از صعود تا سقوط خان محبوب پاکستان

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: ۱۰ روز از بازداشت عمران خان، نخست‌وزیر پیشین پاکستان که ۵ اوت توسط پلیس این کشور در خانه‌اش در شهر لاهور دستگیر شد، گذشت. عمران خان، بازیکن بین‌المللی کریکت، زمانی که برای تکیه زدن بر کرسی نخست وزیری تلاش می‌کرد، وعده «پاکستانی جدید» و پایان دادن به فساد در این کشور را داده بود. او اکنون با رای دادگاه در پرونده فساد مالی و فروش غیرقانونی هدایای دولتی، به ۳ سال زندان محکوم شده است.

برخی این حکم را برای «خان» به معنی سقوط وی و خداحافظی اجباری با قدرت و سیاست می‌دانند. بر اساس قانون پاکستان، محکومیت کیفری افراد را از تصدی مقام‌های دولتی منع می‌کند. به همین دلیل احتمال می‌رود مجازات زندان به معنای پایان زندگی سیاسی خان ۷۰ ساله باشد. او همچنین ممکن است از رهبری حزب «تحریک انصاف پاکستان» که خود بنیان نهاده، کنار گذاشته شود.

این دومین بازداشت نخست وزیر سابق در ۶ ماه اخیر است. اما برای عمران خان، بین بازداشت ۹ می‌و ۵ اوت امسال، نمی‌توانست تضادی شدیدتر از این وجود داشته باشد. در حالی که اولین دستگیری عمران خان منجر به تظاهرات در خیابان‌ها از پیشاور تا کراچی و آتش زدن ساختمان‌ها و حضور ارتش در خیابان‌ها شد، شنبه ۵ اوت، هیچ تفاوتی با شب‌های عادی دیگر در پاکستان نداشت. بازداشت نخست وزیران توسط نظامیان پاکستان که قدرت اصلی را برای اداره حکومت در دست دارند، اتفاق جدیدی نیست؛ از جمله نوازشریف که پیش از خان نخست وزیر پاکستان بود.

آن چه جدید است، رویکرد دولت در سایه نظامی درباره عمران خان است. از جمله این که، سکونتگاه فعلی او در زندان «اتک» با شرایط بازداشت ماه می‌او، از زمین تا آسمان متفاوت است. در ماه می، عمران خان به فرمان دیوان عالی پاکستان به مهمان سرایی مجلل تحت کنترل پلیس برده شد و می‌توانست بازدیدکنندگان را به حضور بپذیرد و جلساتی را با اعضای حزبش برگزار کند.

درحالی که زندان «اتک» در استان پنجاب شرقی به دلیل شرایط دشوارش بدنام است و بسیاری از ستیزه‌جویان، دوران محکومیت خود را در آن می‌گذرانند. رابطه عمران خان با «حاکمیت» – که در پاکستان به نیرو‌های نظامی و سازمان‌های امنیتی پرقدرت سیاسی اشاره دارد – بیش از یک سال پیش رو به تیرگی گذاشت. پس از آن در سال گذشته او با رای عدم اعتماد پارلمان پاکستان برکنار شد. اکثر تحلیل‌گران معتقدند خان با کمک حاکمیت نظامی به قدرت رسید و سپس با بدتر شدن روابط با آن، قدرت را از دست داد. وی از آن زمان، تا لحظه بازداشت دوم، رهبری یک کارزار مردمی در مخالفت با دولت کنونی به رهبری شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان را برعهده داشت.

به نظر منتقدان، تلاش‌ها برای حبس عمران خان انگیزه‌های سیاسی داشته و با نزدیک شدن به هنگامه انتخابات امسال تشدید شده است. اما این تنها عمران خان نبود که با فشار قدرت‌های نظامی به حاشیه رفت. هزاران نفر از حامیان او در ماه‌های گذشته دستگیر شده اند. حتی پس از تهدید ارتش، روزنامه‌نگاران پاکستان نیز دیگر اجازه نداشتند نام عمران خان را بیاورند، تصویر او را نشان دهند یا نام او را در زیرنویس‌ها بنویسند.