چگونه دود دست دوم بلای جان غیرسیگاری‌ها‌ می‌شود؟

به گزارش مجله خبری نگار، آسیب‌ها و عوارض سیگارکشیدن بر هیچ فردی پوشیده نیست، اما آن چه شاید کمتر به آن توجه شده است، مشکلاتی است که سلامت جسم و حتی روان اطرافیان سیگاری‌ها را تهدید می‌کند. رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات به‌تازگی اعلام کرده بر اساس آمار وزارت بهداشت ۱۴ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کشور مصرف کننده دخانیات هستند و حدود ۵.۸ میلیون نفر مصرف کننده سیگار در کشور وجود دارد.

«ولی‌زاده» از مجموع هشت میلیون مرگ سالانه در جهان ناشی از مصرف دخانیات، یک میلیون و ۲۰۰ هزار فوت را مربوط به افرادی دانست که در معرض دود ناشی از مصرف دخانیات هستند و گفت: «در ایران هم سالانه ۶ هزار نفر به دلیل در معرض دود دخانیات قرار گرفتن فوت می‌کنند.» (منبع خبر: تابناک)

مصرف سیگار یکی از عمده‌ترین تهدید‌ها برای سلامت و بهداشت عمومی است. مصرف تنباکو به صورت سیگار بیشتر از اشکال دیگر آن رواج دارد. ۷۰ تا ۸۰ درصد سیگاری‌ها به عنوان افراد وابسته به سیگار طبقه بندی می‌شوند. می‌توان گفت که مصرف سیگار یکی از تهدیدکننده‌های اصلی سلامت بشر است که هر سال میلیون‌ها نفر را در جهان به کام مرگ می‌کشاند و اطرافیان افراد سیگاری هم از آسیب‌هایش در امان نیستند.

در پرونده امروز، یک پژوهشگر اعتیاد از نحوه تذکر اصولی به همکار، همسر یا دوست سیگاری می‌گوید. همچنین از آسیب‌های دود دست دوم برای سلامت افراد خواهیم گفت.

ترفند‌های تذکر به سیگاری‌ها

یک پژوهشگر حوزه اعتیاد توضیح می‌دهد که چطور به همسر سیگاری، دوست، همکار و ... درباره خطرات دودش برای سلامت خودمان تذکر بدهیم؟

«شاید این طور به نظر برسد که سیگار کشیدن عیبی ندارد، چون تا حد زیادی، عرف جامعه آن را پذیرفته است و حتی از نظر برخی جزو حقوق شهروندی محسوب می‌شود و کسی نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد، اما باید توجه داشت که هر فرد سیگاری، چندین نفر را درگیر بحث دخانیات می‌کند». مصطفی نجمی، پژوهشگر حوزه اعتیاد با این مقدمه می‌گوید: «ما اصطلاحی داریم به نام دود دست دوم، دودی که از سیگار نشئت می‌گیرد و اطرافیان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آسیبش برای اطرافیان از فردی که سیگار می‌کشد، بیشتر است. مثلا فرض کنید پدر یا برادر خانواده سیگاری است، نباید تصور کنیم یک فرد سیگاری در آن خانه داریم در واقع به اندازه همه اعضای آن خانواده، فرد سیگاری داریم. افرادی که در یک محیط بسته کنار فرد سیگاری قرار می‌گیرند، به آن‌ها سیگاری‌های منفعل گفته می‌شود یعنی هرچند خودشان سیگار نمی‌کشند، اما تحت تاثیر آسیب‌هایش قرار می‌گیرند.»

