علائم و روش‌های تشخیص و درمان بیماری شایع ژنیکوماستی

به گزارش مجله خبری نگار،این عارضه اگرچه علائم ظاهری گاه آزار دهنده به دنبال دارد، اما معمولا جدی تلقی نمی‌شود و در اکثر موارد به مرور زمان و خود به خود بهبود پیدا می‌کند.

ژنیکوماستی چیست؟

ژنیکوماستی یا بزرگ شدن سینه در مردان ممکن است در هر سن و سال از جمله نوزادی، دوران بلوغ و همچنین در افراد مسن رخ دهد.

همان طور که می‌دانید مردان نیز مانند زنان دارای غدد سینه‌ای هستند که اگرچه معمولا در مردان قابل توجه نمی‌باشند، اما گاهی به دلایل مختلف از جمله تجمع بافت اضافی یا چربی در این ناحیه ممکن است بزرگ‌تر از حد طبیعی شوند.

ژنیکوماستی به دلیل ایجاد بافت سینه اضافی (نه چربی) در سینه رخ می‌دهد که با ورزش کردن یا کاهش وزن از بین نمی‌رود.

توجه داشته باشید پسودوژینکوماستی با ژنیکوماستی تفاوت دارد و به علت تجمع چربی اضافی در سینه‌ها رخ داده که معمولا اضافه وزن یا چاقی در بروز آن نقش دارند.

علائم ژنیکوماستی

ژنیکوماستی معمولا مشکل جدی محسوب نمی‌شود و علائم آن شامل ورم و حساسیت در بافت غدد یک یا هر دو سینه می‌باشد که ممکن است به صورت توده یا بافت چربی در اطراف نوک سینه شروع شود. در بیشتر موارد توده‌ها ناهموار هستند.

اگر ورم، درد، ترشحات نوک سینه یا ترکیبی از این علائم غیر طبیعی به صورت دائمی وجود داشته باشد لازم است با پزشک مشورت شود.

علت ژنیکوماستی

عوامل متعدد می‌توانند باعث بروز ژنیکوماستی شوند.

این عارضه ممکن است در اثر عدم تعادل بین هورمون‌های جنسی تستوسترون و استروژن رخ دهد. همان طور که می‌دانید استروژن باعث رشد بافت سینه می‌شود در حالی که تستوسترون از رشد بافت سینه توسط استروژن جلوگیری می‌کند.

لازم به ذکر است هم مردان و هم زنان دارای هر دو هورمون تستوسترون و استروژن می‌باشند، به این صورت که سطح تستوسترون معمولا در مردان و سطح استروژن اغلب در زنان بالاتر است.

ناگفته نماند نوزادان و پسران کم سن و سال نیز ممکن است دچار ژنیکوماستی شوند، زیرا هورمون‌های بدن با رشد نوسان پیدا می‌کند و این عارضه در آن‌ها معمولا خود به خود برطرف می‌شود.

همچنین ورم سینه گاه در مردانی که پا به سنین سالمندی گذاشته اند دیده می‌شود، زیرا بدن مردان مسن نسبت به مردان جوان تستوسترون کمتری تولید می‌کند و چربی بالاتری دارد که می‌تواند سطح استروژن را در آن‌ها افزایش دهد.

برخی مردان نیز با مصرف یک سری محصولات گیاهی یا دارو‌ها به این وضعیت دچار می‌شوند، از جمله:

استروئید‌های آنابولیک
آنتی بیوتیک‌ها
دارو‌های زخم معده
شیمی درمانی
دارو‌های ضد افسردگی سه حلقه‌ای
دیازپام و سایر دارو‌ها برای درمان اضطراب
برخی دارو‌های اچ آی وی مانند افاویرنز
ضد آندروژن‌ها
برخی از دارو‌های بیماری قلبی مانند مسدود کننده‌های کانال کلسیم

تشخیص ژنیکوماستی

پزشک برای تشخیص ابتدا در مورد علائم، سابقه پزشکی و دارویی و همچنین سابقه خانوادگی فرد سؤالاتی می‌پرسد و معاینه فیزیکی از بافت سینه انجام می‌دهد که ممکن است نواحی دیگر همچون اندام تناسلی و شکم را نیز شامل شود.

اگر پزشک حدس بزند ژنیکوماستی ممکن است به دلیل عدم تعادل هورمونی رخ داده باشد احتمالا به بیمار می‌گوید که این عارضه خود به خود رفع می‌شود و لازم نیست برای آن اقدام خاصی انجام دهد.

با این حال اگر توده به طور غیر طبیعی بزرگ، حساس یا در یک سینه باشد ممکن است نمونه برداری یا آزمایش خون برای بررسی احتمال ابتلای فرد به سرطان سینه انجام شود.

