چرا برخی از افراد رویا‌های خود را به وضوح به یاد می‌آورند در حالی که برخی دیگر آنها را فراموش می‌کنند؟

به گزارش مجله خبری نگار، برخی مطالعات نشان داده‌اند که زنان، جوانان یا افرادی که تمایل به رویاپردازی دارند، رویا‌های شبانه را بهتر به خاطر می‌آورند. اما مطالعات دیگر این یافته‌ها را تایید نکرده‌اند.

فرضیه‌های دیگر، مانند تأثیر ویژگی‌های شخصیتی یا توانایی‌های شناختی، به اندازه کافی توسط داده‌ها پشتیبانی نمی‌شدند. در طول همه گیری کووید-۱۹، پدیده تفاوت‌های فردی در یادآوری رویا زمانی که افزایش ناگهانی یادآوری رویا در سراسر جهان گزارش شد، توجه عمومی و علمی را دوباره به خود جلب کرد.

یک مطالعه جدید توسط محققان دانشکده مطالعات پیشرفته IMT در لوکا، ایتالیا، عواملی را که بر این پدیده تأثیر می‌گذارند، به نام "بازیابی رویا"، توانایی به خاطر سپردن رویا‌ها در هنگام بیداری، روشن می‌کند و ویژگی‌های فردی و الگو‌های خواب را که این پدیده را تشکیل می‌دهند، آشکار می‌کند.

این مطالعه که با همکاری دانشگاه کامرینو بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ انجام شد، شامل بیش از ۲۰۰ شرکت کننده ۱۸ تا ۷۰ ساله بود که رویا‌های خود را روزانه به مدت ۱۵ روز ثبت می‌کردند، در حالی که خواب و داده‌های شناختی آنها را با استفاده از دستگاه‌های پوشیدنی و تست‌های روانشناختی ردیابی می‌کردند.

به هر شرکت کننده یک ضبط کننده صدا ارائه شد تا روزانه بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب در مورد تجربیات خود در طول خواب گزارش دهد.

شرکت کنندگان باید گزارش می‌دادند که آیا به یاد می‌آورند که خواب دیده‌اند یا خیر، یا اینکه بدون به خاطر سپردن جزئیات آن برداشت‌هایی از رویا داشته‌اند و اگر می‌توانستند آن را به خاطر بسپارند، محتوای رویا را توصیف می‌کردند.

در طول دوره مطالعه، شرکت کنندگان همچنین از یک اکتیگراف، یک ساعت خواب که مدت زمان خواب، کارایی و اختلالات را اندازه گیری می‌کند، استفاده کردند.

در ابتدا و انتهای دوره ثبت خواب، شرکت کنندگان تحت آزمون‌های روانشناختی و پرسشنامه‌هایی قرار گرفتند که عوامل مختلفی را اندازه گیری می‌کرد، از سطح اضطراب گرفته تا علاقه به رویاها، سرگردانی ذهنی (تمایل به انحراف مکرر توجه از کار فعلی به افکار نامرتبط یا مراقبه‌های درونی)، و همچنین تست‌های حافظه و توجه انتخابی.

"بازیابی رویا" که به عنوان احتمال بیدار شدن از خواب در صبح با برداشت‌ها و خاطرات تجربه رویا تعریف می‌شود، تنوع قابل توجهی را بین افراد نشان می‌دهد و تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد.

این مطالعه نشان داد کسانی که نگرش مثبتی نسبت به رویا‌ها داشتند و تمایل به سرگردانی ذهنی داشتند، به طور قابل توجهی بیشتر احتمال داشت که رویا‌های خود را به خاطر بسپارند. به نظر می‌رسید الگو‌های خواب نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند: افرادی که دوره‌های طولانی تری از خواب سبک را تجربه می‌کنند، بیشتر احتمال دارد که با خاطرات رویا‌های خود از خواب بیدار شوند.

شرکت کنندگان جوان‌تر نرخ بالاتری از یادآوری رویا را نشان دادند، در حالی که افراد مسن اغلب "رویا‌های سفید" را تجربه می‌کردند (احساس رویا بدون به خاطر سپردن جزئیات). این نشان دهنده تغییرات مرتبط با سن در فرآیند‌های حافظه در طول خواب است.

علاوه بر این، تغییرات فصلی پدیدار شد، به طوری که شرکت کنندگان کاهش خاطرات رویا را در طول زمستان در مقایسه با بهار گزارش کردند، که نشان دهنده تأثیر احتمالی عوامل محیطی یا ریتم شبانه روزی است.

جولیو برناردی، نویسنده اصلی این مطالعه و استاد روانشناسی عمومی در IMT، توضیح می‌دهد: "نتایج ما نشان می‌دهد که به خاطر سپردن رویا‌ها فقط یک تصادف نیست، بلکه بازتابی از نحوه تعامل موقعیت‌های بین فردی، ویژگی‌های شناختی و پویایی خواب است. این بینش‌ها نه تنها درک ما از مکانیسم‌های رویا‌ها را عمیق‌تر می‌کند، بلکه پیامد‌هایی برای کشف نقش رویا‌ها در سلامت روان و مطالعه آگاهی انسان نیز دارد.

والنتینا السی، محقق IMT و نویسنده اصلی این مطالعه، می‌افزاید: "داده‌های جمع آوری شده در این پروژه به عنوان مرجعی برای مقایسه‌های آینده با گروه‌های بالینی عمل خواهد کرد. این ما را قادر می‌سازد تا با تحقیقات در مورد تغییرات پاتولوژیک در رویا‌ها و ارزش تشخیصی و پیش بینی بالقوه آنها پیش برویم.

این مطالعه در مجله روانشناسی ارتباطات منتشر شده است.

منبع: Medical Express