اولین قدم، آگاهی‌بخشی به سیگاری‌ها

این کارشناس ارشد روان‌شناسی درباره نحوه تذکر اصولی به افراد سیگاری تا کار به جروبحث و دلخوری نکشد، می‌گوید: «تقریبا همه افراد از پیامد‌های سیگار کشیدن آگاه هستند، اما از تاثیر آن روی دیگران، آگاهی لازم را ندارند. در قدم اول، افراد سیگاری باید آگاه شوند، افرادی که تحت تاثیر دود سیگارشان قرار می‌گیرند، بیشتر از خودشان آسیب می‌بینند. یعنی آن فرد بداند که اگر من دارم سیگار می‌کشم و فرزندم کنارم است یا خانمم باردار است، سیگار کشیدن من روی آن بچه یا جنین تاثیر می‌گذارد. یکی از تاثیرات منفی‌اش، این است که بچه‌ها دچار کمبود وزن می‌شوند یا روی ضریب هوشی و آستانه تحمل و دردشان تاثیر می‌گذارد، چون نیکوتین در سیگار و حس آرامش‌بخشی موقتی که دارد، تغییراتی را در هورمون‌ها ایجاد می‌کند. اگر آن فرد به این آگاهی برسد که دود سیگارش برای اطرافیان چه آسیب‌هایی دارد، حالا در قالب فیلم، یک پست در شبکه‌های اجتماعی، کتاب، صحبت‌های یک کارشناس یا ... باشد، احتمالا مراقبت بیشتری می‌کند؛ بنابراین ما باید انگیزه‌های سلبی ایجاد کنیم که فرد یا سیگار نکشد یا سیگار کشیدن را در جایی غیر از محل شلوغ و حضور دیگران انجام بدهد. انگیزه سلبی یعنی به او بگوییم این کاری که انجام می‌دهد، ممکن است بچه شما را درگیر بیماری آسم کند، ریه‌های اطرافیان شما را درگیر کند، همکار شما را به سمت مواد بکشاند و کنجکاو کند.»

تذکر به سیگاری‌های غریبه، غیرمستقیم و محترمانه باشد

نجمی درباره نحوه تذکر به غریبه‌های سیگاری که در محیط‌های سربسته و شلوغ سیگار می‌کشند، می‌گوید: «تذکر در محیط عمومی مثلا در تاکسی یا اتوبوس یا مغازه و ... اول این که باید کاملا محترمانه باشد. به‌خصوص که ما آن فرد را نمی‌شناسیم، چون غریبه است و ممکن است رگه‌هایی از اختلالات روانی و پرخاشگری داشته باشد. با این که حق با ماست، اما نحوه بیان ما می‌تواند واکنش‌های مختلفی داشته باشد. گاهی ممکن است با یک نگاه کردن خاص، گرفتن بینی، عقب رفتن به سمت در خروجی و ... فرد سیگاری متوجه شود و سیگارش را خاموش کند. این روش غیر مستقیم است. می‌توانیم دوستانه بگوییم که اگر ممکن است لطفا در محیط دیگری سیگار بکشید. به هیچ‌وجه ما نباید بگوییم سیگار نکش، چرا سیگار می‌کشی؟ مگر نمی‌فهمی در فضای بسته نباید سیگار کشید و ... این جور صحبت کردن‌ها فرد را تحریک می‌کند و به سمت لجبازی می‌برد.»