سایر آزمایش‌هایی که برای رد علل احتمالی انجام می‌شود عبارتند از:

کیست
آبسه یا فرونکل
تومور خوش خیم مانند لیپوم یا هامارتوم
ورم سینه که به دلیل التهاب بافت سینه رخ داده است
هماتوم یا تورم جامد از خون لخته شده
متاستاز، سرطانی که از سایر نقاط بدن به این ناحیه پخش شده است
نکروز چربی یا توده ناشی از آسیب به بافت چربی سینه
پزشک همچنین ممکن است آزمایش‌های تصویر برداری زیر را تجویز کند:

ماموگرافی یا سونوگرافی سینه
اشعه ایکس قفسه سینه
اسکن ام آر آی
سونوگرافی بیضه

درمان ژنیکوماستی

ژنیکوماستی معمولا بدون درمان بین ۶ ماه تا ۲ تا ۳ سال برطرف می‌شود. با این حال اگر علت آن یک بیماری زمینه‌ای باشد ممکن است نیاز باشد برای درمان آن اقدام شود.

اگر فرد به دلیل مصرف برخی دارو‌ها دچار این وضعیت شده باشد احتمالا لازم است پزشک داروی او را تغییر دهد. در صورت استفاده کوتاه مدت دارو این وضعیت نیز موقتی خواهد بود.

به ندرت نیاز به درمان خاصی می‌باشد، اما در صورت نیاز احتمالا از عمل جراحی برای کوچک کردن سینه یا هورمون درمانی برای مهار استروژن استفاده می‌شود.

دارو درمانی

تاموکسیفن دارویی است که عملکرد هورمون زنانه استروژن در بدن را مهار کرده و اغلب برای درمان سرطان سینه استفاده می‌شود، اما می‌تواند درد سینه و علائم بزرگ شدن سینه در مردان را نیز کاهش دهد.

مهار کننده‌های آروماتاز نیز که از دارو‌های متداول برای سرطان سینه و سرطان تخمدان در خانم‌های یائسه هستند برای پیشگیری و درمان ژنیکوماستی استفاده می‌شوند.

درمان جایگزینی تستوسترون نیز می‌تواند به بهبود ژنیکوماستی در مردان مسن با سطح تستوسترون پایین کمک کند.

عمل جراحی

سینه از بافت غده‌ای سفت و متراکم و همچنین بافت چربی نرم‌تر تشکیل شده است.

نسبت غدد به بافت چربی در سینه‌ها در افراد مختلف متفاوت می‌باشد، اما مرد مبتلا به ژنیکوماستی ممکن است مقدار بسیاری زیادی از هر دو نوع بافت در سینه هایش داشته باشد.

لیپوساکشن نوعی عمل جراحی است که برای از بین بردن بافت چربی اضافی استفاده می‌شود. در این تکنیک یک لوله کوچک از طریق برش وارد و بافت غده اضافی برداشته می‌شود.

لازم به ذکر است معمولا جای زخم در اطراف لبه نوک سینه باقی می‌ماند و اگر نیاز باشد مقدار بیشتری از بافت برداشته شود برش و جای زخم بزرگ‌تر خواهد شد.

پس از جراحی نیز قفسه سینه کبود و متورم شده و ممکن است فرد مجبور باشد برای کاهش ورم لباس فشاری کشی بپوشد.

در حالت معمول حدود ۶ هفته طول می‌کشد تا فرد به روال عادی زندگی خود برگردد. این جراحی به ندرت ممکن است عارضه‌ای ایجاد کند که از جمله آن‌ها می‌توان به برداشتن مقدار کمتر از حد نیاز از بافت سینه، ناهمواری قفسه سینه و کم حس شدن یک یا هر دو نوک سینه اشاره کرد.

همچنین ممکن است لخته خون در ناحیه برش ایجاد شود که احتمالا نیاز به تخلیه دارد.

مقایسه ژنیکوماستی و تجمع چربی

همان طور که گفتیم ژنیکوماستی وضعیتی است که باعث بزرگ شدن بافت سینه می‌شود. این مسئله ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی رخ دهد که رشد بافت سینه را به همراه دارد و با تجمع چربی و چاقی ارتباط ندارد.

این در حالی است که افراد دچار اضافه وزن یا چاقی در اطراف بدن خود چربی دارند. این مسئله می‌تواند به بزرگ شدن سینه در مردان منجر شود که به دلیل رشد چربی و نه رشد بافت مانند ژنیکوماستی رخ می‌دهد. 

منبع:سومیتا