۱۲ فروردین؛ از انقلاب اسلامی تا جمهوری اسلامی

به گزارش مجله خبری نگار، ۱۲ فروردین ۱۳۵۸، نه‌تنها یک روز تاریخی، بلکه تجلی اراده ملت ایران در تعیین سرنوشت خود بود. در این روز، مردم ایران با مشارکتی بی‌سابقه و بیش از ۹۸ درصد آرا، به تأسیس نظام جمهوری اسلامی رأی دادند و برای نخستین بار در تاریخ این کشور، حکومتی بر مبنای رأی مستقیم مردم شکل گرفت.

این روز، که امام خمینی (ره) آن را «روز عید ملت ایران» نامیدند، نقطه‌ای تعیین‌کننده در مسیر استقلال و حاکمیت ملی بود. ایشان در پیام خود چنین فرمودند: «صبحگاه ۱۲ فروردین- که روز نخستین حکومت الله است- از بزرگترین اعیاد مذهبی‏ و ملی ماست. ملت ما باید این روز را عید بگیرند و زنده نگه دارند. روزی که کنگره ‏های قصر ۲۵۰۰ سال حکومت طاغوتی فرو ریخت، و سلطه شیطانی برای همیشه رخت بربست و حکومت مستضعفین که حکومت خداست به جای آن نشست.»

این رویداد، به گونه‌ای در تاریخ این کشور بی سابقه بود که حضرت امام خمینی (ره) فرمودند: «به دنیا اعلام می‏‌کنم که در تاریخ ایران چنین رفراندمی سابقه ندارد، که سرتاسر مملکت با شوق و شعف و عشق و علاقه به صندوق‌ها هجوم آورده و رأی مثبت خود را در آن ریخته و رژیم طاغوتی را برای همیشه در زباله دان تاریخ دفن کنند.»

البته این همه‌پرسی، نه تنها در تاریخ این کشور، بلکه در تاریخ انقلاب‌های بزرگ جهان نیز بی سابقه بود که مردم بلافاصله پس از پیروزی، نوع حکومت را از طریق رأی‌گیری مستقیم تعیین کردند؛ «در این دویست سال اخیر - که سال‌های انقلاب‌های بزرگ است - در هیچ انقلابی چنین اتفاقی نیفتاده است که با این فاصله‌ی کم، نظام جدید به وسیله‌ی خود مردم، نه به وسیله‌ی یک عامل دیگر، تعیین شود.» ۱۳۹۰/۰۷/۲۰

قیاس همه‌پرسی جمهوری اسلامی با انقلاب‌های بزرگ

«انقلاب فرانسه در دو قرن قبل، انقلاب روسیه‌ی شوروی در یک قرن قبل و انقلاب‌هایی که به شکل کودتا و امثال آن به وجود آمدند، حقوق مردم را پایمال کردند، دمکراسی‌ها را متوقّف کرده و آرای مردم را به‌کلّی نادیده گرفتند.» ۱۳۸۱/۱۰/۱۹

در انقلاب فرانسه (۱۷۸۹) و انقلاب روسیه (۱۹۱۷)، تغییر رژیم‌ها بدون مراجعه مستقیم به آرای عمومی رخ داد. در فرانسه، جمهوری‌خواهی پس از سال‌ها جنگ داخلی و نزاع‌های حزبی شکل گرفت و در روسیه نیز، بلشویک‌ها بدون برگزاری رفراندوم، حکومت تزاری را سرنگون و نظام کمونیستی را حاکم کردند. اما انقلاب اسلامی ایران، برخلاف این الگو‌های تاریخی، تنها ۵۰ روز پس از پیروزی، با مراجعه مستقیم به رأی مردم، ساختار سیاسی جدید خود را تعیین کرد.

فواد ایزدی تحلیلگر مسائل بین الملل در باره گفته است: «اصلاً چنین چیزی در جای دیگری نداریم. تعدادی انقلاب در دنیا رخ‌داده مثل انقلاب فرانسه، انقلاب روسیه و بعضاً حکومت‌ها عوض شدند؛ فقط از طریق حرکت مردمی و عمومی هم نبوده، مثلاً فلان افسر نظامی کودتا کرده است، در هیچ‌کدام تاکنون این‌گونه نبوده که نوع حکومتی که قرار است مستقر شود رفراندوم شود؛ در فروردین سال ۵۸ که رفراندوم برگزار شد؛ خب جمهوری اسلامی مستقر شده بود و حضرت امام رهبر کشور بودند. شورای انقلاب داشتیم و ساختار، ساختار جمهوری اسلامی بود. جمهوری اسلامی به خاطر آن عقبه‌ی مردمی که دارد احساس کرد که باید یک رجوع به نگاه مردم هم بشود.»

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همین امر را موجب حیرت جهانیان برخواندند و فرمودند: «انقلاب اسلامی توانست آزادی را به این ملت بدهد و در کمترین فاصله- که موجب حیرت دنیا شد- همین مردم را که قرن‌ها معنای رأی دادن و معنای دخالت کردن در امور کشور را نتوانسته بودند به‌طور ملموس بچشند، پای صندوق‌های رأی بیاورد و آنها را با همان شیوه‌ای که دنیای مدرن آن را معتبر می‌داند و نمی‌تواند کمترین خدشه‌ای در آن وارد کند، در امور کشور دخیل نماید.» ۱۳۸۱/۱۰/۱۹

در نظام طاغوتی پهلوی، سلطنت به‌صورت موروثی و بدون اراده و مشارکت مردم ادامه می‌یافت، به گونه‌ای که تصمیم‌گیری‌های کلان کشور، نه بر اساس خواست ملت، بلکه با اتکا به روابط بین‌المللی و منافع شخصی حاکمان شکل می‌گرفت.

محمدرضا پهلوی در اظهارات متعددی بر این نکته تأکید داشت که «مشروعیت خود را از پدرم و حمایت قدرت‌های جهانی می‌گیرم.» در مقابل، در نظام جمهوری اسلامی، اصل «میزان رأی ملت است» به‌عنوان پایه و اساس مشروعیت حکومت تعیین شد، به‌گونه‌ای که مردم مستقیماً در سرنوشت خود دخالت داشته و مسیر کشور را مشخص کردند.

۱۲ فروردین تنها یک روز در تقویم نیست، بلکه نماد شکل‌گیری حکومت اسلامی بر پایه مردم‌سالاری دینی است. مقایسه این روز با انقلاب‌های بزرگ جهان نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران در چارچوب دموکراتیک و با اراده عمومی بنا شد. در این میان، تفاوت بنیادین حکومت اسلامی با نظام طاغوتی نیز در اتکای آن بر آرای عمومی و تعهد به ارزش‌های دینی و عدالت اجتماعی مشهود است. این روز تاریخی، سرآغاز تحولی بود که مسیر آینده ایران را مشخص کرد و تا به امروز، همچنان از مهم‌ترین دستاورد‌های انقلاب اسلامی محسوب می‌شود و همانطور که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بیانیه گام دوم انقلاب تاکید داشتند، «انقلاب اسلامی از نظریّه‌ی نظام انقلابی تا ابد دفاع می‌کند» و بر آرمان و شعار‌های خود پایبند می‌ماند.