اختلال هویت تجزیه‌ای یا اختلال چند شخصیتی چیست؟ علائم و درمان

به گزارش مجله خبری نگار، اختلال هویت تجزیه‌ای (DID) یک اختلال روانشناختی است. افراد مبتلا به اختلال هویت تجزیه‌ای دو یا چند هویت مجزا دارند. این شخصیت‌ها در زمان‌های مختلف رفتار فرد را کنترل می‌کنند. هر هویتی تاریخچه شخصی، ویژگی ها، دوست داشتن‌ها و ناپسند‌های خود را دارد. DID می‌تواند منجر به شکاف در حافظه و توهم شود.

اختلال هویت تجزیه‌ای در گذشته اختلال شخصیت چندگانه نامیده می‌شد.

DID یکی از اختلالات تجزیه‌ای است. این اختلالات بر توانایی فرد در ارتباط با واقعیت تأثیر می‌گذارد. سایر اختلالات تجزیه‌ای عبارتند از:

اختلال مسخ شخصیت یا غیرواقعی شدن، که باعث احساس جدایی از واقعیت و اعمال شما می‌شود.
فراموشی تجزیه ای، یا مشکلات به خاطر سپردن اطلاعات مربوط به خود.

اختلال هویت تجزیه‌ای چقدر رایج است؟

DID بسیار نادر است. این اختلال بین ۰.۰۱ تا ۱ درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ممکن است در هر سنی رخ دهد. زنان بیشتر از مردان به DID مبتلا می‌شوند.

چه چیزی باعث اختلال هویت تجزیه‌ای (DID) می‌شود؟

DID معمولاً نتیجه آزار جنسی یا جسمی در دوران کودکی است. گاهی اوقات در واکنش به یک بلای طبیعی یا سایر رویداد‌های آسیب زا مانند جنگ نیر ایجاد می‌شود. این اختلال راهی است برای فاصله گرفتن یا جدا کردن خود از تروما است. نقص در پیام رسانی مغز، نقص در ترتیب قرار گرفتن آمینو اسیدها. عوامل رفتاری و شناختی مانند بهره کشی از کودکان (بهره‌های جنسی و جسمی). کمبود عاطفی و اختلال توجه در کودکی. عدم احساس امنیت در کودکی باعث ایجاد این اختلال می‌شود.

علائم و نشانه‌های DID چیست؟

فرد مبتلا به DID دو یا چند هویت متمایز دارد. هویت “هسته” شخصیت معمول فرد است. «تغییرها» شخصیت‌های جایگزین فرد هستند. برخی از افراد مبتلا به DID تا ۱۰۰ تغییر دارند.

دگرگون کننده‌ها بسیار متفاوت از یکدیگر هستند. هویت‌ها ممکن است دارای جنسیت، قومیت، علایق و شیوه‌های تعامل با محیط مختلفی باشند.

سایر علائم و نشانه‌های رایج DID می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

اضطراب

توهمات

افسردگی

سرگردانی

سوء مصرف مواد مخدر یا الکل

از دست دادن حافظه

افکار خودکشی یا خودآزاری

آیا اختلال چند شخصیتی به‌عنوان اختلالی جداگانه و مجزا شناخته می‌شود؟

پی بردن به چگونگی شکل‌گیری شخصیت‌های مختلف در وجود یک فرد، حتی برای باتجربه‌ترین متخصص‌ها هم کار دشواری است. همین مسئله باعث شده است تا در مورد روش‌های درمان بیماری چند شخصیتی اتفاق‌نظر وجود نداشته باشد. حتی بعضی از متخصصان سلامت روان، آن را نه به‌عنوان اختلالی جداگانه، که به‌عنوان عارضه‌ای می‌شناسند که ناشی از اختلالات روانی دیگری نظیر اختلال شخصیت مرزی است (بیمار مبتلا به این اختلال در مرز روان پریشی قرار دارد؛ ازجمله علائم آن می‌توان به ناپایداری حالت عاطفی، خُلق و رفتار اشاره کرد). برخی هم این بیماری را نتیجهٔ ناتوانی در کنار آمدن با مسائل و مشکلات مختلف می‌دانند. فراموشی تجزیه‌ای، زوال شخصیت و مسخ واقعیت (تغییر دیدگاه نسبت به دنیای بیرونی و داشتن احساساتی شبیه به غیرواقعی بودن دنیای بیرون)، اختلالاتی هستند که در کنار بیماری چند شخصیتی به‌عنوان زیرمجموعه‌های اختلالات تجزیه‌ای شناخته می‌شوند.

تشخیص اختلال هویت تجزیه‌ای

آیا تستی برای DID وجود دارد؟

هیچ تستی وجود ندارد که بتواند DID را تشخیص دهد. یک روانشناس یا روانپزشک علائم و سابقه سلامت شخصی شما را بررسی می‌کند. متخصصین ممکن است آزمایش‌هایی را برای رد علل فیزیکی زمینه‌ای علائم شما، مانند آسیب‌های سر یا تومور‌های مغزی انجام دهند.

علائم DID اغلب در دوران کودکی، بین سنین ۵ تا ۱۰ سالگی ظاهر می‌شود. اما والدین، معلمان یا ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است علائم را نبینند. DID ممکن است با سایر مشکلات رفتاری یا مشکلات رایج در کودکان، مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) اشتباه گرفته شود. به همین دلیل، DID معمولاً تا بزرگسالی تشخیص داده نمی‌شود.

مدیریت و درمان اختلال هویت تجزیه‌ای

درمان اختلال هویت تجزیه‌ای (DID) چیست؟

برخی از دارو‌ها ممکن است به علائم خاصی از DID مانند افسردگی یا اضطراب کمک کنند. اما موثرترین درمان اختلال چندشخصیتی روان درمانی است. یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی با آموزش تخصصی در زمینه اختلالات سلامت روان، مانند روانشناس یا روانپزشک، می‌تواند شما را به سمت درمان مناسب راهنمایی کند. ممکن است از درمان فردی، گروهی یا خانوادگی بهره‌مند شوید.

درمان‌ها روی موارد زیر تمرکز دارد:

شناسایی و کار بر روی تروما یا سوء استفاده گذشته

مدیریت تغییرات رفتاری ناگهانی

ادغام هویت‌های جداگانه در یک هویت واحد

آیا هیپنوتیزم درمانی می‌تواند به DID کمک کند؟

برخی از ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است هیپنوتیزم درمانی را همراه با روان درمانی توصیه کنند. هیپنوتیزم درمانی نوعی مراقبه هدایت شده است. ممکن است به افراد در بازیابی خاطرات سرکوب شده کمک کند.

پیشگری از اختلال هویت تجزیه‌ای

آیا می‌توان از اختلال هویت تجزیه‌ای (DID) پیشگیری کرد؟

هیچ راهی برای جلوگیری از DID وجود ندارد. اما شناسایی علائم در اوایل زندگی و جستجوی درمان می‌تواند به شما در مدیریت علائم کمک کند. والدین، مراقبان و معلمان باید مراقب علائم در کودکان خردسال باشند. درمان بلافاصله پس از اپیزود‌های سوء استفاده یا تروما ممکن است از پیشرفت DID جلوگیری کند.

درمان همچنین می‌تواند به شناسایی محرک‌هایی که باعث تغییر شخصیت یا هویت می‌شوند کمک کند. محرک‌های رایج عبارتند از استرس یا سوء مصرف مواد. مدیریت استرس و اجتناب از مواد مخدر و الکل ممکن است به کاهش دفعات تغییرات مختلف در کنترل رفتار شما کمک کند.

چشم اندازیا پیش آگهی اختلال چندشخصیتی

آیا اختلال هویت تجزیه‌ای (DID) از بین خواهد رفت؟

هیچ درمانی برای DID وجود ندارد. اکثر افراد تا آخر عمر این اختلال را مدیریت خواهند کرد. اما ترکیبی از درمان‌ها می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. می‌توانید یاد بگیرید که کنترل بیشتری بر رفتار خود داشته باشید. با گذشت زمان، می‌توانید در محل کار، خانه یا جامعه خود بهتر عمل کنید.

زندگی با اختلال هویت تجزیه‌ای

یک سیستم پشتیبانی قوی می‌تواند زندگی با DID را قابل مدیریت‌تر کند. اطمینان حاصل کنید که ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، اعضای خانواده و دوستانی دارید که وضعیت شما را می‌دانند و درک می‌کنند. صریح و صادقانه با افراد موجود در سیستم پشتیبانی خود ارتباط برقرار کنید و از درخواست کمک نترسید.

تفاوت اختلال چند شخصیتی با اسکیزوفرنی

اغلب این دو اختلال با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند و این در حالی است که تفاوت چشم‌گیری میان‌شان وجود دارد. اسکیزوفرنی (یا روان‌گسیختگی) ازجمله اختلالات روانی خطرناکی است که روان‌پریشی مزمن (یا مکرر) از شاخصه‌های آن است. بارزترین نشانه‌های اسکیزوفرنی توهم (شنیدن یا دیدن چیز‌های غیرواقعی) و هذیان (باور کردن یا فکر کردن به چیز‌های غیرمنطقی) است. برخلاف باور بیشتر افراد، مبتلایان به اسکیزوفرنی دارای چند شخصیت نیستند. هذیان، شایع‌ترین نشانه در میان این افراد است و توهم، بخصوص شنیدن صدا‌های غیرواقعی، در ۵۰ تا ۷۵ درصد آن‌ها دیده می‌شود. مبتلایان به هر دوی این اختلال‌ها (اسکیزوفرنی و بیماری چند شخصیتی) در معرض خطر خودکشی قرار دارند. تحقیقات نشان می‌دهد بیماران چند شخصیتی، در مقایسه با بیماران سایر اختلالات روانی، آمار خودکشی بالاتری داشته‌اند

اگر یکی از دوستان یا اعضای خانواده DID داشته باشد، چگونه می‌توانیم به او کمک کنیم؟

داشتن یکی از عزیزان مبتلا به DID می‌تواند گیج کننده و طاقت فرسا باشد. ممکن است ندانید که چگونه به تغییرات یا رفتار‌های مختلف آن‌ها پاسخ دهید. شما می‌توانید از طریق آشنایی با DID و علائم آن و پیشنهاد شرکت در جلسات مشاوره رواندرمانی یا گروه‌های حمایتی با عزیزانتان، زمانی که تغییرات رفتاری ناگهانی رخ می‌دهد، آرام و حمایت کننده باشید.

طرز برخورد با افراد مبتلا به اختلال چند شخصیتی

اگر شما با یک بیمار دارای اختلال چند شخصیتی سر و کار داشته باشید، احتمالا از خودتان می‌پرسید که باید چه کاری انجام دهید و مناسب‌ترین برخورد با این افرتد چه نوع برخوردی است. حقیقتی که وجود دارد این است که برای برخورد با این افراد باید چند نکته مهم را در نظر بگیرید.

