دیپلماسی مقاومت؛ از شمال آفریقا تا شرق آسیا

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: از ابتدای انقلاب اسلامی ایران، تحولات فلسطین، حمایت از مظلومان و مسأله نابودی رژیم صهیونیستی از جمله اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران بوده است. به گونه‌ای که ایران در تمام رویداد‌ها صراحتاً از حمایت خود از مردم فلسطین و ضدیت با رژیم صهیونیستی سخن گفته و از اعلام آن ابایی نداشته است. از همین رو است که نه تنها ایران خود را محور بنیادی و راهبردی در ارتباط با تحولات فلسطین می‌داند که کشور‌های منطقه نیز به آن اذعان دارند.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان بازیگر مهم منطقه صیانت از امنیت و آرامش منطقه را چه در مبارزه با داعش و چه در مبارزه با رژیم صهیونیستی به خوبی نشان داده است. در هفته‌های اخیر نیز که سویه‌های جدیدی از تنش‌آفرینی از سوی رژیم صهیونیستی و امریکا در منطقه دیده شد، رویکرد‌ها و اقدامات جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با این تنش‌آفرینی‌ها نیز فزونی گرفت.

این اقدامات، بیش از هر چیز در شکل تماس‌ها، مذاکرات و گفتگو‌های اخیر تلفنی آیت‌الله رئیسی با سران منطقه و کشور‌های اسلامی تبلور یافت؛ تلاشی که در پی آن بود تا در مقابل آتش‌افروزی‌ها در منطقه که بیانگر نوعی همگرایی میان امریکا و رژیم صهیونیستی بود، بر ثبات، امنیت و دیپلماسی به عنوان بدیل آن‌ها تأکید کند.

از این رو است که می‌توان فعال کردن دیپلماسی و استفاده از ظرفیت‌های آن را در تماس‌ها و رایزنی‌های آیت‌الله رئیسی با سران کشور‌های اسلامی، از الجزایر و ترکمنستان تا اندونزی دید و آن‌ها را اینطور صورت‌بندی کرد: پیگیری امنیت و ثبات منطقه از طریق دیپلماسی و رایزنی با سران کشور‌های اسلامی.

در عین حال که برخی ناظران، انجام این اقدامات و جلوگیری از گسترش تنش‌ها را از رهاورد‌های رویکرد کلان جمهوری اسلامی ایران، از جمله دیپلماسی‌ها و رایزنی‌های فشرده رئیس‌جمهور ارزیابی می‌کنند.

امریکا و رژیم صهیونیستی؛ دو سوی تنش‌های منطقه

در یک نگاه کلان، تنش‌های اخیر در منطقه را که از سوی امریکا و رژیم صهیونیستی رقم زده شد، تلاشی برای خنثی‌سازی دستاورد‌های ثبات‌آفرین دیپلماسی ایرانی، بویژه در برقراری دوباره ارتباط با عربستان سعودی می‌توان دانست. هر چند احیای روابط با میانجیگری چین صورت گرفت، اما مشخص بود که در صورت تفاهم دو کشور مهم منطقه، یعنی ایران و عربستان، فرایند‌های سیاسی و امنیتی غرب آسیا بیش از پیش به سمت ثبات حرکت خواهد کرد. اما این ثبات، چیزی نبود که با ماهیت وجودی رژیم صهیونیستی و حتی علل ظاهری حضور نامشروع امریکا در منطقه قابل جمع باشد.

از زاویه‌ای دیگر، این ثبات، تبلیغات و جریان‌سازی‌های سیاسی و رسانه‌ای چند سال اخیر این رژیم‌ها را نیز بی‌اثر ساخته و زمینه بازگشت ابتکارات سیاسی منطقه به خود منطقه را فراهم خواهد آورد. از این رو بود که امریکا، بویژه با اقدامات ایذایی در سوریه و نیز اعلام و آشکارسازی حرکت زیردریایی اتمی به خلیج فارس، تلاش کرد ضدیت خود را با این ثبات نشان دهد. در سوی دیگر، رژیم صهیونیستی نیز بویژه برای مهارکردن بحران‌های داخلی خود، حملات به سوریه و فلسطینی‌ها و نیز تحرکات ایذایی علیه قدس شریف و مسلمانان فلسطینی را شدت بخشید.

رایزنی گسترده با کشور‌های اسلامی

در چنین زمینه و شرایطی بود که اقدامات چندجانبه ایران، بویژه در حوزه دیپلماسی، برای خنثی‌سازی این اقدامات شدت گرفت. هرچند جمهوری اسلامی ایران پیش از این با پیگیری سیاست همسایگی و نتایج آن همچون احیای روابط با عربستان سعودی نشان داده بود که خود پیشگام برقراری ثبات در منطقه است.

با وجود این، در کنار سایر اقداماتی که در محور مقاومت در منطقه صورت گرفت، از جمله مقابله‌های عینی با تجاوزکاری‌های رژیم صهیونیستی و امریکا، دیپلماسی و رایزنی‌های رئیس جمهور به عنوان روی دیگر مقاومت و ثبات منطقه‌ای، آغاز شد. این تماس‌های آیت‌الله رئیسی با سران کشور‌های اسلامی، از شمال آفریقا تا شرق آسیا را دربرگرفت. رئیس جمهور طی مدت اخیر، با سران کشور‌های الجزایر، سوریه، ترکمنستان، ترکیه و اندونزی گفتگو کرد. این گفتگو‌ها و تماس‌ها چند محور مشترک داشتند که مقابله با اقدامات تجاوزکارانه و ضدبشری رژیم صهیونیستی، چه در مقابله با فلسطینیان و چه در حمله به کشور‌های همسایه از جمله سوریه و لبنان، حمایت از آرمان قدس شریف و تلاش برای جلوگیری از تعدی‌های صهیونیست‌ها به مسجدالاقصی از جمله آن‌ها است.

ایران؛ محور ثبات و امنیت در منطقه

هرچند نمی‌توان مهار زدن بر تنش‌آفرینی‌های امریکا و رژیم صهیونیستی را تک عاملی بررسی کرد، اما دیپلماسی به عنوان پشتوانه سیاسی مقاومت میدانی، دستور کار ویژه دولت و آیت‌الله رئیسی در هفته‌های گذشته بود. این تلاش‌ها بیش از هر چیز ناظر بر منافع کلی منطقه و نیز آرمان‌ها و اشتراکات کشور‌ها و ملت‌های مسلمان قرار داشت. این رایزنی‌ها از آن رو اهمیت دارد که آیت‌الله رئیسی در این تماس‌ها، بیش از هر چیز بر فعال‌سازی ظرفیت‌های کشور‌های مسلمان، از جمله سازمان همکاری کشور‌های اسلامی تأکید داشت. البته آنچه در هفته‌های گذشته دیده شد، بخشی از یک فرایند کلی‌تر و عمومی‌تر دیپلماسی در دولت است که از ابتدای تشکیل آن شروع شد.

دیپلماسی منطقه و افزایش همکاری‌ها و مناسبات با کشور‌های همسایه و البته شرق جهان، دستور کار جدی دولت بوده است که دستاورد‌های آن، به صورت عضویت در سازمان شانگ‌های و افزایش مناسبات و همکاری‌های اقتصادی با قدرت‌هایی، چون روسیه و چین، بروز و ظهور یافت. از این رو می‌توان تماس‌ها و گفتگو‌های آیت‌الله رئیسی با سران کشور‌ها از آفریقا تا شرق آسیا یعنی اندونزی را بخش دیگری از این رویکرد کلی دولت سیزدهم برشمرد.