سکه پاشی، با چه هدفی؟!

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: از چند روز گذشته بانک مرکزی انتشار سکه‌های جدید طلا را آغاز کرده است. همچنین از امروز عرضه شمش طلا در مرکز مبادله ارز و طلای ایران آغاز شد. به طور مشخص باید گفت که بانک مرکزی ورود پررنگی به بازار طلا داشته است. طی ماه‌های اخیر با واردات طلا به منظور رفع تعهد ارزی صادرکنندگان، در حقیقت طلا وزن بیشتری در اقتصاد کشور ایفا کرد. به طور مشخص طلا در اقتصاد کشور چند نقش خاص داشته است: نخست، نقش معمول و سنتی در قالب زیورآلات، دوم، نقش حفظ ارزش پول در شرایط تورمی در اقتصاد کشور، سوم، نقش واسطه انتقال وجوه در موارد خاص با هدف پولشویی و برخی مراودات مالی خاص.

طلا به دلیل خاصیت سهولت انتقال و پذیرش همه جایی آن، از گذشته دور تا امروز مهم‌ترین وسیله مبادله بوده است و حتی پول در شکل مدرن آن ابتدا، طلا را به عنوان پشتوانه خود داشت و هر میزان انتشار پول در هر اقتصادی متناسب با ذخایر طلای بانک مرکزی آن کشور صورت گرفت. اگرچه به تدریج کشور‌ها از این قاعده فاصله گرفتند، اما در هر حال طلا جایگاه مهم خود را در ذخایر بانک‌های مرکزی جهان حفظ کرده است.
در چنین شرایطی و به دلیل جهش‌های تورمی سال‌های اخیر، طلا جایگاه ویژه‌ای در حفظ دارایی مردم ایفا کرده، اما آن چه به این فرایند کمک کرده، طلاپاشی بانک مرکزی در دوره‌های مختلف بوده است.

ضرب سکه‌های طلا و عرضه گسترده سکه در قالب نقد و پیش فروش چه در جهش ارزی سال ۹۱ و چه در جهش ارزی سال ۹۷ و ۱۴۰۱ تجربه تکرار شونده‌ای بوده است که دلایل تکرار آن در دوره‌های اخیر و به ویژه روز‌های اخیر مشخص نیست. اگرچه در موضوع عرضه شمش، شرط حضور تولیدکنندگان صنف جواهر وجود دارد و می‌توان امیدوار بود بخشی از این طلای عرضه شده به مصرف مصنوعات طلا برسد، اما واضح است که در شرایط جهش قیمت طلا، گرایش به استفاده از مصنوعات طلا نسبت به دهه‌های قبل کاهش جدی داشته است و بخش عمده طلای موردنیاز تولیدکنندگان جواهر از آب شدن مصنوعات قدیمی تامین می‌شود. در چنین شرایطی قاعدتا سکه و بخشی از شمش‌های عرضه شده به مصارف دیگر یعنی حفظ ارزش پول در شرایط تورمی می‌رسد.

در حقیقت مشخص نیست هدف بانک مرکزی از عرضه سکه در بازار چیست؟ اگر هدف جمع آوری نقدینگی و ابزار پولی انقباضی است که راهکار‌های ساده‌تر و کم هزینه‌تر از قبیل افزایش نرخ ذخیره قانونی بانک‌ها یا عرضه اوراق مشارکت وجود دارد، چنان که در سال گذشته مجموع سکه‌های عرضه شده به رقمی کمتر از ۲۰ هزار میلیارد تومان رسید که اصلا رقم قابل توجهی در بازار پول کشور محسوب نمی‌شود.

در هر حال عرضه سکه در شرایط تورمی و خیز قیمت ارز و طلا و سکه برای افزایش جز هجوم تقاضای سفته بازی برای آن، نتیجه‌ای ندارد و مشخص نیست با وجود عدم موفقیت عرضه‌های قبلی سکه در مهار بازار ارز و طلا، چرا باز هم روش سنتی و تکراری عرضه سکه در پیش گرفته شده است. امید که بانک مرکزی مبانی منطقی و استدلالی خود درباره عرضه سکه را روشن کند و اگر بر مبنای یک روش سنتی و تکراری سراغ این گزینه رفته است، درخصوص تکرار آن تامل بیشتری کند.