده خواهد بود؛ به ویژه برای نسل فعلی. چون این نسل از کلماتی استفاده می‌کند که شاید برای ما غریب باشد و احتمالا کلمات و عباراتی را هم که در عصر قاجاریه به کار می‌رفته، نمی‌شناسد.»

در «آه»، هر آنچه در «نفس‌المهموم» می‌توانست مخاطب عام را گیج یا خسته کند، یا کنار گذاشته شده یا به زبان روشن امروز ترجمه شده است. شعر‌هایی که بدون ترجمه رها شده بودند، حالا معنا دارند. توضیحاتی که صرفاً به کار اهل تحقیق می‌آمد، خلاصه شده‌اند.

یاسین حجازی در برابر روضه‌خوانی‌های تحریف‌شده و نوحه‌هایی که گاه بی‌پشتوانه در فضا رها می‌شوند، دست به کار مهمی زده است: بازسازی مستندِ عاشورا.

در «آه» حتی نقشه‌ای از کربلا وجود دارد؛ جزئی کوچک، اما مهم، که به خواننده کمک می‌کند تا بهتر فضای حادثه را تصور کند. در کنار آن، واژه‌نامه‌ای از کلمات دشوار هم آمده که مسیر فهم را هموار می‌کند.

اهمیت بازنویسی «نفس‌المهموم» از آنجاست که این اثر، با تمام غنای تاریخی‌اش، به دلیل رسم‌الخط کهنه و نثر دشوارش، برای مخاطب امروز دست‌نیافتنی بود. یاسین حجازی با درک این شکاف، دست به کاری زده که فراتر از ویرایش ساده است؛ او روایتی را بازآفرینی کرده، بی‌آنکه به خط و حقیقت خیانت کند.

در عصری که تحریف، ناخواسته یا عامدانه، به روایت‌های عاشورا راه یافته است، کتاب «آه» چراغی است برای بازگشت به ریشه. چراغی که در پیچ‌وخم‌های تاریخی، راه را به‌سوی حقیقت می‌تاباند.

این کتاب نه فقط برای محققان و پژوهشگران، که برای هر دل‌داده‌ای به کربلا و حقیقت عاشورا، خواندنی است. آن‌چنان‌که حجازی نشان داده است، روایت عاشورا اگر به زبان مردم امروز بازگو شود، همچنان می‌تواند بگریاند، بیندیشاند و بیدار کند.

در ادامه خوانش بخشی از این کتاب توسط نویسنده‌اش را می‌بینید: