جاذبه‌های نخستین پویانمایی از «قیام گوهرشاد»

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: امسال برای اولین‌بار در چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر، بخش مستقلی برای ارزیابی آثار پویانمایی در نظر گرفته شده تا چهار پویانمایی «ببعی»، «رویاشهر»، «ساعت جادویی» و «شمشیر و اندوه» برای کسب سیمرغ بلورین بهترین پویانمایی با یکدیگر رقابت کنند. علاوه بر «شمشیر و اندوه» که قصه آن پیش از واقعه عاشورا می‌گذرد، «ساعت جادویی» نیز فضایی تاریخی دارد و موازی با داستان خود، قیام گوهرشاد و حوادث تاریخی را به تصویر می‌کشد. این پویانمایی درباره پسربچه‌ای است که در زمان سفر می‌کند و به دوران کودکی مادربزرگ خود می‌رود. «ساعت جادویی» قرار بوده دیشب در آخرین سئانس خانه جشنواره، اکران شود. در ادامه مطلب با محمدعلی بصیری‌نیک کارگردان این پویانمایی گفتگو کردیم.

هدف‌تان از ساخت «ساعت جادویی» بیشتر روایت وقایع تاریخی و قیام گوهرشاد بوده یا نمایش فرهنگ و سبک زندگی مردم در گذشته؟

ایده اولیه کار حول محور فرهنگ‌های از یاد رفته و از بین رفته بوده است، یعنی ما بیشتر سعی داشتیم برای مخاطبان امروز، نگاه جدیدی نسبت به فرهنگ‌های زمان گذشته به وجود بیاوریم و بله چاشنی کار هم واقعه گوهرشاد بود که به تصویر کشیده شد.

برای نمایش بخش مستند و تاریخی «ساعت جادویی» چقدر تحقیق و مطالعه انجام شد؟

برای مستندسازی کار، معماری، سبک زندگی و نوع پوشش‌ها، تقریبا دو سال تحقیق کردیم، سپس وارد پروسه تولید شدیم و مراحل فنی کار را پیش بردیم.

در تحقیقات‌تان از منابع مکتوب استفاده کردید یا مشاور تاریخی؟

ما هم از منابع مکتوب استفاده کردیم و هم تحقیقات میدانی انجام دادیم. مثلا با افراد محدودی که در آن دوره زندگی کرده بودند و خاطراتی داشتند، مصاحبه‌هایی انجام شد.

کاراکتر‌های «ساعت جادویی» بر چه اساسی طراحی شدند؟

شخصیت اصلی ما یعنی «عبدالرضا» پسربچه‌ای است که در آن دوران زندگی می‌کند، یک کاراکتر واقعی است. این شخصیت در تحصنی که انجام شد، آذوقه می‌رسانده و در آن فضا بوده است. به دنبال این کاراکتر، شخصیت‌های دیگر هم طراحی شدند و از نظر نوع پوشش و ظاهر، سعی کردیم آن‌ها را مشابه منابعی که دریافت کرده بودیم، اجرا کنیم.

صداپیشگان «ساعت جادویی» دوبلور‌های حرفه‌ای هستند؟

بله، ما برای کارکتر اصلی از دوبلور‌های حرفه‌ای استفاده کردیم که صدای‌شان هم برای مخاطب امروز و هم مخاطب دیروز، کاملا آشناست و بخش دوبله کار ما جزو نقاط قوت آن است. سرپرست کار خانم شوکت حجت و آقای علی همت مومیوند هستند.

به نظرتان با توجه به فضای تاریخی این اثر، مخاطب نوجوان با «ساعت جادویی» و آثار مشابه ارتباط برقرار می‌کند؟

فکر می‌کنم یک نگاه جدید باشد، یعنی مخاطب امروز نیاز دارد که سبک معماری و سبک زندگی آن دوران را ببیند، به همین دلیل به نظر من برای مخاطب جذابیت دارد.

چرا در آثار پویانمایی، کمتر سراغ روایت تاریخ ایران می‌رویم، به دلیل همان تردید نسبت به استقبال مخاطبان؟

بخشی از آن، ترس از استقبال از کار است و بخشی دیگر هم این است که پروژه‌ها معمولا به این علت مخاطب‌شناسی انجام می‌دهند که چقدر می‌توانند بفروشند، چقدر روی مخاطب امروز خود تاثیرگذار باشند و خب بیشتر سعی می‌کنند که بروند سمت کار‌های ماجراجویانه و آثاری که بیشتر می‌توانند مخاطب را به خود جلب کنند تا این که یک قصه‌گویی تاریخی انجام بدهند. می‌شود گفت تولید چنین کار‌هایی ریسک بسیار بالایی دارد، اما بالاخره باید یک جایی انجام می‌شد دیگر.

کار خودتان را در مقایسه با سه رقیب دیگر حاضر در جشنواره فجر چطور ارزیابی می‌کنید؟

من دیدگاه دقیقی نسبت به کار‌های دیگر ندارم، فقط اخبارشان را در فضای مجازی خواندم، اما همین که در جشنواره فجر یک رقابت شکل گرفته و جشنواره‌ها دارند نگاه‌شان را به بخش پویانمایی معطوف می‌کنند، خودش یک پیروزی بزرگ است. فکر می‌کنم این برای تولیدکنندگان دیگر انگیزه بسیار خوبی است، چون فضایی وجود دارد که کار و زحمات‌شان دیده می‌شود. پروسه تولید پویانمایی زمان‌بر است و نتیجه این زحمات باید یک جایی دیده شود.

تولید پروژه خودتان «ساعت جادویی» نهایتا چقدر طول کشید؟

از ابتدا یعنی از شروع ایده‌پردازی برای پیش‌تولید، تحقیقات و سپس سه سال پروسه تولید، در مجموع پنج سال زمان برد.

از دیدگاه شما، جشنواره فجر فضای مناسبی برای داوری پویانمایی است؟

من فکر می‌کنم شروع خوبی است، اما کافی نیست. یعنی نیاز داریم به صورت مستقل و تخصصی، جشنواره‌هایی برای پویانمایی بلند و داستانی تشکیل شود و گروه‌هایی که حرفه‌ای‌تر هستند، بتوانند در این بخش داوری شوند.

هرچند صنعت انیمیشن در ایران خیلی پیشرفت کرده، اما به نظرتان با توجه به پویانمایی‌های متنوع خارجی که امروزه در دسترس مخاطب کودک و نوجوان است، آثار ایرانی می‌توانند با آن‌ها رقابت کنند؟

قطعا می‌توانند، چون ما امروزه از نظر فناوری عقب نیستیم و کاملا می‌توانیم با همان کیفیت کار کنیم، اما مشکل هزینه‌های متغیر در ایران وجود دارد. به دلیل تغییرات اقتصادی در ایران، عدد و رقمی که پروژه با آن آغاز می‌شود، با عددی که پروژه با آن تمام می‌شود، کاملا متفاوت است! اگر سرمایه‌گذاری درست روی پروژه‌ها انجام شود، غالبا می‌توانند از نظر محتوایی و کیفیت با آثار خارجی رقابت کنند.

با همه این مسائل و مشکلات، آینده پویانمایی را در سینمای ایران چطور می‌بینید؟

به نظرم کاملا رو به پیشرفت است، چون می‌بینیم هر سال تعداد کار‌هایی که تولید می‌شود و شرکت‌هایی که در صنعت پویانمایی کار می‌کنند، افزایش پیدا می‌کند. البته که متاسفانه مشکل مهاجرت نیرو‌های خبره‌مان را هم داریم، اکثر کسانی که در ایران کار می‌کنند و حرفه‌ای هستند، ترجیح می‌دهند به صورت فریلنس (آزاد) با شرکت‌های خارجی کار کنند، اما اندک کسانی هم که ماندند، دارند پیشرفت می‌کنند و سعی می‌کنند افراد جدیدی را آموزش بدهند تا ان شاءا... بتوانند در آینده کار‌های خیلی بزرگ‌تری را رقم بزنند.