بازی با آتش دو قطبی سازی؛ گذری بر ویدئوی جنجالی درگیری در درمانگاهی در قم

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: در ماه‌ها، هفته‌ها و روز‌های اخیر، گاهی با خبرها، ویدئو‌ها و تصاویری در فضای مجازی روبه رو می‌شویم که مواجهه خواسته یا ناخواسته مردم با یکدیگر بر سر مسائل مختلفی همچون حجاب را روایت می‌کند؛ مواجهه‌ای که بعضا به تنش و درگیری می‌انجامد که به ده‌ها دلیل حاصلی جز دوقطبی شدن اجتماعی ندارد.

این در حالی است که رهبرانقلاب بار‌ها تاکید بر پرهیز از دو قطبی کردن جامعه داشته اند. دیروز، اما انتشار فیلمی در فضای مجازی از درگیری میان یک طلبه جوان با یک خانم در یکی از درمانگاه‌های قم با واکنش‌های زیادی همراه شد. روایت‌های مختلفی از این فیلم در فضای مجازی منتشر شده و به نظر می‌رسد که دعوا بر سر عکس یا فیلمی است که گویا آن طلبه از ظاهر خانم گرفته است و همین موضوع باعث درگیری میان آن دو در درمانگاه می‌شود. پس از انتشار این فیلم بود که برخی کانال‌های تلگرامی مدعی بازداشت زن حاضر در ویدئو و برخی مقامات بیمارستان شدند.

خبری که با واکنش حجت‌الاسلام والمسلمین غریب دادستان قم روبه رو شد و او گفت: «در رابطه با این موضوع تاکنون فردی دستگیر نشده است و تحقیقات ادامه دارد. شایعات در مورد پلمب درمانگاه یا ابطال مجوز آن صحت ندارد و هیچ گونه اقدام محدود کننده‌ای انجام نشده است.» دادستان قم همچنین افزود: «دستورات لازم نسبت به شناسایی اخلالگران در نظم، سایر زوایای قضیه و همچنین شناسایی عناصری که تصویر را به رسانه‌های معاند منتقل کردند، صادر شده است.»

غریب تاکید کرد: «ما از آمرین به معروف که شرایط و مراتب آن را مراعات کرده باشند با جدیت حمایت می‌کنیم و در هر صورت به این موضوع قاطعانه، عادلانه و با سرعت رسیدگی می‌کنیم.» اما این ویدئو افکار عمومی را تحت تاثیر قرار داده است و بسیاری درباره آن حرف می‌زنند. یکی از بحث‌های داغ این است که آیا روحانی حاضر در ویدئو عکسی گرفته است یا نه، برخی که سعی می‌کنند از این روحانی دفاع کنند تاکید کرده اند که مشخص نیست او اصلا عکسی گرفته باشد. از طرف دیگر این عده معتقدند اگر هم عکس گرفته، واکنش زن زیاده روی و غیرعادی بوده است.

در همین راستا کاربری نوشت: «اگر هدف امر به معروف و نهی از منکر بود باید یقه رئیس مرکز درمانی را می‌گرفت که چرا اتاق مادر و کودک نداری؟ باید به افراد نشسته روی صندلی تذکر می‌داد که نمی‌بینید یک مادر با چه شرایطی به بچه مریض شیر می‌دهد و برایش جای مناسب فراهم نمی‌کنید؟» جلیل محبی دبیر پیشین ستاد امربه معروف و نهی از منکر هم از زاویه متفاوتی به ماجرا نگاه کرده و نوشته است: «توییتر رو چرخی بزنید. حملات به اصطلاح حزب اللهی‌ها به آن روحانی را ببینید. این‌ها تا هفته قبل برای همان تفکر تبلیغ می‌کردند و رای می‌دادند و‌هرچه گفتیم این تفکر ایران را نابود می‌کند تمسخر کردند و تهمت زدند.»

برخی نیز معتقدند که باید مراجع تقلید و روحانیون سرشناس به این اتفاق واکنش نشان دهند و معتقدند سکوت در این زمینه جایز نیست. برخی نیز موضع مراجع را درباره عکس گرفتن پنهانی از دیگران باز نشر می‌دهند. بسیاری از مراجع این کار را خلاف شرع می‌دانند. عباس عبدی تحلیلگر مسائل سیاسی و اجتماعی نیز درباره این ماجرا در توئیتی نوشت: «برای فهم این که از کجا به این جا رسیدیم کافی است عملکرد آن روحانی میان سالی را که در درمانگاه قم از یک مادر جوان فیلم گرفت، ببینیم. جایگاه امروز روحانیت نسبت به پیش از انقلاب، نزد مردم ۱۸۰ درجه تغییر کرده است. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.»

در این میان، اما برخی از کاربران پای رسانه‌های آن سوی مرز‌ها را به این ماجرا باز کردند و تاکید داشتند که این فیلم متعلق به مدتی قبل بوده و انتشار آن در این برهه زمانی هدفمند و سناریوی از پیش تعیین شده بوده است. در همین راستا فارس در بخشی از گزارش خود نوشته است: «این فیلم توسط فردی که گفته شده از مسئولان درمانگاه است به شبکۀ تروریستی اینترنشنال ارسال شده و در فضای مجازی به‌صورت گسترده پخش می‌شود. جریان ضدانقلاب نیز که از مدت‌ها قبل ایجاد دوقطبی و شکاف اجتماعی در کشور را در دستور کار دارد، به‌راحتی از چنین سوژه‌هایی نمی‌گذرد و اقدام یک طلبۀ جوان را به کل نظام تعمیم می‌دهند.»

فارس در ادامه گزارش خود با بیان این که از سویی نمی‌توان امر به معروف و نهی از منکر را تعطیل کرد و از سوی دیگر باید مواجهه مشفقانه و مهربانانه با هموطنان داشت، نوشت: «ذکر این نکته نیز ضروری است که نباید از خطای فرد ارسال‌کننده ویدئو به شبکه‌های ضدانقلاب چشم‌پوشی کرد. موضوعی که پیگیری اطلاعاتی و برخوردی عبرت‌آموز را می‌طلبد.»

دوقطبی سازی؛ درد این روز‌های جامعه ایرانی

در این میان، اما برخی تحلیل گران و فعالان فضای مجازی فارغ از دعوا‌های توئیتری به سراغ پشت پرده این اتفاق و علل و عوامل بروز این ماجرا رفتند. در همین باره مجید رفیعی فعال رسانه‌ای نوشت: «چه این آقا عکس گرفته باشد چه نه مقصران اصلی این اتفاق بیرون از این بیمارستان هستند یعنی افرادی که به دنبال نرمالایز کردن مواجهه مردم با مردم بودند. به نظرم عکاسی از زنان بی حجاب به بهانه نهی از منکر دنباله پویش مصی علینژاد است یعنی دوربین ما اسلحه ماست. هردو اتفاق یک نتیجه مشخص دارند، آن هم صف آرایی مردم در مقابل هم و ایجاد شکاف عمیق و یک دوقطبی خطرناک در جامعه. کاش افرادی که باید بفهمند زودتر بفهمند مردم نباید با مردم درگیر شوند، حیف ایران ماست.»

در همین راستا کامبیز نوروزی، حقوق دان نیز اظهار کرد: «در این ماجرا مهم نیست کدام طرف مقصر است. چه بسا که در این دعوا و دعوا‌های مشابه تقصیر اصلی گردن هیچ‌یک از دو طرف نیست. مهم تر، چیز دیگری است. تقصیر اصلی بر عهده سیاست‌های دولت، حمایت‌های برخی دستگاه‌های مسئول، قانون گذاری‌های غلط و رفتار‌های غیرقانونی گروه‌های فشاری است که زمینه را برای به جان هم افتادن مردم آماده کرده‌اند. این نوع دعوا‌های کینه ساز در مسئله زنان کم نیستند. وظیفه حکومت‌ها ایجاد نظم و صلح و امنیت در جامعه است و از بین بردن زمینه‌های نزاع بین افراد. کاشتن بذر کین و نفرت و نزاع، کار حکمرانی عاقلانه نیست.»

همان طور که اشاره شد به نظر، خطر دو قطبی شدن جامعه مهم‌تر از اصل این اتفاق و جزئیات جنجالی آن است. این اولین بار نیست که شاهد هستیم این نوع دو قطبی سازی‌ها در جامعه ایجاد شده است. مسئله این اتفاق و درگیری میان این روحانی و خانم در درمانگاه نیست. مسئله این که چه کسی این فیلم را به دست شبکه ایران اینترنشنال رسانده، نیست، این که روحانی در حال فیلم گرفتن بوده یا آن زن بی جهت داد و فریاد کرده نیست. مسئله دو قطبی شدن جامعه است.

پیش از این نیز شاهد چنین اتفاقاتی بودیم. در ماجرای سپیده رشنو تنش و درگیری میان دو خانم و در قسمت بانوان اتوبوس اتفاق افتاد. حقیقت ماجرا این است که جامعه ما امروز در برابر ظواهر دینی همچون حجاب به یک تسامح و تغافلی رسیده است. ۵ سال قبل مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی تحقیقاتی که درباره حجاب و بدحجابی در کشور انجام شده، به این نتیجه رسیده که ۷۰ درصد جامعه، دارای بدحجابی شرعی هستند و محتمل‌ترین سناریویی که در وضعیت فعلی جواب می‌دهد «تغافل» است، چون سناریو‌های دیگری مانند جرم‌زدایی یا سخت گیری بیشتر درباره حجاب، هر دو به افزایش بدحجابی ممکن است منجر شود. درصدی که به نظر طی سال‌های اخیر و پس از ناآرامی‌های سال گذشته رشد قابل توجهی داشته است.

با وجود این، به نظر رفتن به سراغ دو قطبی کردن جامعه امری خطر ناک و غیر قابل بخشش است. ایجاد دوقطبی به ویژه در مورد موضوعات فرهنگی و اجتماعی نه تنها موجب برداشتی غلط از باور‌های فرهنگی اسلامی و ایرانی در کشورمان می‌شود بلکه کار را به جایی می‌رساند که مردم در کف خیابان با رادیکال‌ترین روش‌های ممکن به اثبات دیدگاه خود بپردازند. چنین شرایطی فضا را برای کسانی که قصد بهره‌برداری از این شرایط را دارند مهیا و کشور را متحمل هزینه‌های بسیار سنگینی می‌کند.

رهبر انقلاب نیز همه مسئولان و مردم را به مراقبت از وحدت موجود در کشور فراخواندند و افزودند: ایجاد دو جریانی، دو فرقه‌ای و دو قطبی از ضربه‌های مهلکی است که دشمن به‌دنبال آن است. این در حالی است که وزیر کشور چندی قبل با تاکید براین که «امر به معروف و نهی از منکر مجوز نمی‌خواهد» تصریح کرده بود که «هرکسی مانع آمران به معروف شود، مجرم است.» یا بانکی پور نماینده مجلس به تازگی در یک گفت وگوی تلویزیونی حاضر شده و از جریمه ۳ میلیون تومانی برای کسانی که حجاب را رعایت نمی‌کنند سخن می‌گوید.

اظهاراتی که بعدتر دستیار رئیس جمهور تصریح می‌کند که نظر شخصی او بوده و موضع کلی مجلس نیست و اگر لایحه حجاب ضرورت دارد که به سرعت تصویب شود، لایحه ارتقای امنیت زنان هم باید تعیین تکلیف شود. هرچه که باشد، اما این اظهارات و روایت کردن جامعه از نقطه اختلافی و تغافل نکردن نسبت به آن چه جامعه درباره آن تغافل کرده و برای برون رفت از آن نیز جز تغافل راه حل دیگری متصور نیست؛ جز تعمیق شکاف میان مردم و ایجاد بحران‌های اجتماعی به خصوص در ۵ تا ۱۰ سال آینده دستاورد دیگری به همراه ندارد.

خطری که دیروز نیز سکینه سادات پاد، دستیار رئیس جمهور در پیگیری حقوق و آزادی‌های اجتماعی دراظهارات خود به آن اشاره کرد.