بدون تعارف، تحمل کردن را کنار بگذارید

این پژوهشگر اعتیاد در پایان می‌گوید: «با توجه به شخصیتی که فرد سیگاری دارد باید به او تذکر داد. مثلا اگر تحصیل‌کرده است با مسائل علمی او را آگاه کنیم. می‌توانیم نمونه‌های مشابه و غیر مستقیم برایش مثال بزنیم که فلان فرد سیگاری، بچه‌اش به فلان بیماری تنفسی دچار شده است. اگر این فرد دوست و همکار ما باشد، بهتر می‌توانیم رفتارهایش را پیش بینی کنیم، چون شناختی از ویژگی‌های شخصیتی او داریم. خیلی راحت و صادقانه می‌توانیم به او بگوییم که وقتی با هم هستیم در کنار من، سیگار کشیدنت واقعا اذیتم می‌کند. گاهی هم باید غیرمستقیم به او بگوییم. تحمل‌کردن این شرایط می‌تواند بغرنج باشد بنابراین توصیه می‌کنیم تعارف را کنار بگذارید. اگر هم به هر دلیلی نمی‌توانید آن موقعیت را تغییر دهید، خودتان موقعیت را ترک کنید و به فضای آزاد بروید. اگر به صورت مکرر این اتفاق تکرار می‌شود حتما باید راهکاری پیدا کنید تا سلامت‌تان به خطر نیفتد، اما اگر فرد لجبازی کرد و نپذیرفت و همکاری نکرد و قانع نشد، باز هم نباید منفعل باشیم. مثلا یک اتاق خانه را که تهویه مناسب دارد برای فرد سیگاری ایزوله کنیم یا در محل کار، چنین اتاقی را از مدیریت درخواست کنیم تا همکاران سیگاری در دفتر کار، سیگار نکشند».

از سرطان تا ناباروری و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن

همه آن چه باید از تاثیرات منفی در معرض دود سیگار قرار گرفتن بر سلامت جسمی‌تان بدانید

حتما تا به حال کلمه لباس دست دوم، ماشین دست دوم و ... به گوش‌تان خورده است، اما کمتر کسی کلمه «دود دست دوم» را شنیده است. اگر خودتان یا یکی از اطرافیان تان سیگار می‌کشید، شاید شناخت این دود و تاثیراتش بر سلامت بدن، نکات قابل تاملی برای شما داشته باشد.

«دود دست دوم» چیست؟

دود دست دوم سیگار ترکیبی از دود ناشی از سوختن سیگار و دود بازدم یک فرد سیگاری است. دو نوع دود دست دوم وجود دارد:

۱- دود جریان جانبی که مستقیم از محصول تنباکوی در حال سوختن سرچشمه می‌گیرد.

۲- دود جریان اصلی که دود بازدمی فرد سیگاری است. سیگار کشیدن تنها سلامت افراد سیگاری را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد بلکه می‌تواند بر سلامت افرادی که هوای حاوی دود سیگار را تنفس می‌کنند، تاثیرگذار باشد.

مواد شیمیایی سمی می‌توانند مجاری تنفسی را باریک و تنفس را دشوارتر کنند. مطالعات جدید نشان داده زندگی در کنار افراد سیگاری به اندازه سیگار کشیدن و گاهی حتی بیشتر زیان آور است.

کودکان قربانی اصلی

بنا بر گزارش کلینیک مایو، کودکان آسیب‌پذیرترین افراد دربرابر دود دست دوم سیگار هستند. این نوع دود خطر سینه پهلو و عفونت‌های تنفسی، آسم، عفونت‌های گوش‌میانی و خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) را در کودکان افزایش می‌دهد. همچنین طبق آمار، کودکانی که والدین آن‌ها سیگار می‌کشند، احتمال بیشتری دارد که در آینده سیگاری شوند.

سرطان ریه

بسیاری از مواد شیمیایی موجود در سیگار می‌توانند باعث آسیب به DNA شما شوند.DNA از جمله ژن‌های اصلی محافظت در برابر سرطان است. استعمال سیگار و قرار گرفتن در معرض دود دست دوم عامل اصلی خطر سرطان ریه محسوب می‌شود. مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۸ که درباره سرطان ریه منتشر شد، نشان داد در افرادی که در معرض دود دست دوم قرار می‌گیرند، خطر ابتلا به سرطان ریه افزایش می‌یابد.

بیماری‌های قلبی

قرارگرفتن در معرض دود دست دوم سیگار روی سیستم قلبی عروقی افراد اثر می‌گذارد و می‌تواند موجب بیماری‌های عروق کرونری و سکته قلبی شود. همچنین قرارگرفتن در معرض دود دست دوم سیگار بلافاصله روی خون و رگ‌های خونی فرد اثر می‌گذارد و خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد.