۱. ایجاد اعتماد

حقیقتی که وجود دارد این است که برای برخورد با افراد دارای اختلال چند شخصیتی، باید چند نکته مهم را در نظر بگیرید. اولین اصل این است که باید براساس اعتماد رابطه را سر و شکل بدهید. شما باید طوری رفتار کنید که طرف مقابل تان کاملا متوجه شود که به او اعتماد دارید و قصد دارید با کمک خودش بهترین شرایط را برای او فراهم کنید. شما به عنوان یک دوست یا شریک زندگی باید به او این اعتماد را بدهید که اگر شرایط سخت‌تر بشود هم در کنار او خواهید ماند. ممکن است همسرتان یا کسی که با او رابطه دارید، احساسات متناقضی را تجربه کند و خودش هم متوجه این موضوع نباشد. شما باید در روز‌های خوب و در شرایطی که بیمار شرایط خوبی را پشت سر می‌گذارد به او این اطمینان را بدهید که به او اعتماد دارید و می‌دانید که او دوست دارد بهترین شرایط را داشته باشید. این عامل هم چنین باعث می‌شود که در شرایط بحرانی و حساس شریک زندگی تان تنش کمتری را تجربه کند و به اصطلاح کمتر بدحال شود.

۲. مراجعه به مشاور

مراجعه به مشاور روانشناس معمولا بهترین راهکاری است که برای مواجهه با هر نوع اختلال رفتاری و یا روانی در اختیار دارید. مشاور روانشناس با روش‌های کاملا علمی و براساس مطالعاتی که دارد به شما برای برخورد با اختلال چند شخصیتی کمک می‌کند. هم چنین یکی از موضوعات دیگری که روانشناس می‌تواند به شما برای دانستن آن کمک کند، نحوه برخورد با بیمار شخصیت مرزی با افکار خودکشی است. روانشناس در طول جلسات به شما کمک می‌کند تا بتوانید بهترین برخورد را با بیمار داشته باشید. هم چنین خدمات مشاوره‌ای شبانه روزی که وجود دارد می‌تواند به شما کمک کند تا با افکار خودکشی فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی مقابله کنید.

۳. بیمار را به فعالیت تشویق کنید

یکی از عوامل بسیار مهمی که اختلال چند شخصیتی را تشدید می‌کند استرس است. زمانی که فرد استرس دارد، ممکن است تکانه‌های شخصیتی اش فعال شود و نتواند به خوبی با شرایط کنار بیاید. در نتیجه ممکن است پرخاشگری کند و یا کنترل رفتارش را از دست بدهد. فعالیت‌های جسمی و روحی متفاوتی که وجود دارد می‌تواند به بیمار کمک کند استرس کمتری را تجربه کند. این پایین آمدن استرس به صورت معمول افکار خودکشی و یا ناپایداری‌های خلقی بیمار را کاهش می‌دهد. تشویق بیمار به گوش دادن به موسیقی یکی از عواملی است که می‌تواند در کاهش استرس موثر باشد. بیماری که به موسیقی گوش می‌دهد از نظر احساسی شرایط بهتری را پیدا می‌کند و می‌تواند با وقایعی که در اطرافش اتفاق می‌افتد بهتر کنار بیاید.

همچنین یکی از کار‌های دیگری که می‌توانید برای برخورد با افرادی که به این اختلال مبتلا هستند انجام دهید این است که آن‌ها را به ورزس کردن تشویق کنید. معمولا ورزش‌های رقابتی مانند فوتبال و یا والیبال برای این بیماران توصیه نمی‌شود چرا که ممکن استرس اضافه‌ای را به او وارد کند. پیاده روی، کوه نوردی، دوچرخه سواری و شنا از جمله فعالیت‌های بدنی هستند که به بیماران دارای اختلال چند شخصیتی توصیه می‌شود. این فعالیت‌های بدنی موجب می‌شود که فرد بتواند استرس هایش را تخلیه کند. هم چنین زمانی که فعالیت بدنی بالاتر برود، سوخت و ساز بدن افزایش می‌یابد و بدین ترتیب استرس بیمار کاهش خواهد یافت.

چه زمانی باید با روانپزشک خود در مورد DID تماس بگیریم؟

اگر شما یا شخصی که می‌شناسید مبتلا به DID است و هر یک از علائم زیر را نشان می‌دهد، فورا به پزشک مراجعه کنید:

خودآزاری

افکار خودکشی

رفتار خشونت آمیز

منبع: ذهن‌آرا