سفتی کبد چگونه ایجاد میشود؟

به گزارش مجله خبری نگار/شفاانلاین،متخصص رادیولوژی، سونوگرافی گفت: سفتی کبد با میزان فیبروز (اسکار) در بافت کبد که در نتیجه التهاب و آسیب ناشی از طیف وسیعی از علل مانند هپاتیت ویروسی، الکل، کبد چرب یا رسوب آهن رخ می‌دهد، ارتباط دارد. الاستوگرافی کبد یک آزمایش تصویربرداری است که پزشکان از آن برای تشخیص اسکار کبد، به نام فیبروز استفاده می‌کنند. بافت اسکار کبد ضخیم‌تر و کمتر از بافت کبد سالم انعطاف پذیر است و از عملکرد صحیح اندام جلوگیری می‌کند. الاستوگرافی شامل عبور دادن ارتعاشات با فرکانس پایین از بدن در طول اسکن اولتراسوند یا اسکن MRI است.

ارتعاشات از طریق بافت سالم و بیمار با سرعت‌های مختلف حرکت می‌کنند. یک برنامه کامپیوتری سرعت این ارتعاشات را ثبت می‌کند و از داده‌ها برای ایجاد تصویری از کبد استفاده می‌کند. این به پزشکان کمک می‌کند تا وجود و شدت بیماری کبد را تعیین کنند. الاستوگرافی کبد (LA) آزمایشی است که پزشک می‌تواند از آن برای اطلاع از سلامت کبد استفاده کند. این روش کاملاً سریع و غیر تهاجمی است. نتایج LA به پزشک در تشخیص اینکه آیا زخمی روی کبد وجود دارد یا نه کمک می‌کند. حتی می‌تواند علت اصلی بروز زخم کبدی را تشخیص دهد.

کاربرد‌های الاستوگرافی کبد در تشخیص بیماری‌ها

با کاهش جریان خون به کبد، تولید کلاژن افزایش پیدا می‎کند و در اثر ایجاد اسکار‌های متعدد بافت کبد سفت می‎شود و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‎دهد. در این شرایط، الاستوگرافی کبد با تشخیص به‎موقع می‎تواند اثرات فیبروز را کاهش دهد یا حتی رفع کند، به ‎همین ‎دلیل، متخصصان در درجه اول از الاستوگرافی کبد برای تشخیص بیماری کبد استفاده می‎کنند. البته پزشک شما ممکن است از این آزمایش به‎جای بیوپسی کبد استفاده کند که شامل برداشتن نمونه‎ای از بافت کبد است. الاستوگرافی نسبت به بیوپسی کبد روشی کم‎خطرتر است. الاستوگرافی کبد همچنین می‎تواند:

میزان خطر بروز مشکلات کبدی را پیش‎بینی کند.

شدت بیماری کبدی را بررسی کند.

به تعیین بهترین روش درمان بیماری‎های کبدی کمک کند.

میزان بهبودی بافت کبد پس از درمان را بررسی کند.

انواع الاستوگرافی کبد

الاستوگرافی سونوگرافی (فیبرواسکن)، با استفاده از دستگاه سونوگرافی و امواج صوت برای اندازه گیری سختی بافت استفاده می‌کند. MRE (الاستوگرافی رزونانس مغناطیس Magnetic Resonance Elastography) نامی است که برای تکنیک الاستوگرافی در نظر گرفته شده است که در MRI با استفاده از مغناطیس بسیار قدرتمند امواج رادیویی مقدار سفتی بافت را نمایش می‌دهد.

الاستوگرافی کبد چگونه انجام می‌شود؟

مراحل الاستوگرافی سونوگرافی کبد (فیبرواسکن):

بیمار بر روی تخت معاینه دراز می‎کشد.

مقداری ژل در محل مشخص برروی پوست بیمار ریخته می‌شود.

پزشک پروب فیبرواسکن را بین دنده‌ها در گوشه راست و دیواره پایینی قفسه سینه قرار می‌دهد.

چندین بار پالس بدون درد به کبد فرستاده می‌شود و ممکن است بیمار از طریق پروب لرزش‌های ملایمی را احساس نماید که آسیب جدی ندارد.

امواج صوت، ضبط و اندازه گیری و نتایج روی دستگاه ثبت می‌شود.

با استفاده از نتایج به دست آمده، پزشک احتمال مبتلا بودن به فیبروز یا سیروز را تشخیص می‌دهد.

زمان اسکن حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه می‌باشد.

مراحل MRE (الاستوگرافی از رزونانس مغناطیس):

MRE با همان دستگاه MRI انجام می‌شود.

فرد بر روی تخت مخصوص این دستگاه دراز می‎کشد و رادیولوژیست یک پد کوچک بر روی شکم فرد قرارمی دهد. این پد امواج صوت را به کبد انتقال می‌دهد.

زمانی که بیمار وارد تونل MRI می‌شود، پدی که روی بدن بیمار قرار گرفته بود فعال شده و اندازه گیری‌هایی که از کبد دریافت نموده است را ارسال می‌نماید.

اندازه گیری و نتایج روی دستگاه ثبت می‌شود و به یک نقشه تبدیل شود که نشان دهنده میزان سفتی کبد بیمار است.