ناباروری در زنان و مردان

محققان می‌گویند زنانی که در معرض دود سیگار بوده اند، ممکن است دچار ناباروری شوند یا بارداری آن‌ها با عوارضی بیش از سایر زنان همراه باشد. تحمل دود دست دوم، هم در کودکی و هم در بزرگ سالی، می‌تواند احتمال سقط جنین یا تولد نوزاد مرده را در زنان تا ۳۹ درصد افزایش دهد و امکان ناباروری را هم تا ۶۸ درصد بالا ببرد. همچنین مردان سیگاری، تعداد اسپرم‌های سالم و متحرک و بارور کمتری نسبت به سایر آقایان دارند.

ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن

قرار گرفتن در معرض دود دست دوم برای سیستم ایمنی بدن مضر است. مواد شیمیایی سمی با سرکوب سلول‌های ایمنی می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تحریک کنند. هنگامی که مواد شیمیایی سمی را استنشاق می‌کنید، این مواد سلول‌های مختلف ایمنی بدن را کاهش می‌دهد و عملکرد آن را مختل می‌کند.

۶ نکته برای سیگاری‌ها

نه، نه قرار نیست نصیحت بشنوید. این جا اصلا کاری به دلایل سیگار کشیدن و ضرر و زیانش نداریم، فقط می‌خواهیم نکاتی را به سیگاری‌ها یادآوری کنیم که سیگار کشیدن‌شان باعث آسیب دیدن اطرافیان‌شان نشود.

جلوی بچه‌ها و نوجوان‌ها سیگار نکشید؛ نه فقط به این دلیل که دود دست دوم مرگبار است، بلکه به این دلیل که ژست سیگار کشیدن‌تان یا ارتباط عاطفی بین شما و آن ها، بدون آن که قصدش را داشته باشید، سیگار را درنظرشان جالب یا دست‌کم بی‌اشکال می‌کند.

کسی هست که نداند سیگار کشیدن در فضای مسقف اشتباه است؟ بعید می‌دانم، اما خیلی‌ها در فضای باز کافه‌ها سیگار می‌کشند با این توجیه که سقف ندارد و روی دیوار‌ها هم علامت «سیگارممنوع»، نزده‌اند، ولی درست در چند قدمی‌شان کسانی نشسته‌اند که درمعرض دود سیگار آن‌ها قرار دارند. مثل «خیلی‌ها» نباشید!

هنگام راه رفتن سیگار نکشید، حتی وقتی تنهایی قدم می‌زنید، چون شما در کوچه و خیابان، رسما نمی‌توانید تنها باشید؛ دوروبرتان دیگرانی درحال رفت‌وآمد هستند که دود سیگارتان باعث آزار آن‌ها می‌شود.

فیلتر سیگار، بلای جان طبیعت است و جمع کردنش از توی جوی آب و باغچه، کمر مأموران شهرداری را خم می‌کند. ته سیگار را با چیزی مثل کف کفش یا دیوار خاموش کنید و تا رسیدن به سطل زباله، توی دست‌تان نگهش دارید.

«بیا یه نخ بکش، آرومت می‌کنه»؛ این جمله را به کسی نگویید، نه برای این که موقعیت را شبیه سریال‌های آبکی می‌کنید که ساده‌لوحانه سیگار کشیدن و آدمِ بدِ قصه بودن را به هم ربط می‌دهند و شما با گفتن این جمله، خطرناک به‌نظر می‌رسید، بلکه به این دلیل که دوست و آشنای تان برای آرام شدن می‌تواند راه‌های کم‌ضررتری را امتحان کند.

اگر با وسایل حمل‌ونقل عمومی رفت‌وآمد می‌کنید، پیش از سوار شدن به آن‌ها سیگار نکشید. دودِ مانده روی لباس، به ویژه وقتی با عرق بدن یا ادکلن تندوتیز قاطی می‌شود، برای آن‌هایی که درمعرضش هستند، غیرقابل تحمل است.

منبع: خراسان