درخواست‌های اورژانسی شب یلدا

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری: «شب یلدا» یعنی شادی و شادی هم یعنی سلامتی. این مهم‌ترین تفاوتی است که مراسم آیینی آخرین روز پاییز با سایر مناسب‌های تقویمی ایران دارد. ویژگی جالبش در حوزه سلامت هم این است که تقریبا آمار مراجعه به بخش‌های اورژانس و بروز حوادث و سوانح به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. فعالان بخش‌های اورژانسی و بیمارستانی می‌گویند که شب یلدا تنها مناسبتی است که آماده‌باش ندارد. البته که برخی بیماری‌ها و مشکلات مخصوص همین شب است و گاهی شدت آن باعث مراجعه به مراکز درمانی می‌شود؛ از پرخوری و ترکیب‌خوری که مشکلات حاد گوارشی را به همراه دارد تا خفگی‌های ناشی از پریدن آجیل و شکلات در اوج شور و شوق گفت‌وگوها. به همین بهانه ماجرای مراجعه و تماس‌های اورژانسی مردم در شب یلدا را با فعالان این حوزه بررسی کرده ایم که نکات جالبی مطرح کردند.

تنها روزی که کادر درمان آماده‌باش نیست

مناسب‌های و مراسم آیینی مختلف همیشه برای کادر درمان آماده‌باش دارد، به جز یلدا. این نکته را محمدنظری اشتهاردی، سوپروایزر بیمارستان امام خمینی (ره) می‌گوید و تأکید می‌کند: «شرایط و مشکلات باید خیلی حاد شود که بیماران به بخش‌های بیمارستانی مراجعه کنند و شاید در شب یلدا هم مشکلات گوارشی آنقدر شدید شود که فرد را روانه بیمارستان کند، اما عدد آن آنقدر بالا نیست که قابل توجه باشد. اتفاقا شب یلدا، تنها زمانی است که ما غصه بیمار نداریم و غم اکثر بچه‌ها نبودن کنار خانواده‌هاست.» به‌گفته این پرستار، چون این مراسم آیینی در خانه برگزار می‌شود و خانواده‌ها در خیابان تردد نمی‌کنند و به‌اصطلاح در پارک‌ها حضور ندارند، به همین دلیل صدمات و خطرات جدی بسیار کم است و نیازی به مراجعه به بیمارستان‌ها وجود ندارد.

تماس‌برای آجیل‌های مزاحم

آمار تماس‌ها با اورژانس در شب یلدای سال گذشته تفاوت چندانی با بازه زمانی یک هفته یا یک‌ماه قبل نداشته و به‌نظر می‌رسد که امسال هم همچنان شرایط برقرار باشد. این نکته‌ای است که اسماعیل فراهانی، معاون فنی و عملیات اورژانس استان تهران اعلام می‌کند و در توضیح بیشتر می‌گوید: «البته در این شب ما تماس‌های تلفنی داریم درباره افرادی که ممکن است جسم خارجی در مجرای تنفسی آن‌ها گیر کرده باشد. این شرایط به‌عنوان یک تهدید حیات برای فرد، بسیار اهمیت دارد. کارشناسان ما در واحد ۱۱۵ اداره ارتباطات براساس دستورالعمل ابلاغی توصیه‌های لازم را انجام می‌دهند و فرد تماس‌گیرنده را راهنمایی می‌کنند که اقدامات اولیه را انجام دهد. براساس الگوریتمی که تعریف شده یا آمبولانس اعزام شود یا با مشاوره و راهنمایی مشکل فرد برطرف می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «درصورت برطرف‌نشدن مشکل کارشناسان ما بر بالین بیمار حاضر می‌شوند و اقدامات لازم را انجام می‌دهند که یا منجر به بهبودی است یا بیمار به مرکز درمانی اعزام می‌شود.» البته به‌گفته این مسئول میزان این تماس‌ها در شب یلدای سال گذشته افزایشی نبوده و برای مزاح و شادی مرتبط با این شب می‌توان گفت که هموطنان در خوردن آجیل مهارت پیدا کرده‌اند.

بعد از مهمانی یاد ما می‌افتند

اورژانس شهدای تجریش در حالت عادی بسیار شلوغ است، اما پرستاران بخش اورژانس این بیمارستان می‌گویند که در شب یلدا تا حدودی از میزان مراجعات کاسته می‌شود. به‌گفته آن‌ها البته در همان ساعات اولیه که مهمانی برقرار است میزان مراجعات خیلی کمتر است، اما پس از پایان مهمانی و تمام شدن خورد و خوراک‌ها بالاخره خودشان را به آن‌ها می‌رسانند. این افراد با درد شکم و حالت تهوع به اورژانس مراجعه می‌کنند. برخی هم مایعاتی مصرف کرده‌اند که با حالات پرخاشگرانه به اورژانس می‌رسند. این پرستاران به دلتنگی‌های دور ماندن از خانواده در شب یلدا هم اشاره می‌کنند و اینکه افراد کم‌سابقه‌تر را مجبور به شیفت ماندن در این شب‌ها می‌کنند، هرچند که همه کادر درمان به اندازه یک مراسم کوچک‌شب یلدایی اورژانسی برای خودشان تدارک می‌بینند.

یلدا، آرام‌ترین شب اورژانسی‌ها

«یلدا نقطه مقابل چهارشنبه‌سوری است، بدون حادثه و آسیب به سلامت مردم. دغدغه ما هم کم است و به اصطلاح آرام‌ترین شب برای بچه‌های اورژانس در زمان‌هایی است که مناسبتی قرار است برگزار شود.» این‌ها را حسین کرمانپور، مدیر اورژانس بیمارستان سینا می‌گوید که معتقد است شب یلدا یعنی شادی و شادی هم توأم با سلامت مردم است. او در پاسخ به چند سؤال کوتاه درباره شکل مراجعات مردم به بخش اورژانس در شب یلدا به نکات جالبی اشاره می‌کند.

مردم در شب یلدا بیشتر برای چه مشکلاتی به اورژانس مراجعه می‌کنند؟

شب یلدا آرام‌ترین شب بخش درمان است، چون در نقطه مقابل چهارشنبه سوری مردم با عناصر خطرناک سروکار ندارند و اورژانس‌ها عمدتا خلوت‌تر هستند. در این شب مردم شادتر هستند و شادی با سلامتی توأم است. مردم با هم گفتگو می‌کنند و همین مسئله می‌تواند آن‌ها را در وضعیت بهتری قرار دهد.

یعنی آمار مراجعات کاهش پیدا می‌کند؟

تقریبا به‌مدت ۳-۲ شب اورژانس‌های ما خالی می‌شود. البته این وضعیت را در شب‌هایی که فوتبال مهم هم پخش می‌شود داریم که موتوری‌ها و راننده‌های دوردور در خانه می‌نشینند و حادثه درست نمی‌کنند. فقط دلمان آب می‌شود برای بودن کنار خانواده.

واقعا هیچ بیمار اورژانسی ندارید؟

گاهی به‌دلیل پرخوری مشکلات گوارشی باعث مراجعه مردم به اورژانس می‌شود، اما اتفاق جدیدی نیست و آمار بالایی هم ندارد. از سوی دیگر سنت بدی هم در شب یلدا وجود دارد و اینکه افراد خود را ملزم می‌دانند همه اقلام خوراکی تهیه شده در آن شب از انواع شیرینی و آجیل گرفته تا میوه را مصرف کنند و تازه شام شب هم دارند. این ترکیب‌خوری آسیب جدی برای آن‌ها دارد و زمانی هم که مایعات مکرر استفاده می‌کنند می‌تواند مشکلات حاد گوارشی برای آن‌ها به‌وجود بیاورد، ازجمله التهاب دریچه معده و مری. آن‌ها به‌شدت دچار درد شکم می‌شوند. افراد مسن هم اگر با این مشکلات مواجه شوند، با ترس از مشکل قلبی مراجعه می‌کنند. برخی افراد هم اسهال گذرا پیدا می‌کنند و این عمده مشکلاتی است که ممکن است به‌وجود بیاید.

داستان خفگی‌ها در شب یلدا هم واقعیت دارد؟

یلدا شبی برای گفتگو است و افراد در اوج گفتگو به خوردن توجه نمی‌کنند که گاهی باعث گیرافتادن خوراکی در مجرای تنفسی آن‌ها می‌شود. این مسئله بسیار دردآور است. اگر اطرافیان نسبت به نجات این افراد آگاهی داشته باشند در ۹۹ درصد موارد مشکلی پیش نمی‌آید، اما در بسیاری از شرایط یا این آشنایی وجود ندارد یا اطرافیان تحت‌تأثیر هیجانات اطراف قرار می‌گیرند و نمی‌توانند به درستی عمل کنند. به همین دلیل بیشتر این افراد مجبور به مراجعه به اورژانس می‌شوند و گاهی حتی شرایط آنقدر سخت می‌شود که یا ریه فرد آسیب می‌بیند که دچار خفگی و مرگ می‌شود.

چطور می‌توان این افراد را در خانه نجات داد؟

نیاز به آموزش است، اما به‌طور کلی یک نفر باید پشت فرد مصدوم قرار بگیرد، ۲ دست را به‌صورت کمربند به سمت جلو بیاورد و بیمار را از پشت در آغوش بگیرد. یک دست به‌صورت مشت روی جناغ سینه بیمار قرار بگیرد و با ۲ دست فرد را بلند کند. اگر این اقدام درست انجام شود ریه حالت بادکنکی پیدا می‌کند و با انجام کمتر از ۷ بار این حرکت جسم خارجی از دهان بیمار خارج خواهد شد. درباره کودکان ۴-۳ سال هم شرایط کمی متفاوت است و باید روی دست بلند شود و ۵ بار روی ستون فقرات او زد.

پس اینکه بگوییم شب یلدا خیلی هم آرام است، دقیق نیست؟

نکته اینجاست که همه این افراد چند ساعت بعد از مراسم شب یلدا مراجعه می‌کنند و مراجعه‌ای در همان زمان شب‌نشینی نداریم. یک بازه زمانی ۴ تا ۶ ساعته نیاز است که این عوارض پرخوری یا ترکیب‌خوری بروز کند و آرامش شب یلدا را برای ما چند ساعت بعد به پایان برساند. البته که آمار زیادی ندارد.