این تست ممکن است که حدود ۳۰-۶۰ دقیقه طول بکشد.

آمادگی برای انجام الاستوگرافی کبد

معمولاً ۶ تا ۸ ساعت قبل از الاستوگرافی کبد باید ناشتا باشید. برخی غذا‌ها و نوشیدنی‎های شیرین می‎توانند بر سفتی کبد تأثیر بگذارند. به‎همین‎دلیل، پزشک ممکن است خوردن یک وعده غذایی سبک و بدون چربی را در شب قبل از آزمایش توصیه کند و از شما بخواهد که نوشیدنی‎های شیرین مصرف نکنید. لیستی از دارو‌های مصرفی خود را به پزشک ارائه دهید و سایر توصیه‎های خاص پزشک را دنبال کنید

الاستوگرافی کبد برای چه کسانی مناسب نیست؟

تست‌های سونوگرافی جزء کم‌خطرترین تست‌هایی هستند که عوارض جانبی ندارند. آنها همچنین تهاجمی نیستند و بنابراین حتی خطر عفونت نیز در آنها وجود ندارد. با این حال، گروه‌هایی هستند که باید از انجام الاستوگرافی کبد خودداری کنند یا در صورت نیاز به انجام با پزشک متخصص مشورت داشته باشند. این گروه‌ها عبارتند از:

افرادی که به دلیل بیماری یا شرایط خاص در شکم آنها تجمع مایعات وجود دارد.

افرادی که به هپاتیت شدید مبتلا هستند.

افرادی که اختلال قلب سمت راست دارند.

افرادی که اضافه وزن بسیار زیادی دارند.

افرادی که فضا‌های بین دنده‌ای آنها کوچک‌تر از حد نرمال است.

افرادی که نمی‌توانند به پشت دراز بکشند.

لازم به ذکر است که MRE برای افرادی که ایمپلنت‌های فلزی در بدن آنها وجود دارد، مناسب نیست. این متد همچنین برای خانم‌های باردار یا افرادی که قصد بارداری دارند، توصیه نمی‌شود

تفاوت الاستوگرافی و سونوگرافی

در سونوگرافی معمولی بافت و شکل ظاهری قسمت مورد تست مشخص می‌شود؛ ولیکن الاستوگرافی می‌تواند علاوه بر این اطلاعات، همان‌گونه که گفته شد سنجشی از سختی بافت سینه نیز مطرح نماید و یک مکمل تشخیصی در کنار سونو است.

تفسیر نتایج الاستوگرافی کبد

نتایج LA سلامت کبد شما را بسته به نحوه حرکت امواج اولتراسوند یا MRE در کبد نشان می‌دهد. LA اندازه گیری‌ها یا تصاویر مختلفی را می‌گیرد که یک تکنسین آموزش دیده برای کمک به تعیین وضعیت کبد شما استفاده می‌کند. نتایج LA بسته به سطح زخم کبد شما به یکی از پنج مرحله طبقه بندی می‌شود:

بدون جای زخم: هیچ نشانه‌ای از زخم کبد وجود ندارد.

جای زخم خفیف: این درجه ممکن است نشانه بیماری کبد چرب باشد که در آن کبد حاوی بیش از ۵ تا ۶ درصد چربی است.

جای زخم متوسط که خارج از کبد انتشار پیدا کرده و می‌تواند نشان دهنده فیبروز باشد.

اسکار که با سایر نواحی اسکار مرتبط بوده و می‌تواند نشان دهنده فیبروز شدید باشد.

سیروز اسکار پیشرفته

اگر بیمار به فیبروز خفیف تا متوسط مبتلا باشد می‌تواند با انجام اقداماتی از جمله موارد زیر به بهبود جای زخم کمک نماید:

عدم نوشیدن الکل

عدم مصرف مواد مخدر

رژیم غذایی سالم

انجام ورزش

مصرف یک سری از دارو‌هایی که در درمان هپاتیت مؤثر است.

اگر در درمان، تأخیری ایجاد شود، بافت کبد اسکار (جای زخم بیشتری) خواهد داشت که باعث بروز سیروز می‌شود. بعضی اوقات، تنها درمان سیروز پیشرفته، پیوند کبد است.

عوارض الاستوگرافی کبد

در صورت رعایت نکات ایمنی، این روش خطری برای بیماران ندارد.

در صورت استفاده از دارو‌های آرام بخش، خطر دوز بالای آنها وجود دارد. اگرچه عوامل حیاتی بیماران همواره بررسی می‌شود.

وجود میدان‌های مغناطیسی در این روش به تنهایی مضر نیست؛ اما این میدان‌ها می‌تواند در عملکرد دستگاه‌های پزشکی کاشته شده اختلال ایجاد کنند.

در صورت استفاده از ماده حاجب، احتمال بروز واکنش آلرژیک بسیار ناچیز است. چنین واکنش‌هایی معمولاً خفیف بوده و با دارو کنترل می‌شوند.

هزینه الاستوگرافی کبد

هزینه الاستوگرافی به دستمزد پزشک، دستگاه و تجهیزات مورد استفاده، محل انجام اسکن و … بستگی دارد